Chào ngày mới 3 tháng 12

CNM365. Chào ngày mới 3 tháng 12. Wikipedia Ngày này năm xưa. Ngày Người khuyết tật Quốc tế (International Day of Disabled Persons). Helen Keller (27 tháng 6 năm 1880 – 1 tháng 6 năm 1968) là nữ văn sĩ, nhà hoạt động xã hội, diễn giả người Mỹ. Bà vì viêm màng não nên bị mù, câm và điếc nhưng đã tốt nghiệp Đại học Harvard. Bà là người khiếm thị, khiếm thính đầu tiên của nước Mỹ giành học vị Cử nhân Nghệ thuật.^[1]. Erik Weihenmayer (23 tháng 9, 1968) là người mù đầu tiên chinh phục Đỉnh Everest, vào ngày 25 Tháng 5, 2001. Đỉnh Everest (tên khác: đỉnh Chomolungma) là đỉnh núi cao nhất trên Trái Đất khi so với mực nước biển, tính đến thời điểm hiện tại là 8.848 mét,^[3] nó đã giảm độ cao 2,4 xentimet sau trận động đất tại Nepal ngày 25/04/2015 và nó đã dịch chuyển 3 cm về phía tây nam.^[4] Đường lên đỉnh Everest là biên giới giữa Nepal và Tây Tạng (Trung Quốc). Người mù huyền thoại Erik Weihenmayer cũng hoàn tất chinh phục bảy đỉnh núi cao nhất thế giới tháng 9 năm 2002. Câu chuyện về ông được đưa lên trang bìa Tạp Chí Time số ra tháng 6 2001 với tựa đề Blind to Failure. Ông là tác giả của quyển Touch the Top of the World: A Blind Man’s Journey to Climb Farther Than the Eye can See, một quyển tự truyện về ông. Năm 1973 – Tàu vũ trụ Pioneer 10 của Hoa Kỳ gửi về những hình ảnh cận cảnh đầu tiên của sao Mộc. Sao Mộc hay Mộc tinh là hành tinh thứ năm tính từ Mặt Trời và là hành tinh lớn nhất trong Hệ Mặt Trời.^[12] Nó là hành tinh khí khổng lồ với khối lượng bằng một phần nghìn của Mặt Trời nhưng bằng hai lần rưỡi tổng khối lượng của tất cả các hành tinh khác trong Hệ Mặt Trời cộng lại. Sao Mộc được xếp vào nhóm các hành tinh khí khổng lồ cùng với Sao Thổ, Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương. Bốn hành tinh này đôi khi được gọi là hành tinh kiểu Mộc Tinh hoặc hành tinh vòng ngoài. Các nhà thiên văn học cổ đại đã biết đến hành tinh này,^[13] và gắn với thần thoại và niềm tin tôn giáo trong nhiều nền văn hóa. Người La Mã đặt tên hành tinh theo tên của vị thần Jupiter, vị thần quan trọng nhất trong số các vị thần.^[14] Tên gọi trong tiếng Trung Quốc, tiếng Triều Tiên, tiếng Nhật và tiếng Việt của hành tinh này được đặt dựa vào hành “mộc” trong ngũ hành. Khi nhìn từ Trái Đất, Sao Mộc có cấp sao biểu kiến −2,94, đủ sáng để tạo bóng; và là thiên thể sáng thứ ba trên bầu trời đêm sau Mặt Trăng và Sao Kim. (Sao Hỏa hầu như sáng bằng Sao Mộc khi Sao Hỏa ở những vị trí xung đối trên quỹ đạo của nó với Trái Đất).

3 tháng 12

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Ngày 3 tháng 12 là ngày thứ 337 (338 trong năm nhuận) trong lịch Gregory. Còn 28 ngày trong năm.

« Tháng 12 năm 2015 »
CN	T2	T3	T4	T5	T6	T7
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31

Mục lục

• 1 Sự kiện
• 2 Sinh
• 3 Mất
• 4 Những ngày lễ và kỷ niệm
• 5 Tham khảo

Sự kiện

• 1800 – Chiến tranh Liên minh thứ hai: Quân đội Pháp giành được thắng lợi quyết định trước quân Áo trong trận Hohenlinden ở gần München.
• 1818 – Illinois trở thành tiểu bang thứ 21 của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.
• 1825 – Thống đốc New South Wales Ralph Darling tuyên bố tại Hobart rằng Đất Van Diemen, nay là Tasmania, là một thuộc địa riêng biệt của Anh từ New South Wales.
• 1912 – Bulgaria, Hy Lạp, Montenegro, và Serbia (Liên minh Balkan) ký một thỏa thuận đình chiến với Đế quốc Ottoman, kết thúc Chiến tranh Balkan lần thứ nhất kéo dài trong hai tháng.
• 1919 – Sau gần 20 năm lập kế hoạch và xây dựng, cầu Québec bắc qua sông Saint-Laurent được khánh thành, nay là một di tích lịch sử quốc gia của Canada.
• 1959 – Quốc kỳ hiện nay của Singapore được thông qua, sáu tháng sau khi lãnh thổ này giành được quyền tự trị trong Đế quốc Anh.
• 1976 – Ca sĩ người Jamaica Bob Marley trúng đạn trong một nỗ lực ám sát, song ông vẫn tiếp tục tham gia buổi hòa nhạc hai ngày sau.
• 1973 – Tàu vũ trụ Pioneer 10 của Hoa Kỳ gửi về những hình ảnh cận cảnh đầu tiên của sao Mộc.
• 1979 – Ayatollah Ruhollah Khomeini trở thành Lãnh đạo tối cao của Iran sau cuộc cách mạng Hồi giáo.
• 1984 – Thảm họa Bhopal: Một lượng hợp chất hữu cơ Methyl isocyanate bị rò rỉ từ nhà máy thuốc trừ sâu của hãng Union Carbide tại Bhopal, Ấn Độ, ngay tức khắc làm thiệt mạng 3.800 người và khiến 150.000–600.000 người khác bị thương (khoảng 6.000 người sau đó tử vong do tổn hại sức khỏe), đây là một trong những thảm họa công nghiệp tồi tệ nhất trong lịch sử.
• 1989 – Chiến tranh Lạnh: Trong một cuộc hội họp từ ngoài khơi đảo quốc Malta, Tổng thống Hoa Kỳ George H. W. Bush và nhà lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachyov đưa ra tuyên bố thể hiện rằng Chiến tranh Lạnh giữa NATO và Liên Xô có thể đi đến hồi kết.

Sinh

• 1368 – Charles VI, quốc vương Pháp (m. 1422)
• 1826 – George B. McClellan, tướng lĩnh người Mỹ (m. 1885)
• 1880 – Fedor von Bock, nguyên soái người Đức (m. 1945)
• 1880 – Alexander Hall, cầu thủ bóng đá người Canada (m. 1943)
• 1883 – Anton Webern, nhà soạn nhạc người Áo (m. 1945)
• 1884 – Rajendra Prasad, tổng thống Ấn Độ đầu tiên (m. 1963)
• 1886 – Manne Siegbahn, nhà vật lý học người Thụy Điển, đoạt giải thưởng Nobel (m. 1978)
• 1900 – Richard Kuhn, nhà hóa sinh vật học người Áo, đoạt giải thưởng Nobel (m. 1967)
• 1902 – Fuchida Mitsuo, sĩ quan quân đội Nhật Bản (m. 1976)
• 1908 – Ngô Gia Tự, nhà hoạt động chính trị Việt Nam (m. 1935)
• 1925 – Kim Dae Jung, chính trị gia người Hàn Quốc, đoạt giải thưởng Nobel (m. 2009)
• 1933 – Paul J. Crutzen, nhà hóa học người Hà Lan, đoạt giải thưởng Nobel
• 1934 – Viktor Gorbatko, nhà du hành vũ trụ người Liên Xô
• 1948 – Ozzy Osbourne, ca sĩ người Anh
• 1952 – Benny Hinn, nhà truyền giáo và tác gia người Mỹ
• 1960 – Julianne Moore, diễn viên người Mỹ
• 1963 – Katoki Hajime, nhà thiết kế cơ giới người Nhật Bản
• 1968 – Brendan Fraser, diễn viên người Mỹ
• 1973 – Holly Marie Combs, diễn viên người Mỹ
• 1979 – Daniel Bedingfield, ca sĩ người Anh sinh tại New Zealand
• 1979 – Sean Parker, doanh nhân người Mỹ
• 1981 – David Villa, cầu thủ bóng đá người Tây Ban Nha
• 1982 – Michael Essien, cầu thủ bóng đá Ghana
• 1985 – Amanda Seyfried, nữ diễn viên người Mỹ
• 1987 – Michael Angarano, diễn viên người Mỹ

Mất

• 311 – Diocletianus, hoàng đế La Mã (s. 244)
• 1154 – Giáo hoàng Anastasiô IV (s. 1073)
• 1552 – Francisco Javier, nhà truyền giáo người Tây Ban Nha được phong thánh (s. 1506)
• 1610 – Honda Tadakatsu, tướng lĩnh người Nhật Bản (s. 1548)
• 1888 – Carl Zeiss, nhà sản xuất thiết bị quang học người Đức (s. 1816)
• 1892 – Afanasy Fet, nhà thơ người Nga, tức 21 tháng 11 theo lịch Julius (s. 1820)
• 1894 – Robert Louis Stevenson, nhà văn người Anh Quốc (s. 1850)
• 1919 – Pierre-Auguste Renoir, họa sĩ người Pháp (s. 1841)
• 1949 – Pavel Petrovich Bazhov, nhà văn Liên Xô, dân tộc Nga (s. 1879)
• 1979 – Trương Quốc Đào, nhà hoạt động chính trị người Trung Quốc (s. 1897)
• 1987 – Luis Federico Leloir, nhà hóa học người Argentina (s. 1906)

Những ngày lễ và kỷ niệm

• Ngày Người khuyết tật Quốc tế (International Day of Disabled Persons)

Tháng 1 | Tháng 2 | Tháng 3 | Tháng 4 | Tháng 5 | Tháng 6 | Tháng 7 | Tháng 8 | Tháng 9 | Tháng 10 | Tháng 11 | Tháng 12

Wikimedia Commons có thêm thư viện hình ảnh và phương tiện truyền tải về 3 tháng 12

Tham khảo

Thể loại:

• Tháng mười hai
• Ngày trong năm

Lich Vạn Niên ngày 3 tháng 12 năm 2015

Tháng 12 Năm 2015

3

Thứ năm

Ngày Quốc tế người khuyết tật

Con người không có quyền chọn nơi mình sinh ra nhưng vẫn có quyền chọn nơi để sống.( ) Con người không hề muốn hung ác tàn bạo.Socrate

Năm ất Mùi

Tháng đinh Hợi

Ngày Qúy Sửu

Giờ Qúy Hợi

21:38:40

Giờ Hoàng Đạo

Giáp Dần (3h-5h)

ất Mão (5h-7h)

Tháng Mười (T)

22

đinh Tỵ (9h-11h)

Canh Thân (15h-17h)

Ngày Hoàng đạo

Mệnh ngày:

Mộc – Tang thạch

(Gỗ dâu)

Tiết khí

Giữa: Tiểu tuyết (Tuyết xuất hiện) – Đại tuyết (Tuyết dày)

Nhâm Tuất (19h-21h)

Qúy Hợi (21h-23h)

Thứ năm, Ngày 3 Tháng 12 Năm 2015 Âm lịch: Ngày 22 Tháng 10 Năm 2015 Ngày Julius: 2457360 Bát tự: Giờ Nhâm Tí, ngày Qúy Sửu, tháng đinh Hợi, năm ất Mùi 0:00 Giờ: Nhâm Tí Ngày Hoàng đạo Sao: Ngọc Đường Giờ Hoàng đạo Giáp Dần, ất Mão, đinh Tỵ, Canh Thân, Nhâm Tuất, Qúy Hợi Giờ Hắc đạo Nhâm Tí, Qúy Sửu, Bính Thìn, Mậu Ngọ, Kỷ Mùi, Tân Dậu Năm Kim Sa trung kim Mùa: Mùa đông Vượng: Thủy Khắc: Thổ Trọng Ngày Mộc Tang thạch Gỗ dâu Tuổi xung Ất Mùi, Tân Mùi, Đinh Hợi, Đinh Tỵ Tiết khí Giữa: Tiểu tuyết (Tuyết xuất hiện) – Đại tuyết (Tuyết dày) Sao Đẩu Ngũ hành Mộc Động vật Giải Trực Mãn – Tốt cho các việc xuất hành, sửa kho, dựng nhà, mở tiệm. – Xấu cho các việc chôn cất, thưa kiện, xuất vốn, nhậm chức. Xuất hành Hỷ thần Đông Nam Tài thần chính Tây Kê thần Đông Bắc Cát tinh Tốt Kỵ Thiên phú Tốt mọi việc, nhất là xây dựng nhà cửa, khai trương và an táng Thiên Quý Tốt mọi việc Thiên thành Tốt mọi việc Lộc khố Tốt cho việc cầu tài, khai trương, giao dịch Ngọc đường Hoàng Đạo – Tốt mọi việc Sát tinh Kỵ Ghi chú Thổ ôn (thiên cẩu) Kỵ xây dựng, đào ao, đào giếng, xấu về tế tự Thiên tặc Xấu đối với khởi tạo, động thổ, nhập trạch, khai trương Nguyệt Yếm đại hoạ Xấu đối với xuất hành, giá thú Câu Trận Kỵ mai táng Quả tú Xấu với giá thú Tam tang Kỵ khởi tạo, giá thú, an táng Âm thác Kỵ xuất hành, giá thú, an táng Dương thác Kỵ xuất hành, giá thú, an táng Mặt trời Giờ mọc Giờ lặn Hà Nội 06:20 17:11 TP.Hồ Chí Minh 05:59 17:26 Thiên Hình Hắc đạo 1:00 Giờ: Qúy Sửu Chu Tước Hắc đạo 3:00 Giờ: Giáp Dần Kinh Quỹ Hoàng đạo 5:00 Giờ: ất Mão Kim Được Hoàng đạo 7:00 Giờ: Bính Thìn Bạch Hổ Hắc đạo 9:00 Giờ: đinh Tỵ Ngọc Đường Hoàng đạo 11:00 Giờ: Mậu Ngọ Thiên Lao Hắc đạo 13:00 Giờ: Kỷ Mùi NGuyên Vũ Hắc đạo 15:00 Giờ: Canh Thân Tư Mệnh Hoàng đạo 17:00 Giờ: Tân Dậu Câu Trận Hắc đạo 19:00 Giờ: Nhâm Tuất Thanh Long Hoàng đạo 21:00 Giờ: Qúy Hợi Minh Đường Hoàng đạo 23:00 Giờ: Nhâm Tí Thiên Hình Hắc đạo Lịch vạn niên 2015, ngày 22 tháng 10, năm 2015 – Âm lịch Xem ngày giờ tốt và hướng xuất hành Trong một tháng có 2 loại ngày tốt, ngày xấu; trong một ngày lại có 6 giờ tốt, 6 giờ xấu gọi chung là Ngày/giờ Hoàng đạo (tốt) và Ngày/giờ Hắc đạo (xấu). Người Việt Nam từ xưa đều có phong tục chọn ngày tốt và giờ tốt để làm những việc lớn như cưới hỏi, khởi công làm nhà, nhập trạch, ký kết, kinh doanh v.v.v. Ngày 22 tháng 10, năm 2015 là ngày Hoàng đạo , các giờ tốt trong ngày này là: Giáp Dần, ất Mão, đinh Tỵ, Canh Thân, Nhâm Tuất, Qúy Hợi Trong ngày này, các tuổi xung khắc nên cẩn thận trong chuyện đi lại, xuất hành, nói chuyện và làm các việc đại sự là: Ất Mùi, Tân Mùi, Đinh Hợi, Đinh Tỵ Xuất hành hướng Đông Bắc gặp Hỷ thần: niềm vui, may mắn, thuận lợi. Xuất hành hướng Nam gặp Tài thần: tài lộc, tiền của, giao dịch thuận lợi. Xem sao tốt và việc nên làm và nên kiêng Trong Lịch vạn niên, có 12 trực được sắp xếp theo tuần hoàn phân bổ vào từng ngày. Mỗi trực có tính chất riêng, tốt/xấu tùy từng công việc. Ngày 22 tháng 10, năm 2015 là Trực Mãn: Tốt cho các việc xuất hành, sửa kho, dựng nhà, mở tiệm. Xấu cho các việc chôn cất, thưa kiện, xuất vốn, nhậm chức. Mỗi ngày đều có nhiều sao Tốt (Cát tinh) và sao Xấu (Hung tinh). Các sao Đại cát (rất tốt cho mọi việc) như Thiên đức, Nguyệt đức, Thiên ân, Nguyệt ân. Có những sao Đại hung (rất xấu cho mọi việc) như Kiếp sát, Trùng tang, Thiên cương. Cũng có những sao xấu tùy mọi việc như Cô thần, Quả tú, Nguyệt hư, Không phòng, Xích khẩu… – xấu cho hôn thú, cưới hỏi, đám hỏi nói chung cần tránh. Hoặc ngày có Thiên hỏa, Nguyệt phá, Địa phá… xấu cho khởi công xây dựng, động thổ, sửa chữa nhà cửa nói chung cần tránh. Khi tính làm việc đại sự, cần kiểm tra ngày Hoàng Đạo, Hắc Đạo. Xem công việc cụ thể nào, để tránh những sao xấu. Chọn các giờ Hoàng đạo để thực hiện (hoặc làm tượng trưng lấy giờ). Helen Keller (27 tháng 6 năm 1880 – 1 tháng 6 năm 1968) là nữ văn sĩ, nhà hoạt động xã hội, diễn giả người Mỹ. Bà vì viêm màng não nên bị mù, câm và điếc nhưng đã tốt nghiệp Đại học Harvard. Bà là người khiếm thị, khiếm thính đầu tiên của nước Mỹ giành học vị Cử nhân Nghệ thuật.[1]. Tại Việt Nam hiện đã có một số tác phẩm giới thiệu về người mù câm điếc huyền thoại này đã vượt lên số phận nghiệt ngã để làm được những điều tốt đẹp cho thế giới chúng ta. Hoàng Kim đã biên tập bài viết này từ nguồn Helen Keller Biography.com,  Wikipedia Tiếng Anh &Tiếng Việt và danh ngôn của Helen Keller ở trong Từ điển Danh ngôn. HELEN KENLER CUỘC ĐỜI VÀ DI SẢN Tuổi thơ Helen Adams Keller sinh ra tại Tuscumbia, Alabama. Gia đình bà sống trong khu điền trang Ivy Green[2] được ông nội của bà xây dựng từ những thập kỉ trước.[3]. Cha bà là Arthur H. Keller[4] là người biên tập lâu năm cho tờ báo Tuscumbia North Alabamian và từng là đại úy trong Quân đội miền nam.[3] Bà nội của Helen là chị em họ với Robert E. Lee.[5] Mẹ bà là Kate Adams,[6] là con gái của Charles W. Adams[7] là người gốc từ Massachusetts và từng tham chiến cho Quân đội miền nam trong suốt Cuộc nội chiến Mỹ và trở thành đại tá. Họ nội của Helen thuộc dòng dõi với Casper Keller, người có gốc gác Thụy Sỹ.[5][8] Keller không bị mù và điếc bẩm sinh. Khi chào đời được khoảng 19 tháng, bà bị ốm nặng sốt cao viêm màng não và không may hỏng mất đôi mắt, và sau đó tai cũng bị điếc. Gia đình bất hạnh chứng kiến đứa con gái vùa lớn lên vừa chống chọi với số phận nghiệt ngã, càng lớn thì tính tình của Keller càng nóng nảy cáu gắt.  Keller và cô Anne Sullivan vào tháng 7 năm 1888 Thầy bạn nghị lực và học vấn Năm 1886, mẹ bà tình cờ biết được một đứa bé cũng bị mù-điếc như con mình nhưng đã được dạy dỗ thành công, liền tới Baltimore, Maryland gặp bác sĩ để xin lời khuyên. Người bác sĩ này khuyên bà nên tới gặp Alexander Graham Bell, lúc đó còn đang là một nhà chuyên môn chuyên làm việc với những trẻ em bị điếc tại địa phương. Bell lại giới thiệu bà mẹ đưa con gái của mình tới học tại trường Perkins dành cho người mù,  ở Nam Boston, tiểu bang Massachusetts. Tại đây Keller đã được gặp cô gia sư Anne Sullivan vừa mới tốt nghiệp người Ireland, bắt đầu một tình bạn kéo dài suốt 49 năm. Keller và cô Anne đang học từ Có một lần Anne tặng cho Keller một con búp bê bằng vải mà cô ôm trên tay. Chờ cho Keller chơi một hồi, Anne liền cầm lấy bàn tay Keller và viết chữ “búp bê” (doll) lên lòng bàn tay em. Keller rất thích thú với cách thể hiện đó, từ đó về sau Anne thường xuyên tập cho Keller ghép chữ cái theo cách này. Sau 3 tháng, thông qua ngôn ngữ động tác tay và sờ xem cử động môi của Anne, Keller đã học được hơn 400 từ đơn cùng một số đoản ngữ. Năm Keller 8 tuổi, cô Anne đưa bà tới học tại trường Perkins, nơi có các loại sách chữ nổi và các trẻ em bị mù-điếc khác. Chẳng bao lâu, Keller đã bộc lộ rõ tài năng vượt trội về các môn toán, địa lý, sinh học, tập đọc; em còn học cả bơi, chèo thuyền, cưỡi ngựa, đi xe. Sau đó Keller vào học trường nữ học tiểu bang Massachusetts, cô giáo Anne luôn luôn ở bên cạnh Keller để viết lại nội dung bài giảng vào lòng bàn tay Keller. Năm 1900 Keller thi đậu vào trường Radcliffe College, học tài liệu chữ nổi dành cho người mù. Cô kiên trì học tới mức khi nào đầu ngón tay rớm máu mới chịu dừng. Đến năm 1904 Keller tốt nghiệp và trở thành người mù-điếc đầu tiên được tốt nghiệp đại học. Hoạt động chính trị Hai năm sau ngày tốt nghiệp, Keller được vinh dự bầu vào chức chủ tịch hội người mù tiểu bang Massachusetts, bắt tay vào công việc xã hội cụ thể phục vụ cho cộng đồng người mù. Keller đón tiếp rất nhiều người mù, trả lời nhiều thư từ và đi thuyết giảng lưu động tại 39 nước trên thế giới. Cô không quản ngại vất vả, cống hiến hết sức mình cho chương trình giáo dục và chữa trị cho người mù. Năm 1920 với sự phấn đấu không mệt mỏi, Keller đã thành lập được tổ chức quần chúng trên phạm vi toàn quốc của Hội người mù toàn nước Mỹ. Tổ chức này vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay. Keller trở thành một biểu tượng của tinh thần tự lực phi thường khi suốt đời sống trong thế giới không ánh sáng, không âm thanh nhưng vẫn cống hiến hết sức lực nhằm đem niềm vui đến với người tàn tật, có cùng hoàn cảnh như mình. Cô đã được gặp nhiều tổng thống Mỹ như Grover Cleveland, Benjamin Harrison, William McKinley, Theodore Roosevelt, William Howard Taft, Franklin D. Roosevelt, John F. Kennedy… Cô cũng trở thành bạn của những con người nổi tiếng như Alexander Graham Bell, Charlie Chaplin, Mark Twain. Bà bắt đầu tham gia phong trào xã hội tại nước Mỹ. Keller gia nhập Đảng Xã hội Hoa Kỳ, và về sau bỏ đảng đó để gia nhập Industrial Workers of the World (Công nhân kỹ nghệ của Thế giới). Những nhà báo mà về trước khen ngợi sự can đảm và thông minh của bà bây giờ chỉ ra là bà bị tàn tật. Chủ báo Brooklyn Eagle viết rằng “những sai lầm [của bà] xuất hiện từ những hạn chế rõ ràng khi lớn lên”. Keller trả lời chủ báo này, nói đến lần gặp ông trước khi ông biết đến những quan điểm chính trị của bà: At that time the compliments he paid me were so generous that I blush to remember them. But now that I have come out for socialism he reminds me and the public that I am blind and deaf and especially liable to error. I must have shrunk in intelligence during the years since I met him… Oh, ridiculous Brooklyn Eagle! Socially blind and deaf, it defends an intolerable system, a system that is the cause of much of the physical blindness and deafness which we are trying to prevent.[1] Bà cũng biểu tình chống chiến tranh và đồng sáng lập tổ chức dân quyền ACLU[2]. Các hoạt động này có liên quan đến quan điểm công bằng của Keller. Giới thiệu loài chó quý Akita tới Mỹ Khi Keller tới thăm tỉnh Akita, Nhật Bản vào tháng 7 năm 1937, bà đã hỏi thăm tới Hachiko, một con chó giống Akita nổi tiếng đã chết từ năm 1935, và bày tỏ ý định muốn có một chú chó như thế. Chỉ trong vòng một tháng, một chú chó tên là Kamikaze-go đã được gửi đến, nhưng sau đó đã chết bệnh quá sớm. Chính phủ Nhật Bản quyết định tặng cho Keller một chú chó thứ hai tên là Kenzan-go vào tháng 7 năm 1939 để bà mang về Mỹ giới thiệu. Những tiêu chuẩn để nuôi dưỡng và chăm sóc giống chó này đã được xây dựng, đồng thời các cuộc biểu diễn cũng đã được tổ chức. Tuy nhiên tất cả đã bị hoãn vô thời hạn vì Thế chiến thứ hai nổ ra. Ngày 14 tháng 9 năm 1964 Keller được Tổng thống Lyndon B. Johnson tặng thưởng Huân chương Tự do, một trong hai phần thưởng cao quý nhất của chính phủ Mỹ dành cho nhân dân. Ngày 1 tháng 6 năm 1968 Helen Keller tạ thế ở tuổi 87 trong căn nhà của mình tại Easton, Connecticut, trong khi chỉ còn 26 ngày nữa là tới sinh nhật thứ 88 của bà. Bệnh viện Helen Keller đã được xây dựng tại Alabama để tưởng nhớ người phụ nữ giàu nghị lực này. Viết sách Bìa cuốn sách Light in My Darkness Năm 1902, khi đang học năm thứ 2, dưới sự giúp đỡ của Anne và một số nhà phê bình văn học, Keller đã hoàn thành tác phẩm đầu tay mang tựa đề The Story of My Life, được xuất bản năm 1903. Tác phẩm theo thể loại tự truyện, bút pháp súc tích chân thật khiến người đọc xôn xao. Đến năm 1960, bà cho ra mắt một cuốn sách, Light in My Darkness, trong đó bà lên tiếng bênh vực những lời giáo huấn của nhà khoa học–triết gia người Thụy Điển Emanuel Swedenborg. Tổng cộng, Helen Keller đã viết được 12 cuốn sách và nhiều bài báo khác nữa. Chuyện đời thường Tuy bị tàn tật nhưng Keller là một người phụ nữ tràn đầy lạc quan, thiết tha yêu sống. Bất ngờ có một chàng trai ngỏ lời cầu hôn và được Keller chấp nhận, sung sướng chờ đợi niềm hạnh phúc đó. Thế nhưng vì bị bà mẹ kịch liệt phản đối, Keller đành ngậm ngùi chia tay người yêu và nguyện dành tình yêu đó cho sự nghiệp phúc lợi mang lại niềm vui cho người mù. Hai cuộc Thế chiến thứ nhất và Thế chiến thứ hai gây ra đau thương chết chóc và tàn phế cho hàng trăm triệu người. Keller đã tìm đến hơn 70 bệnh viện để an ủi bệnh binh, động viên họ kiên cường chống chọi với số phận, làm cho họ hiểu rằng tàn phế không có nghĩa là hết hy vọng trước cuộc sống. Bà từng 3 lần sang thăm nước Nhật sau chiến tranh và được người dân Tokyo tiếp đón nồng nhiệt. Bà kể với mọi người rằng mình chỉ là một người không may mắn, nhưng đã dùng ý chí nghị lực để chống trả lại số phận trớ trêu, hoàn thành sự nghiệp khơi gợi tấm lòng nhân hậu của mọi người, nhằm mang lại tình thương cho người tàn tật. LỜI VÀNG HELEN KELLER  Hai câu nói đặc biệt nổi tiếng “Những gì tốt đẹp nhất phải được cảm nhận bằng trái tim”                                                                    — Helen Adams Keller “Tôi đã khóc vì không có giày để đi chỉ đến khi tôi gặp một người khóc vì không có chân để đi giày“ ”                                                                   — Helen Adams Keller Danh ngôn của Helen Keller Lạc quan là niềm tin dẫn tới thành tựu. Bạn chẳng thể làm được điều gì mà thiếu đi hy vọng và sự tự tin. Optimism is the faith that leads to achievement. Nothing can be done without hope and confidence. Cùng bước với một người bạn trong bóng tối tốt hơn là bước một mình trong ánh sáng. Walking with a friend in the dark is better than walking alone in the light. Thành công và hạnh phúc nằm trong bạn. Quyết tâm hạnh phúc, và niềm vui sẽ đi cùng bạn để hình thành đạo quân bất khả chiến bại chống lại nghịch cảnh. Your success and happiness lies in you. Resolve to keep happy, and your joy and you shall form an invincible host against difficulties. Chừng nào mà kỷ niệm về những người bạn thân thương vẫn sống trong tim tôi, tôi sẽ nói rằng đời tốt đẹp. So long as the memory of certain beloved friends lives in my heart, I shall say that life is good. Tính cách không thể phát triển một cách dễ dàng và yên lặng. Chỉ qua trải nghiệm thử thách và gian khổ mà tâm hồn trở nên mạnh mẽ hơn, hoài bão hình thành và thành công đạt được. Character cannot be developed in ease and quiet. Only through experience of trial and suffering can the soul be strengthened, ambition inspired, and success achieved. Một mình, ta làm được rất ít; cùng nhau, ta làm được rất nhiều. Alone we can do so little; together we can do so much. Thật tuyệt vời là con người đã sử dụng biết bao thời gian để chống lại cái ác. Giá mà họ cũng sử dụng năng lượng đó để yêu thương người khác, cái ác sẽ tự chết vì buồn chán. It is wonderful how much time good people spend fighting the devil. If they would only expend the same amount of energy loving their fellow men, the devil would die in his own tracks of ennui. Sự khoan dung là món quà lớn nhất của tâm hồn; nó đòi hỏi nỗi lực của bộ não cũng nhiều như khi bạn phải giữ thăng bằng khi đi xe đạp. Toleration is the greatest gift of the mind; it requires the same effort of the brain that it takes to balance oneself on a bicycle. Cũng như sự ích kỷ và phàn nàn làm tha hóa tâm hồn, tình yêu với những niềm vui của mình làm tầm nhìn trở nên rõ ràng và sắc nét. As selfishness and complaint pervert the mind, so love with its joy clears and sharpens the vision. Không ai có quyền hưởng thụ hạnh phúc mà không tạo ra nó. No one has a right to consume happiness without producing it. Ta không thể đánh mất những gì ta từng tận hưởng. Tất cả những gì ta yêu sâu sắc trở thành một phần trong ta. What we have once enjoyed we can never lose. All that we love deeply becomes a part of us. Chúng ta không bao giờ có thể học được sự can đảm và kiên nhẫn nếu chỉ có niềm vui trên thế gian này. We could never learn to be brave and patient, if there were only joy in the world. Cuộc sống là một chuỗi bài học mà bạn cần phải sống mới hiểu được. Life is a succession of lessons which must be lived to be understood. Niềm tin là sức mạnh có thể khiến thế giới tan vỡ xuất hiện trong ánh sáng. Faith is the strength by which a shattered world shall emerge into the light. Kết quả cao nhất của giáo dục là sự khoan dung. The highest result of education is tolerance. Sự đảm bảo chỉ là mê tín mà thôi. Nó không tồn tại trong tự nhiên, loài người nói chung cũng không trải nghiệm nó. Lảng tránh nguy hiểm về lâu dài không an toàn hơn nhảy thẳng vào nguy hiểm. Cuộc sống hoặc là một cuộc phiêu lưu táo bạo, hoặc chẳng là gì cả. Security is mostly a superstition. It does not exist in nature, nor do the children of men as a whole experience it. Avoiding danger is no safer in the long run than outright exposure. Life is either a daring adventure, or nothing. Chúng ta có thể đã chữa trị được hầu hết thói xấu xa; nhưng chúng ta vẫn chưa tìm ra liều thuốc cho thói xấu tồi tệ nhất, sự vô cảm của con người. We may have found a cure for most evils; but we have found no remedy for the worst of them all, the apathy of human beings. Điều tôi đi tìm không ở ngoài kia, nó ở trong bản thân tôi. What I am looking for is not out there, it is in me. Thay vì so sánh mình với những người may mắn hơn mình, ta nên so sánh mình với số đông con người. Và rồi sẽ có vẻ như chúng ta là những người may mắn. Instead of comparing our lot with that of those who are more fortunate than we are, we should compare it with the lot of the great majority of our fellow men. It then appears that we are among the privileged. Hãy quay về hướng mặt trời, và bạn sẽ không thấy bóng tối. Keep your face to the sunshine and you cannot see a shadow. Nhiều người có ý tưởng sai lầm về điều sản sinh ra hạnh phúc đích thực. Nó không đạt được qua sự tự thỏa mãn mà qua sự trung thành với một mục đích đáng giá. Many persons have a wrong idea of what constitutes true happiness. It is not attained through self-gratification but through fidelity to a worthy purpose. Điều tốt đẹp nhất trên thế gian này không thể nhìn thấy hoặc thậm chí chạm vào – chúng phải được cảm nhận bằng trái tim. The best and most beautiful things in the world cannot be seen or even touched – they must be felt with the heart. Cuộc sống rất thú vị, và thú vị nhất khi nó được sống vì người khác. Life is an exciting business, and most exciting when it is lived for others. Cả thế giới ngập tràn thống khổ. Nó cũng ngập tràn chiến thắng. All the world is full of suffering. It is also full of overcoming. Trước khi số đông con người tràn đầy tinh thần trách nhiệm đối với lợi ích của người khác, công bằng xã hội sẽ chẳng bao giờ đạt được. Until the great mass of the people shall be filled with the sense of responsibility for each other’s welfare, social justice can never be attained. Đừng bao giờ cúi đầu. Hãy luôn ngẩng cao. Nhìn thẳng vào mắt thế giới. Never bend your head. Always hold it high. Look the world straight in the eye. Thật khó để khiến những người có mọi thứ quan tâm tới những người chẳng có thứ gì. It is hard to interest those who have everything in those who have nothing. Mọi thứ đều chứa đựng điều bí ẩn, thậm chí cả bóng tối và sự câm lặng, và tôi học được rằng cho dù tôi ở trạng thái nào, tôi cũng có thể yên bình. Everything has its wonders, even darkness and silence, and I learn, whatever state I may be in, therein to be content. Tôi chỉ là một, nhưng tôi vẫn là một. Tôi không thể làm mọi thứ, nhưng tôi vẫn có thể làm gì đó; và bởi vì tôi không thể làm tất cả, tôi sẽ không từ chối làm điều tôi có thể. I am only one, but still I am one. I cannot do everything, but still I can do something; and because I cannot do everything, I will not refuse to do something that I can do. Thật tuyệt vời khi trèo lên những ngọn núi trong trẻo của bầu trời. Đằng sau tôi và trước tôi là Chúa, và tôi không sợ hãi. It’s wonderful to climb the liquid mountains of the sky. Behind me and before me is God and I have no fears. Khi ta làm hết sức của mình, ta không thể biết điều kỳ diệu nào sẽ xảy đến trong cuộc sống của ta, hoặc trong cuộc sống của người khác. When we do the best that we can, we never know what miracle is wrought in our life, or in the life of another. Sự phong phú tuyệt diệu của trải nghiệm sẽ mất đi đôi chút phần thưởng niềm vui nếu không có giới hạn để vượt qua. Thời khắc lên tới đỉnh núi sẽ chẳng tuyệt vời được bằng một nửa nếu không phải đi qua những thung lũng tối tăm. The marvelous richness of human experience would lose something of rewarding joy if there were no limitations to overcome. The hilltop hour would not be half so wonderful if there were no dark valleys to traverse. Nhiều người không biết nhiều hơn những gì nằm ngoài tầm trải nghiệm nhỏ bé của mình. Họ nhìn vào trong mình – và chẳng tìm thấy gì cả! Vì thế họ kết luận rằng cũng chẳng có gì ở bên ngoài họ. Many people know so little about what is beyond their short range of experience. They look within themselves – and find nothing! Therefore they conclude that there is nothing outside themselves either. Trường học không phải nơi để đi tìm ý tưởng. College isn’t the place to go for ideas. Thế giới đang tiến về phía trước, không phải bởi cú đẩy mạnh mẽ của những anh hùng, mà bởi tổng hòa cú đẩy yếu hơn của những người lao động lương thiện. The world is moved along, not only by the mighty shoves of its heroes, but also by the aggregate of tiny pushes of each honest worker. Tôi khao khát làm được những điều vĩ đại và cao cả, nhưng trách nhiệm chính của tôi là làm được những điều nhỏ nhặt như thể chúng vĩ đại và cao cả. I long to accomplish a great and noble task, but it is my chief duty to accomplish small tasks as if they were great and noble. Không kẻ bi quan nào có thể phát hiện ra bí ẩn của những vì sao, hay căng buồm tới miền đất mới, hay mở cánh cửa vào linh hồn của con người. No pessimist ever discovered the secret of the stars, or sailed to an uncharted land, or opened a new doorway for the human spirit. Than thân trách phận là kẻ thù tồi tệ nhất của chúng ta, và nếu ta đầu hàng nó, ta sẽ chẳng làm được gì khôn ngoan trên thế giới này. Self-pity is our worst enemy and if we yield to it, we can never do anything wise in this world. Người ta không thích suy nghĩ. Nếu một người nghĩ, anh ta phải đi đến kết luận. Kết luận không phải lúc nào cũng dễ chịu. People do not like to think. If one thinks, one must reach conclusions. Conclusions are not always pleasant. Trong lúc họ còn đang nói với nhau không thể làm được điều đó đâu, nó đã được làm xong rồi. While they were saying among themselves it cannot be done, it was done. HELEN KELLER CẢM NHẬN VÀ THƯ MỤC Cảm nhận tại đây Tham khảo ^ “Helen Keller FAQ”. Perkins School for the Blind. Truy cập ngày 25 tháng 12 năm 2010. ^ Virtual tour of Ivy Green, Helen Keller’s birthplace ^ a ă Nielsen, Kim E. (2007), “The Southern Ties of Helen Keller”, Journal of Southern History 73 (4) ^ “Arthur H. Keller”. Encyclopedia of Alabama. Truy cập ngày 7 tháng 3 năm 2010. ^ a ă Herrmann, Dorothy; Keller, Helen; Shattuck, Roger (2003), The Story of my Life: The Restored Classic, tr. 12–14, ISBN 978-0-393-32568-3, truy cập ngày 14 tháng 5 năm 2010 ^ “Kate Adams Keller”. American Foundation for the Blind. Truy cập ngày 7 tháng 3 năm 2010. ^ “Charles W. Adams (1817–1878) profile”. Findagrave.com. Truy cập ngày 11 tháng 8 năm 2009. ^ “American Foundation for the Blind”. Afb.org. Ngày 1 tháng 6 năm 1968. Truy cập ngày 24 tháng 8 năm 2010. Liên kết ngoài Wikimedia Commons có thêm thể loại hình ảnh và phương tiện truyền tải về Helen Keller Wikisource có các tác phẩm gốc nói đến hoặc của: Helen Keller Wikiquote có sưu tập danh ngôn về: Helen Keller American Foundation for the Blind’s Helen Keller collection Helen Keller Kids Museum Online Tác phẩm của Helen Keller tại Dự án Gutenberg The Story of My Life by Helen Keller, tiếng Anh, miễn phí tại Dự án Gutenberg The Story of My Life with introduction to the text Official site of Ivy Green, Helen Keller’s birthplace Presidential Medal of Freedom, Helen Keller The Helen Keller Services for the blind A likeness of Helen Keller is featured on Alabama’s quarter Marxists Internet Archive: Helen Keller Reference Archive. How I Became A Socialist, by Helen Keller, 1912-11-03 New York Times Obituary Virtual Tour of Ivy Green. Helen Keller’s Birthplace Rethinking the Problematic Icon Contrasts the iconic image of Keller as disabled saint with her real life in social and political activism. http://www.voanews.com/specialenglish/2006-10-08-voa1.cfm. The Story of Helen Keller’s Life translated into Voice of America’s Special English http://www.voanews.com/specialenglish/2006-10-15-voa1.cfm. Part II Thể loại: Sinh 1880 Mất 1968 Người mù-điếc Nhà hoạt động xã hội Hoa Kỳ Hệ thống xã hội chủ nghĩa Nhà văn Mỹ Đảng Xã hội Hoa Kỳ Người Alabama Người Connecticut Người đoạt Huy chương Tự do Tổng thống Cao đẳng Radcliffe Chủ nghĩa Swedenborg IWW ACLU Vaudeville Người khuyết tật Người Mỹ gốc Thụy Sĩ Người viết hồi ký Mỹ Người viết hồi ký nữ Erik Weihenmayer Bách khoa toàn thư mở Wikipedia Erik Weihenmayer Erik Weihenmayer (23 tháng 9, 1968) là người mù đầu tiên chinh phục Đỉnh Everest, vào ngày 25 Tháng 5, 2001. Ông cũng hoàn tất chinh phục bảy đỉnh núi cao nhất thế giới tháng 9 năm 2002. Câu chuyện về ông được đưa lên trang bìa Tạp Chí Time số ra tháng 6 2001 với tựa đề Blind to Failure. Ông là tác giả của quyển Touch the Top of the World: A Blind Man’s Journey to Climb Farther Than the Eye can See, một quyển tự truyện về ông. Erik là một vận động viên ở các môn nhảy dù biểu diễn, đua xe đạp đường trường, chạy việt dã, trượt tuyết, leo núi, leo núi băng và núi đá. Ông là bạn của Sabriye Tenberken và Paul Kronenberg, những đồng sáng lập viên của Braille Without Borders, những người mà cùng ông leo núi ở Tây Tạng cùng với những thanh thiếu niên đến từ trường giành do người mù. Một bộ phim tài liệu dựa trên dự án này có tên là Blindsight được phát hành năm 2006. Một bộ phim khác, Fellowship of the Andes, được sản xuất bởi nhà làm phim người Hà Lan Bernd Out. Bộ phim nói về sự khích lệ động viên của Erik đối với những sinh viên mù và khiếm thị trong chuyến đi bộ băng qua dãy Andes vào tháng 6 2006.[1] Bên cạnh những thành tích đáng ngưỡng mộ mà ông đạt được, Weinhenmayer đạt được tiếng tăm toàn cầu nhờ vào một sự sai lầm của người dẫn chương trình, người này đã giới thiệu Erick sau chuyến leo lên đỉnh Everest của ông như sau “Erik Weihenmayer, người đã chinh phục đỉnh núi cao nhất thế giới — Đỉnh Everest. Nhưng” (cô ta dừng đột ngột) “… anh ta là người đồng tính! Ý tôi anh ta là đồng tính, xin lỗi, anh ta mù.”. Đoạn video đã trở nên phổ biến trên Internet, và thậm chí Weihenmayer cũng dẫn được liên kết đến video này mà ông gọi là “my gay clip” từ trang web của ông. [2] Mục lục 1 Tiểu sử và thành tích 2 Sách tham khảo 3 Liên kết ngoài 4 Chú thích Tiểu sử và thành tích Năm 1968, Erik khi vừa sinh ra đã mắc chứng bệnh có tên là retinoschisis và bị mù hoàn toàn khi ông 13 tuổi. Năm 1987, ông tốt nghiệp trường trung học Weston ở Connecticut. Là đội trưởng của môn đấu vật trong trường, ông đại diện ban tham dự Giải vô địch đấu vật tự do toàn quốc. Năm 1991, ông tốt nghiệp Đại học Boston. Cùng năm đó, ông thực hiện một chuyến đi dài trên Dãy Pamir ở Tajikistan. Năm 1993, ông nhận bằng thạc sĩ của trường Middle School Education thuộc Đại học Lesley. Cũng năm đó, ông thực hiện một chuyến băng qua Sông băng Batura thuộc Dãy Karakoram miền Bắc Pakistan. Cũng năm đó ông tham gia giảng dạy tại Phoenix Country Day School. Năm 1995, Erik đặt chân lên Đỉnh McKinley cao 6.194m, đỉnh núi cao nhất Bắc Mỹ, với tài trợ bởi của Quỹ bảo trợ người mù. Thành tích của ông đã được xuất hiện trên tờ Today với Katie Couric và trên NBC Nightly News với Tom Brokaw. Năm 1996, ông tham gia rước đuốc Olympic qua Phoenix và là người đầu tiên được chọn cho giải thưởng thường niên “Người Arizona xuất sắc” bởi Hội đồng Thống đốc. Ông cũng được tiến cử vào Nhà kỷ niệm mông đấu vật quốc gia, và nhận huy chương đầu tiên Medal of Courage. Năm 1997, Erik leo được ngọn Kilimanjaro là ngọn núi cao nhất ở Phi Châu, đánh dấu ngọn núi thứ hai trong bảy ngọn núi cao nhất thế giới mà Erik đã đặt chân lên. Ngay cả lễ cưới của Erik cũng được tổ chức tại độ cao 13.000 feet của ngọn núi này. Erik và vợ ông Ellen sống ở ngoại ôDenver, Colorado, Hoa Kỳ. Năm 1998, ông đạp xe “tăng đem” Hà Nội vào Thành phố Hồ Chí Minh cùng với cha ông, một cựu binh tham chiến tại Việt Nam. Năm 1999, Erik trở thành người mù duy nhất leo được đỉnh núi Aconcagua (cao 6.964 mét) thuộc Argentina và cũng là ngọn núi cao nhất Nam Mỹ. Đây là ngọn núi thử thách Erik đến hai lần. Trong lần đầu tiên, Erik đã không thành công và chỉ cách đỉnh có một đoạn ngắn, nhưng vì thời tiết quá xấu và sức gió lại mạnh nên Erik cùng đoàn leo núi phải trở xuống. Tuy nhiên, chỉ trong thời gian ngắn sau đó, Erik đã thành công chinh phục ngọn núi này. . Năm 2001, đây có lẽ là năm thay đổi cuộc đời của Erik nhiều nhất. Ông được Hội Người Mù Quốc Gia bảo trợ để tham gia leo ngọn Everest. Mục đích của chuyến đi này còn nhằm vào việc quảng bá bảo vệ môi trường ở những độ cao như ngọn Everest. Và vào ngày 21 tháng 5 ông đã đặt chân lên Đỉnh Everest. Năm 2004, ông dẫn một đoàn thám hiểm ở Tây Tạng gọi là dự án Climbing Blind dành cho những người mù ở Lhasa Tây Tạng, gồm những thanh thiếu niên mù từ trường Braille Without Borders. Năm 2006, giúp đỡ đoàn Những nhà thám hiểm toàn cầu tài trợ chuyến đi, Leading the Way, đến Peru. Bộ phim về đề tài thám hiểm, Fellowship of the Andes, được trình chiếu ở Newyork ngày 28 tháng 10 2006. Năm 2007, ông phát biểu tại Đại Học Lehigh nhân dịp lễ phát bằng ngày 21 tháng 5. Sách tham khảo Weihenmayer, Erik, Touch the Top of the World: A Blind Man’s Journey to Climb Farther Than the Eye can See, Plume, 2002, ISBN 0-452-28294-2, ISBN 978-0452282940 Weihenmayer, Erik & Stoltz, Paul, The Adversity Advantage: Turning Everyday Struggles into Everyday Greatness, Fireside, 2007, ISBN 0-7432-9022-4, ISBN 978-0743290227 Liên kết ngoài Erik’s Official Website “Fellowship of the Andes” Official Filmsite ClimbingBlind.org The Blind Sight homepage. “Weihenmayer Reaches the Top” (article from The Braille Monitor) Erik’s statistics and climbing biography on 7ummits.com 2001 NFB/Allegra Everest Expedition Official Website Flickr Photo Pool of Images from 2001 NFB/Allegra Everest Expedition Erik’s Carstensz Expedition 2008 “Người Mù Trên Đỉnh Thiên Thu” Chú thích ^ abs-cbnnews.com, Erik Weihenmayer: Beyond what eyes can see ^ Erik Weihenmayer talks the inspiring, controversial Blindsight Thể loại: Sinh 1968 Vận động viên leo núi Hoa Kỳ Người mù Người chinh phục Mount Everest Người chinh phục bảy đỉnh cao nhất Nhân vật còn sống Sao Mộc Bách khoa toàn thư mở Wikipedia Sao Mộc Ảnh tổng hợp từ tàu Cassini khi lướt qua Sao Mộc. Chấm tối là bóng của Europa. Vết Đỏ Lớn, một cơn bão tồn tại từ lâu có chiều quay ngược với các dải mây xung quanh, phía dưới bên phải. Các dải mây trắng, gọi là vùng, hay vùng khí nhẹ bay lên-mây cao; những dải mây màu đỏ nâu, gọi là vành đai, hay vùng khí thấp hơn-mây thấp. Vùng mây trắng chứa băng amoniac và những vùng mây thấp chưa biết rõ thành phần. Đặc trưng quỹ đạo[4][5] Kỷ nguyên J2000 Viễn điểm quỹ đạo 816.520.800 km (5,458104 AU) Cận điểm quỹ đạo 740.573.600 km (4,950429 AU) Bán trục lớn 778.547.200 km (5,204267 AU) Độ lệch tâm 0,048775 Chu kỳ quỹ đạo 4.332,59 ngày 11,8618 năm 10.475,8 ngày Sao Mộc[1] Chu kỳ giao hội 398,88 ngày[2] Tốc độ vũ trụ cấp 1 13,07 km/s[2] Độ bất thường trung bình 18,818° Độ nghiêng quỹ đạo 1,305° đối với mặt phẳng hoàng đạo 6,09° đối với xích đạo Mặt Trời 0,32° đối với mặt phẳng bất biến [3] Kinh độ của điểm nút lên 100,492° Acgumen của cận điểm 275,066° Vệ tinh tự nhiên 67 Đặc trưng vật lý Bán kính trung bình 69.911 ± 6 km[6][7] Bán kính Xích đạo 71.492 ± 4 km[6][7] 11,209 Trái Đất Bán kính cực 66.854 ± 10 km[6][7] 10,517 Trái Đất Hình cầu dẹt 0,06487 ± 0,00015 Diện tích bề mặt 6,1419×1010 km2[7][8] 121,9 Trái Đất Thể tích 1,4313×1015 km3[2][7] 1321,3 Trái Đất Khối lượng 1,8986×1027 kg[2] 317,8 Trái Đất 1/1047 Mặt Trời[9] Khối lượng riêng trung bình 1,326 g/cm3[2][7] Hấp dẫn bề mặt 24,79 m/s2[2][7] 2,528 g Tốc độ vũ trụ cấp 2 59,5 km/s[2][7] Chu kỳ tự quay 9,925 h[10] (9 h 55 m 30 s) Vận tốc quay tại xích đạo 12,6 km/s 45.300 km/h Độ nghiêng trục quay 3,13°[2] Xích kinh cực bắc 268,057° 17 h 52 min 14 s[6] Xích vĩ cực bắc 64,496°[6] Suất phản chiếu 0,343 (Bond) 0,52 (hình học)[2] Nhiệt độ bề mặt min tr b max Mức 1 bar 165 K[2] 0,1 bar 112 K[2] Cấp sao biểu kiến -1,6 đến -2,94[2] Đường kính góc 29,8″ — 50,1″[2] Khí quyển[2] Áp suất khí quyển bề mặt 20–200 kPa[11] (lớp mây) Biên độ cao 27 km Thành phần khí quyển 89,8±2,0% hiđrô (H2) 10,2±2,0% heli ~0,3% mêtan ~0,026% amoniac ~0,003% hiđrô deuteri (HD) 0,0006% êtan 0,0004% nước Băng: amoniac nước amonium hiđrô sunfit(NH4SH) Sao Mộc hay Mộc tinh là hành tinh thứ năm tính từ Mặt Trời và là hành tinh lớn nhất trong Hệ Mặt Trời.[12] Nó là hành tinh khí khổng lồ với khối lượng bằng một phần nghìn của Mặt Trời nhưng bằng hai lần rưỡi tổng khối lượng của tất cả các hành tinh khác trong Hệ Mặt Trời cộng lại. Sao Mộc được xếp vào nhóm các hành tinh khí khổng lồ cùng với Sao Thổ, Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương. Bốn hành tinh này đôi khi được gọi là hành tinh kiểu Mộc Tinh hoặc hành tinh vòng ngoài. Các nhà thiên văn học cổ đại đã biết đến hành tinh này,[13] và gắn với thần thoại và niềm tin tôn giáo trong nhiều nền văn hóa. Người La Mã đặt tên hành tinh theo tên của vị thần Jupiter, vị thần quan trọng nhất trong số các vị thần.[14] Tên gọi trong tiếng Trung Quốc, tiếng Triều Tiên, tiếng Nhật và tiếng Việt của hành tinh này được đặt dựa vào hành “mộc” trong ngũ hành. Khi nhìn từ Trái Đất, Sao Mộc có cấp sao biểu kiến −2,94, đủ sáng để tạo bóng; và là thiên thể sáng thứ ba trên bầu trời đêm sau Mặt Trăng và Sao Kim. (Sao Hỏa hầu như sáng bằng Sao Mộc khi Sao Hỏa ở những vị trí xung đối trên quỹ đạo của nó với Trái Đất.) Sao Mộc chứa chủ yếu hiđrô và heli – chiếm một phần tư khối lượng của nó, mặc dù heli chỉ chiếm một phần mười số lượng phân tử. Có thể có một lõi đá trong hành tinh chứa các nguyên tố nặng hơn,[15] nhưng giống như những hành tinh khí khổng lồ khác, Sao Mộc không có một bề mặt rắn định hình. Bởi vì có tốc độ tự quay nhanh, hình dạng của hành tinh có hình phỏng cầu dẹt (nó hơi phình ra tại xích đạo). Lớp khí quyển ngoài cùng hiện lên với nhiều dải mây ở những độ cao khác nhau, do kết quả của hiện tượng nhiễu loạn khí động và tương tác với những cơn bão tại biên. Một đặc điểm nổi bật trên ảnh chụp của nó đó là Vết Đỏ Lớn, một cơn bão khổng lồ được biết đến tồn tại ít nhất từ thế kỷ 17 khi các nhà thiên văn lần đầu tiên quan sát nó bằng kính thiên văn. Bao quanh Mộc Tinh là một hệ thống vành đai mờ nhạt cũng như từ quyển mạnh. Có ít nhất 67 vệ tinh tự nhiên quay quanh nó, bao gồm bốn vệ tinh lớn nhất gọi là các vệ tinh Galileo do nhà bác học Galileo Galilei lần đầu tiên quan sát năm 1610. Ganymede, vệ tinh lớn nhất, có đường kính lớn hơn Sao Thủy. Đã có một vài tàu không gian thám hiểm đến Sao Mộc, bao gồm tàu Pioneer và Voyager trong các phi vụ bay ngang qua và sau đó tàu Galileo bay quay hành tinh này. Con tàu gần đây nhất bay qua Sao Mộc trên hành trình đến Sao Diêm Vương – tàu New Horizons bay qua vào cuối 2007. Con tàu sử dụng sự hỗ trợ của hấp dẫn từ Sao Mộc nhằm tăng tốc độ của nó. Hiện nay tàu Juno của NASA đang trên đường đến thám hiểm và trong tương lai có phi vụ của ESA đến thám hiểm các vệ tinh Galileo nói chung và Europa nói riêng. Mục lục 1 Cấu trúc 1.1 Thành phần 1.2 Khối lượng 1.3 Cấu trúc bên trong 2 Khí quyển 2.1 Các tầng mây 2.2 Vết Đỏ Lớn và những xoáy khí quyển khác 3 Vành đai hành tinh 4 Từ quyển 5 Quỹ đạo và sự tự quay 6 Quan sát 7 Vệ tinh tự nhiên 7.1 Các vệ tinh Galilei 7.2 Phân loại vệ tinh 8 Tương tác với Hệ Mặt Trời 8.1 Va chạm 9 Nghiên cứu và thám hiểm 9.1 Nghiên cứu trước khi có kính thiên văn 9.2 Quan sát bằng kính thiên văn 9.3 Nghiên cứu bằng kính thiên văn vô tuyến 9.4 Thám hiểm bằng tàu thăm dò 9.4.1 Phi vụ bay qua 9.4.2 Phi vụ Galileo 9.4.3 Phi vụ tương lai 9.4.4 Phi vụ bị hủy bỏ 10 Khả năng tồn tại sự sống 11 Trong thần thoại 12 Xem thêm 13 Tham khảo 14 Đọc thêm 15 Liên kết ngoài Cấu trúc Sao Mộc chủ yếu chứa vật chất ở trạng thái khí và lỏng. Nó là hành tinh khí khổng lồ lớn nhất trong hệ Mặt Trời với đường kính 142.984 km tại xích đạo. Khối lượng riêng trung bình của hành tinh bằng 1,326 g/cm3, và có khối lượng riêng lớn nhất trong số bốn hành tinh khí khổng lồ. Tuy thế mật độ này nhỏ hơn bất kỳ khối lượng riêng của các hành tinh đất đá. Thành phần Trong tầng thượng quyển của Sao Mộc chứa khoảng 88–92% hiđrô và 8–12% heli theo phần trăm thể tích hoặc tỷ lệ phân tử khí. Do nguyên tử heli có khối lượng gấp bốn lần khối lượng của nguyên tử hiđrô, thành phần này thay đổi khi miêu tả theo tỷ số khối lượng phân bố theo những nguyên tố khác nhau. Do vậy, khí quyển hành tinh chứa xấp xỉ 75% hiđrô và 24% heli theo khối lượng, với khoảng 1% còn lại là của các nguyên tố khác. Càng đi sâu vào bên trong hành tinh thì nó chứa những vật liệu nặng hơn cũng như mật độ lớn hơn như bao gồm gần 71% hiđrô, 24% heli và 5% các nguyên tố khác theo khối lượng. Khí quyển cũng chứa dấu vết của các hợp chất mêtan, hơi nước, amoniac, và hợp chất của silic. Cũng có sự xuất hiện của cacbon, êtan, hydro sulfua, neon, ôxy, phosphine, và lưu huỳnh. Lớp ngoài cùng của khí quyển còn chứa tinh thể băng amoniac.[16][17] Thông qua ảnh chụp của các thiết bị hồng ngoại và tia tử ngoại, các nhà khoa học cũng tìm thấy dấu hiệu các phân tử benzen và những hiđrôcacbon khác.[18] Tỉ lệ xuất hiện của hiđrô và heli là rất gần với tính toán lý thuyết về thành phần của tinh vân Mặt Trời nguyên thủy. Tỷ lệ neon trong tầng thượng quyển chỉ chiếm khoảng 20 phần triệu theo khối lượng, hay bằng một phần mười tỷ lệ của nó trong lòng Mặt Trời.[19] Heli trong khí quyển cũng bị suy giảm dần, và tỷ lệ nguyên tử này trong Mộc Tinh chỉ bằng khoảng 80% so với của Mặt Trời. Nguyên nhân của sự suy giảm có thể là từ hiện tượng giáng thủy của nguyên tố này rơi vào trong lòng hành tinh.[20] Tỷ lệ của những khí hiếm nặng hơn heli trong khí quyển Sao Mộc gấp hai đến ba lần của Mặt Trời. Dựa trên nghiên cứu quang phổ, các nhà khoa học cho rằng Sao Thổ có thành phần tương tự như của Sao Mộc, nhưng hai hành tinh khí khổng lồ còn lại là Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương có tỷ lệ hiđrô và heli thấp hơn khá nhiều.[21] Bởi vì chưa có một thiết bị do thám nào thả rơi vào tầng khí quyển của ba hành tinh khí khổng lồ ngoại trừ Mộc Tinh, các nhà khoa học vẫn chưa biết tỷ lệ có mặt chính xác của những nguyên tố nặng trong bầu khí quyển của chúng. Khối lượng Đường kính của Sao Mộc bằng khoảng một phần mười (×0,10045) của Mặt Trời, và lớn gấp xấp xỉ mười một lần (×10,9733) hơn đường kính của Trái Đất. Vết Đỏ Lớn có đường kính lớn hơn xấp xỉ so với Trái Đất. Khối lượng của Sao Mộc bằng khoảng 2,5 lần tổng khối lượng của tất cả các hành tinh khác trong Hệ Mặt Trời[22]— khối lượng của nó lớn đến nỗi khối tâm của nó và Mặt Trời nằm bên ngoài bề mặt Mặt Trời ở vị trí khoảng 1,068 bán kính tính từ tâm Mặt Trời. Mặc dù Trái Đất trở lên nhỏ so với hành tinh khí này với 11 lần lớn hơn, Sao Mộc có khối lượng riêng trung bình nhỏ hơn. Thể tích của Sao Mộc bắng 1.321 lần thể tích Trái Đất, nhưng hành tinh có khối lượng chỉ gấp 318 lần.[2][23] Bán kính Sao Mộc chỉ bằng khoảng 1/10 bán kính Mặt Trời,[24] và khối lượng bằng 0,001 lần khối lượng Mặt Trời, do vậy khối lượng riêng trung bình của nó so với Sao Thổ là xấp xỉ như nhau.[25] Các nhà vật lý thiên văn thường sử dụng đơn vị “khối lượng Sao Mộc” (MJ hay MJup) để tính giá trị của những thiên thể khác, đặc biệt là khối lượng của Hành tinh ngoài hệ Mặt Trời và các sao lùn nâu. Ví dụ, hành tinh HD 209458 b có khối lượng xấp xỉ 0,69 MJ, trong khi hành tinh Kappa Andromedae b có khối lượng tới 12,8 MJ.[26] Mô hình lý thuyết cho kết quả nếu Sao Mộc có khối lượng lớn hơn nhiều so với hiện tại, hành tinh này sẽ co thể tích lại.[27] Đối với sự biến đổi khối lượng nhỏ, bán kính của nó sẽ không thay đổi nhiều, nhưng với khối lượng 500 M⊕ (hay 1,6 khối lượng Mộc Tinh)[27] cấu trúc bên trong của nó sẽ bị nén nhiều hơn dưới tác dụng của lực hấp dẫn khiến thể tích của nó giảm mặc dù khối lượng của nó tăng lên. Kết quả là, Sao Mộc có đường kính cỡ một hành tinh băng đá với thành phần của nó và trải qua lịch sử tiến hóa như các hành tinh khí khác. Nếu khối lượng của nó lớn nhiều hơn thì thể tích tiếp tục giảm cho đến khi mật độ và nhiệt độ tại tâm của hành tinh này có thể đủ điều kiện cho phản ứng nhiệt hạch xảy ra như trong sao lùn nâu với khối lượng vào khoảng 50 lần khối lượng Sao Mộc.[28] Mặc dù Sao Mộc cần khoảng 75 lần khối lượng của nó để phản ứng nhiệt hạch tổng hợp xảy ra, sao lùn đỏ chỉ có bán kính bằng khoảng 30 phần trăm bán kính của Sao Mộc.[29][30] Tuy thế, hiện nay Mộc tinh vẫn phát ra nhiều năng lượng nhiệt hơn so với nhiệt lượng nó nhận được từ Mặt Trời; năng lượng này tạo ra bên trong hành tinh gần bằng lượng bức xạ Mặt Trời mà nó nhận được.[31] Lượng nhiệt bức xạ dư ra có nguyên nhân từ cơ chế Kelvin–Helmholtz thông qua quá trình co đoạn nhiệt. Quá trình này làm cho hành tinh co lại khoảng 2 cm mỗi năm.[32] Khi hành tinh mới hình thành, Sao Mộc nóng hơn và có đường kính lớn gấp 2 lần đường kính hiện nay.[33] Cấu trúc bên trong Minh họa mô hình cấu trúc bên trong của Sao Mộc, với một lõi đá phủ bởi những lớp vật chất lỏng dày của hiđrô kim loại. Các nhà khoa học nghĩ rằng Sao Mộc chứa một lõi gồm hỗn hợp các nguyên tố nặng, bao phủ bởi lớp chất lỏng hiđrô kim loại cùng heli, và bên ngoài là lớp khí quyển chứa đa số phân tử hiđrô.[32] Ngoài những miêu tả sơ lược về cấu trúc của nó, vẫn còn những yếu tố bất định trong mô hình này. Các nhà vật lý thường miêu tả lõi hành tinh là lõi đá, nhưng chi tiết thành phần lõi chứa gì thì họ vẫn chưa thể khẳng định được, hay như tính chất vật liệu phân bố theo độ sâu, áp suất và nhiệt độ chưa cụ thể (xem bên dưới). Năm 1997, nhờ đo quỹ đạo của tàu Galileo mà các nhà khoa học có thể suy luận ra sự tồn tại của lõi cứng nhờ ảnh hưởng hấp dẫn của hành tinh lên con tàu,[32] và họ thu được khối lượng của lõi vào khoảng từ 12 đến 45 lần khối lượng Trái Đất hay gần bằng 3%–15% tổng khối lượng Sao Mộc.[31][34] Sự có mặt của lõi trong lịch sử hình thành Sao Mộc gợi ra mô hình tiến hóa hành tinh bao gồm sự hình thành đầu tiên của một lõi đá hay băng mà có khối lượng đủ lớn để thu hút lượng khổng lồ hiđrô và heli từ tinh vân Mặt Trời. Giả sử rằng lõi tồn tại, nó đã phải co lại thông qua những dòng đối lưu của hiđrô kim loại lỏng trộn lẫn vào lõi tan chảy và mang theo những nguyên tố nặng hơn vào bên trong hành tinh. Cũng có thể lõi cứng này bây giờ đã biến mất hoàn toàn, do những đo đạc hấp dẫn từ tàu vũ trụ chưa đủ độ tin cậy để loại trừ khả năng này.[32][35] Độ bất định trong mô hình hành tinh gắn chặt với biên độ sai số của những phép đo tham số hành tinh hiện nay: đó là hệ số tốc độ quay của hành tinh (J6) nhằm để miêu tả mô men hấp dẫn của Sao Mộc, bán kính xích đạo Sao Mộc, và nhiệt độ tại mức áp suất 1 bar. Tàu Juno, phóng lên từ tháng 8 năm 2011, được hi vọng sẽ thu hẹp sai số của những tham số này, và do đó đưa mô hình lõi hành tinh lên độ tin cậy cao hơn.[36] Bao quanh lõi hành tinh là lớp phủ hiđrô kim loại, mở rộng ra khoảng 78% bán kính Sao Mộc.[31] Những giọt heli và neon giáng thủy-trong hiện tượng giống như mưa-rơi xuống lớp này, làm mật độ của những nguyên tố này sụt giảm trong khí quyển bên trên.[20][37] Bên trên lớp hiđrô kim loại là một lớp khí quyển hiđrô trong suốt. Ở độ sâu này, nhiệt độ cao hơn nhiệt độ giới hạn, mà đối với hiđrô chỉ bằng 33 K[38] (xem hiđrô). Trong trạng thái này, không có sự rạch ròi giữa pha khí và lỏng của hiđrô—hiđrô ở trạng thái chảy siêu giới hạn. Các nhà khoa học thường coi hiđrô ở trạng thái khí trong khí quyển từ những đám mây mở rộng sâu xuống cho đến độ sâu khoảng 1.000 km,[31] và có trạng thái lỏng ở những lớp sâu hơn. Về mặt vật lý, không có biên giới rõ cho chất khí khi nó trở lên nóng hơn và đậm đặc hơn khi đi sâu vào bên trong hành tinh.[39][40] Nhiệt độ và áp suất tăng đều đặn bên trong Sao Mộc khi đi về lõi của nó. Tại vùng chuyển pha nơi hiđrô có nhiệt lượng vượt điểm giới hạn của nó để trở thành kim loại, người ta cho rằng nhiệt độ vùng này lên tới 10.000 K và áp suất bằng 200 GPa. Nhiệt độ tại biên giới với lõi ước lượng khoảng 36.000 K và áp suất ở sâu bên trong bằng 3.000–4.500 GPa.[31] Khí quyển Bài chi tiết: Khí quyển Sao Mộc Sao Mộc cũng có bầu khí quyển lớn nhất trong Hệ Mặt Trời, mở rộng hơn 5000 km theo độ cao.[41][42] Do Sao Mộc không có bề mặt rắn, đáy của bầu khí quyển được coi là nơi có áp suất khí quyển bằng 10 bar, bằng 10 lần áp suất khí quyển tại bề mặt Trái Đất.[41] Các tầng mây Chơi phương tiện Ảnh động minh họa chuyển động của các dải mây đi ngược chiều nhau trên khí quyển Mộc Tinh. Trong ảnh này, bề mặt hành tinh được chiếu theo phương pháp chiếu hình trụ. Hình ảnh rộng hơn: 720 pixel, 1799 pixel. Sao Mộc bị bao phủ vĩnh cửu các tầng mây chứa tinh thể amoniac và có thể amonium hiđrô sunfit. Các tầng mây nằm ở vị trí biên giới với tầng đối lưu và sắp xếp thành những dải mây khác nhau theo vĩ độ, mà các nhà thiên văn gọi là những “vùng nhiệt đới”. Những vùng này được chia nhỏ thành những đới (zone) có màu sắc nhẹ và vành đai có màu tối hơn. Sự tương tác giữa những phần hoàn lưu là nguyên nhân hình thành các cơn bão và luồng xoáy. Tốc độ gió cỡ 100 m/s (360 km/h) là thường gặp trong zonal jets.[43] Các nhà khoa học cũng quan sát thấy các biến đổi theo độ rộng, màu sắc và mật độ ở những đới này theo năm, nhưng chúng vẫn có đủ độ ổn định cho phép họ đặt tên phân biệt từng đới.[23] Tầng mây sâu khoảng 50 km, và chứa ít nhất hai lớp mây: lớp dày và thấp phía dưới cong lớp mỏng ở phía trên. Cũng có những lớp mỏng chứa đám mây nước bên dưới lớp mây amoniac, chúng được phát hiện thông qua ánh chớp tia sét trong khí quyển Sao Mộc. Do nước trong các đám mây có tính phân cực tạo ra hiệu điện thế giữa các đám mây và gây nên sét.[31] Những hiện tượng phóng điện này có thể mạnh gấp hàng nghìn lần tia sét trong khí quyển Trái Đất.[44] Các đám mây nước có thể hình thành theo những cơn bão do luồng nhiệt dâng lên từ phía trong hành tinh.[45] Năm 2013, kính thiên văn không gian Herschel phát hiện ra sự phân bố của nước trong tầng bình lưu tập trung chủ yếu ở bán cầu nam Sao Mộc, và chứng tỏ thuyết phục rằng nước trên hành tinh này có nguồn gốc từ các sao chổi rơi xuống.[46] Những đám mây có màu vàng và nâu trong khí quyển Sao Mộc là do những hợp chất bay lên cao khi chúng chịu bức xạ tia tử ngoại đến từ Mặt Trời. Các nhà khoa học vẫn chưa biết cơ chế chính xác, nhưng chất cơ bản trong các đám mây này là phốtpho, lưu huỳnh hoặc có thể là các hiđrô cácbon.[31][47] Những hợp chất màu sắc này, hay nhóm mang màu (chromophore), trộn lẫn vào trong các lớp mây thấp hơn và ấm hơn. Các đới hình thành do những vùng khí đối lưu dâng lên tạo ra hiện tượng tinh thể hóa của amoniac và cản trở các nhà khoa học có thể quan sát những lớp mây ở dưới thấp hơn.[48] Độ nghiêng trục quay của Sao Mộc khá nhỏ có nghĩa là hai cực của nó không mấy khi nhận được nhiều bức xạ Mặt Trời hơn vùng xích đạo. Nhờ hiện tượng đối lưu xảy ra bên trong hành tinh mà lượng nhiệt nội lực được vận chuyển lên hai vùng cực, giúp cân bằng nhiệt độ giữa các tầng mây.[23] Vết Đỏ Lớn và những xoáy khí quyển khác Ảnh chụp Vết Đỏ Lớn và những vùng xung quanh chụp bởi tàu Voyager 1 ngày 25 tháng 2, 1979, khi con tàu cách hành tinh 9,2 triệu km. Chi tiết nhỏ nhất trong các đám mây có độ phân giải nhỏ nhất cỡ 160 km. Những phần mây cuộn sóng bên trái của Vết Đỏ Lớn là vùng sóng chuyển động biến động và rất phức tạp. Cơn bão màu trắng ngay bên dưới Vết Đỏ Lớn có đường kính xấp xỉ đường kính Trái Đất. Đặc trưng nổi tiếng nhất của Sao Mộc có lẽ là Vết Đỏ Lớn, một cơn bão có chiều quay ngược với chiều tự quay của Sao Mộc và đường kính thường lớn hơn Trái Đất,[49] nằm ở vĩ độ Nam 22° dưới đường xích đạo. Nó đã tồn tại từ ít nhất năm 1831,[50] và có thể là từ 1665.[51][52] Một số mô hình toán học gợi ra rằng cơn bão là đặc trưng ổn định trong khí quyển hành tinh.[53] Kích thước cơn bão đủ lớn để nhận qua kính thiên văn nghiệp dư nhìn từ mặt đất với độ mở 12 cm hoặc lớn hơn.[54] Vết Đỏ Lớn có hình oval quay ngược chiều kim đồng hồ, với chu kỳ khoảng sáu ngày.[55] Kích thước của nó vào khoảng 24–40.000 km × 12–14.000 km. Nó đủ lớn để chứa từ hai đến ba hành tinh có đường kính bằng của Trái Đất.[56] Độ cao lớn nhất của cơn bão khoảng 8 km bên trên so với những đỉnh các đám mây xung quanh.[57] Những cơn bão như vậy là những đặc điểm thường gặp trong khí quyển hỗn loạn của các hành tinh khí khổng lồ. Sao Mộc cũng còn chứa một số cơn bão hình oval màu trắng và màu nâu nhỏ khác nhưng không được đặt tên chính thức. Những cơn bão oval màu trắng chứa các đám mây tương đối lạnh bên trên thượng quyển. Cơn bão màu nâu thì ấm hơn và nằm ở những “đám mây thông thường” thấp hơn. Những cơn bão này có thể tồn tại từ vài giờ cho đến hàng thế kỷ. Chuỗi khung hình (kéo dài trên 1 tháng) khi tàu Voyager 1 tiếp cận Sao Mộc, cho thấy các dải mây chuyển động trong khí quyển, và hoàn lưu của Vết Đỏ Lớn. Ngay cả khi tàu Voyager gửi về những đặc điểm của cơn bão này, đã có những manh mối thuyết phục về cơn bão không liên quan đến đặc điểm bất kỳ nào sâu ở bên dưới bề mặt hành tinh, như xoáy bão quay vi sai so với phần khí quyển còn lại bao quanh, đôi khi nhanh hơn đôi khi chậm hơn. Trong suốt thời gian các nhà thiên văn theo dõi hoạt động của vết đỏ trong lịch sử, nó đã đi vòng quanh hành tinh được vài lần so với bất kỳ một điểm cố định nào dưới nó. Năm 2000, các nhà khoa học phát hiện một đặc điểm khí quyển hình thành phía nam bán cầu nhưng nhỏ hơn và giống với Vết Đỏ Lớn. Cơn bão nhỏ này hình thành khi một vài cơn bão oval trắng nhỏ hơn kết hợp lại thành một cơn bão duy nhất— ba cơn bão nhỏ hơn này đã được quan sát đầu tiên từ năm 1938. Các nhà khoa học đặt tên cho đặc trưng sáp nhập này là Oval BA, hay họ gọi là Vết Đỏ Nhỏ. Nó đã tăng mật độ và thay đổi màu sắc từ trắng sang đỏ.[58][59][60] Vành đai hành tinh Vành đai Sao Mộc Bài chi tiết: Vành đai Sao Mộc Sao Mộc có hệ thống vành đai hành tinh mờ bao gồm ba vành chính: vành hạt trong cùng hay còn gọi là quầng, vành đai chính tương đối sáng, và vành đai mỏng ngoài cùng.[61] Thành phần vật chất của những vành này chủ yếu là bụi, chứ không là băng đá như vành đai Sao Thổ.[31] Vành đai chính có lẽ hình thành do vật chất bắn ra từ vệ tinh Adrastea và Metis. Thông thường vật liệu rơi trở lại vệ tinh nhưng do trường hấp dẫn mạnh hơn của Sao Mộc khiến chúng bị hút về phía hành tinh. Quỹ đạo của những vật liệu rơi xoáy ốc về phía Sao Mộc và những vật liệu mới cộng thêm từ những vụ va chạm.[62] Theo cách tương tự, các nhà khoa học cho rằng hai vệ tinh Thebe và Amalthea có thể là nguồn sinh ra hai dải vành đai mờ hơn.[62] Cũng có chứng cứ thuyết phục cho sự tồn tại một vành đai đá dọc theo quỹ đạo của Amalthea mà có thể là những mảnh vở bật ra từ vệ tinh này.[63] Từ quyển Bài chi tiết: Từ quyển Sao Mộc Cực quang trên Sao Mộc. Ba điểm sáng chính hình thành bởi luồng từ thông kết nối với những vệ tinh của Sao Mộc; Io (bên trái), Ganymede (phía dưới) và Europa (cũng ở phía dưới). Thêm vào đó, có một miền tròn rất sáng, oval chính, và cực quang mờ hơn cũng hiện ra trong ảnh. Từ trường của Sao Mộc mạnh gấp 14 lần từ trường của Trái Đất, với cường độ từ 4,2 gauss (0,42 mT) tại xích đạo đến 10–14 gauss (1,0–1,4 mT) tại các cực, và nó cũng là từ trường lớn nhất trong Hệ Mặt Trời (ngoại trừ các vết đen).[48] Nguồn gốc của trường là từ các dòng điện xoáy—chuyển động cuộn xoáy của những vật liệu mang dòng điẹn—bên trong lõi hiđrô kim loại lỏng. Các núi lửa trên Io phun ra một lượng lớn SO2 tạo thành hình xuyến khí dọc theo quỹ đạo của vệ tinh này. Luồng khí này theo thời gian bị ion hóa trong từ quyển sinh ra các ion lưu huỳnh và ôxy. Chúng cùng với các ion hiđrô nguồn gốc từ khí quyển Sao Mộc, tạo ra dải plasma trong mặt phẳng xích đạo của Mộc Tinh. Dải plasma quay cùng chiều với chiều tự quay của hành tinh gây ra sự biến dạng trong từ trường lưỡng cực của đĩa từ. Các electron bên trong dải plasma sinh ra nguồn sóng radio mạnh với những chớp nổ tần số 0,6–30 MHz.[64] Ở vị trí cách hành tinh 75 lần bán kính Sao Mộc, sự tương tác giữa từ quyển với gió Mặt Trời sinh ra vùng sốc hình cung (bow sock). Vùng nằm giữa từ quyển Sao Mộc và plasma gió Mặt Trời gọi là magnetopause, nó nằm bên trong của magnetosheath— vùng nằm giữa magnetopause và vùng sốc hình cung. Tương tác gió Mặt Trời với những vùng này, làm kéo dài từ quyển của Sao Mộc ra sau hướng nối Mặt Trời và Sao Mộc và kéo dài đến tận sát quỹ đạo của Sao Thổ. Bốn vệ tinh lớn nhất nằm trong từ quyển Sao Mộc, và bảo vệ chúng khỏi gió Mặt Trời.[31] Từ quyển Sao Mộc cũng là nguyên nhân gây ra những đợt bức xạ sóng vô tuyến từ hai vùng cực của hành tinh. Những hoạt động núi lửa của vệ tinh Io (xem bên dưới) phóng thích khí núi lửa vào trong từ quyển Sao Mộc, tạo ra vòng xuyến hạt ion bao quanh hành tinh. Khi Io chuyển động qua vòng xuyến này nó tương tác với đám hạt và sinh ra sóng Alfvén mang theo vật chất bị ion hóa rơi vào hai vùng cực Mộc Tinh. Kết quả là, sóng vô tuyến được sinh ra thông qua cơ chế phát xạ maser xyclotron, và năng lượng được truyền dọc theo bề mặt hình nón. Khi Trái Đất cắt vào hình nón này, bức xạ vô tuyến phát ra từ Sao Mộc có thể vượt qua cường độ sóng vô tuyến phát ra từ Mặt Trời.[65] Quỹ đạo và sự tự quay Vệ tinh Io đi qua Sao Mộc. Sao Mộc là hành tinh duy nhất có khối tâm với Mặt Trời nằm bên ngoài thể tích của Mặt Trời, tuy chỉ chưa tới 7% bán kính Mặt Trời.[66] Khoảng cách trung bình giữa Sao Mộc và Mặt Trời là 778 triệu km (bằng 5,2 lần khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời, hoặc 5,2 AU) và nó hoàn thành một vòng quỹ đạo bằng 11,86 năm Trái Đất. Giá trị này bằng 2/5 chu kỳ quỹ đạo của Sao Thổ, và tạo thành giá trị cộng hưởng quỹ đạo 5:2 giữa hai hành tinh lớn nhất trong hệ Mặt Trời.[67] Mặt phẳng quỹ đạo elip của Sao Mộc nghiêng 1,31° so với mặt phẳng hoàng đạo. Bởi vì độ lệch tâm quỹ đạo bằng 0,048, khoảng cách từ Sao Mộc đến Mặt Trời thay đổi khoảng 75 triệu km giữa điểm cận nhật và điểm viễn nhật, hay là điểm gần nhất và xa nhất của hành tinh trên quỹ đạo. Độ nghiêng trục quay của Sao Mộc tương đối nhỏ; chỉ 3,13°. Kết quả là hành tinh không có sự thay đổi lớn của các mùa, ngược lại so với Trái Đất và Sao Hỏa.[68] Tốc độ tự quay của Mộc Tinh là lớn nhất trong Hệ Mặt Trời, hoàn thành một vòng quay quanh trục của nó chỉ hết ít hơn 10 giờ; mômen động lượng lớn cũng tạo ra chỗ phình xích đạo mà có thể dễ nhìn từ Trái Đất qua các kính thiên văn nghiệp dư. Hành tinh có dạng hình phỏng cầu, đường kính tại xích đạo của nó lớn hơn đường kính giữa hai cực. Đối với Sao Mộc, đường kính xích đạo lớn hơn đường kính giữa hai cực khoảng 9275 km.[40] Bởi vì Sao Mộc không phải là vật thể rắn, tầng thượng quyển của nó chịu sự quay vi sai (differential rotation). Tốc độ tự quay của Mộc Tinh của khí quyển tại hai cực lâu hơn khoảng 5 phút so với của khí quyển tại vùng xích đạo. Các nhà khoa học sử dụng ba hệ thống quy chiếu nhằm vẽ các đặc điểm chuyển động trong khí quyển Sao Mộc. Hệ I áp dụng cho những vùng có vĩ độ từ 10° Bắc đến 10° Nam; đây là vùng có chu kỳ quay ngắn nhất, khoảng 9h 50m 30,0s. Hệ II áp dụng cho mọi vĩ độ bắc và nam ngoài vùng I; chu kỳ của nó bằng 9h 55m 40,6s. Hệ III được xác định đầu tiên bởi các nhà thiên văn vô tuyến, tương ứng với sự tự quay quanh trục của từ quyển hành tinh; các nhà thiên văn học coi nó là chu kỳ tự quay chính thức của Sao Mộc.[69] Quan sát Giao hội giữa Sao Mộc và Mặt Trăng. Chuyển động giật lùi biểu kiến đối với các hành tinh phía ngoài do vị trí tương đối của chúng với Trái Đất. Sao Mộc là thiên thể sáng thứ tư trên bầu trời (sau Mặt Trời, Mặt Trăng và Sao Kim);[48] có lúc Sao Hỏa sáng hơn Sao Mộc. Phụ thuộc vào vị trí của Sao Mộc với Trái Đất, cấp sao biểu kiến của nó thay đổi từ −2,9 tại vị trí xung đối giảm xuống −1.6 trong thời gian giao hội với Mặt Trời. Đường kính góc của Sao Mộc do vậy cũng thay đổi từ 50,1 xuống 29,8 giây cung.[2] Những lần xung đối lý thú xuất hiện khi Sao Mộc tiến tới cận điểm quỹ đạo, sự kiện xảy ra chỉ một lần đối với một chu kỳ quỹ đạo. Lần gần đây nhất Sao Mộc ở cận điểm quỹ đạo vào tháng 3 năm 2011, và vị trí xung đối là vào tháng 9 năm 2010.[70] Trái Đất vượt trước Sao Mộc cứ mỗi 398,9 ngày khi nó quay quanh Mặt Trời, hay chính là chu kỳ giao hội của hai hành tinh. Và như vậy, Sao Mộc hiện lên trên nền trời với chuyển động giật lùi so với các ngôi sao ở xa. Hay trong một thời gian, Sao Mộc đi giật lùi trong bầu trời đêm, thực hiện một chuyển động vòng tròn biểu kiến. Chu kỳ quỹ đạo xấp xỉ 12 năm của Sao Mộc tương ứng với 12 cung Hoàng Đạo, và về nguồn gốc lịch sử có thể là lý do cho số lượng cung hoàng đạo là 12.[23] Hay mỗi lần Sao Mộc đến vị trí xung đối nó tiến về phía đông khoảng 30°, bằng bề rộng một cung hoàng đạo. Bởi quỹ đạo Sao Mộc nằm bên ngoài quỹ đạo Trái Đất, góc pha của Sao Mộc khi nhìn từ Trái Đất không bao giờ vượt quá 11,5°. Do vậy, hành tinh luôn luôn hiện ra gần như một đĩa tròn khi nhìn qua kính thiên văn trên mặt đất. Chỉ có những phi vụ tàu không gian bay đến Sao Mộc mới quan sát hình ảnh lưỡi liềm của Sao Mộc.[71] Vệ tinh tự nhiên Sao Mộc và các vệ tinh Galilei Bài chi tiết: Vệ tinh tự nhiên của Sao Mộc Xem thêm: Thời gian biểu phát hiện các hành tinh và vệ tinh trong Hệ Mặt Trời Sao Mộc có 67 vệ tinh tự nhiên.[72] Trong số này có 51 vệ tinh có đường kính nhỏ hơn 10 kilômét và chỉ được phát hiện từ 1975. Bốn vệ tinh lớn nhất, gọi là các vệ tinh “Galilei” là Io, Europa, Ganymede và Callisto. Các vệ tinh Galilei Các vệ tinh Galilei. Từ trái qua phải, theo thứ tự tăng dần khoảng cách từ Sao Mộc: Io, Europa, Ganymede, Callisto. Quỹ đạo của Io, Europa, và Ganymede, trong các vệ tinh lớn nhất trong Hệ Mặt Trời, tạo thành dạng cộng hưởng quỹ đạo; bốn vòng quỹ đạo Io thì Europa quay được chính xác hai vòng và Ganymede quay được chính xác một vòng. Sự cộng hưởng này là nguyên nhân của hiệu ứng hấp dẫn làm quỹ đạo của ba vệ tinh có dạng hình ellip, do mỗi vệ tinh nhận thêm lực kéo từ các vệ tinh lân cận khi chúng đạt đến điểm cộng hưởng. Lực thủy triều từ Sao Mộc, mặt khác lại làm cho quỹ đạo của chúng trở lên tròn hơn.[73] Độ lệch tâm quỹ đạo của cũng gây ra sự biến dạng hình thể của các vệ tinh, với lực hấp dẫn của Sao Mộc kéo giãn chúng ra khi chúng đến gần cận điểm quỹ đạo và khi các vệ tinh ở viễn điểm quỹ đạo lực hấp dẫn trở lên yếu đi và các vệ tinh thu lại hình dạng. Sự co giãn trong cấu trúc này gây ra một nội ma sát bên trong vệ tinh và làm nóng vật chất bên trong chúng. Đây chính là nguyên nhân vệ tinh trong cùng Io có sự hoạt động núi lửa mạnh (vệ tinh chịu lực thủy triều mạnh nhất), và xuất hiện những đặc điểm địa chất trẻ trên bề mặt Europa (ám chỉ những hoạt động địa chất tái tạo bề mặt trong thời gian gần đây). Các vệ tinh Galilei so với Mặt Trăng Tên Phát âm Đường kính Khối lượng Bán kính quỹ đạo Chu kỳ quỹ đạo km  % kg  % km  % ngày  % Io ˈaɪ.oʊ 3643 105 8,9×1022 120 421.700 110 1,77 7 Europa jʊˈroʊpə 3122 90 4,8×1022 65 671.034 175 3,55 13 Ganymede ˈɡænimiːd 5262 150 14,8×1022 200 1.070.412 280 7,15 26 Callisto kəˈlɪstoʊ 4821 140 10,8×1022 150 1.882.709 490 16,69 61 Phân loại vệ tinh Vệ tinh Europa. Trước khi phi vụ Voyager phát hiện ra nhiều vệ tinh, các vệ tinh của Sao Mộc được sắp xếp thành bốn nhóm, dựa trên đặc điểm chung của các tham số quỹ đạo của chúng. Sau đó, rất nhiều vệ tinh nhỏ được phát hiện nằm bên ngoài những vệ tinh này và tạo nên một bức tranh khá phức tạp. Ngày nay các nhà khoa học phân loại ra làm sáu nhóm vệ tinh, mặc dù có thể có những đặc điểm khác nhau nữa. Nhóm con chính cơ bản là tám vệ tinh trong dạng cầu hoặc gần cầu cùng có quỹ đạo gần tròn và gần nằm trong mặt phẳng xích đạo của Sao Mộc và các nhà khoa học cho rằng chúng hình thành cùng với lịch sử của Sao Mộc. Những vệ tinh còn lại đa phần là những vệ tinh dị hình với quỹ đạo ellip và mặt phẳng quỹ đạo nghiêng nhiều, và có khả năng là chúng bị Sao Mộc bắt giữ từ các tiểu hành tinh hoặc mảnh vỡ của các tiểu hành tinh. Các vệ tinh dị hình được chia vào nhóm các vệ tinh có chung tham số quỹ đạo và do đó có thể có cùng nguồn gốc, có lẽ là vệ tinh lớn hơn hoặc vật thể bị bắt sau đó bị vỡ nát.[74][75] Vệ tinh cầu Nhóm trong Nhóm trong gồm bốn vệ tinh nhỏ với đường kính nhỏ hơn 200 km, bán kính quỹ đạo nhỏ hơn 200.000 km, và mặt phẳng quỹ đạo nhỏ hơn một nửa độ. Vệ tinh Galilei[76] Bốn vệ tinh lớn nhất do Galileo Galilei và có lẽ Simon Marius phát hiện ra một cách độc lập, bán kính quỹ đạo từ 400.000 đến 2.000.000 km. Mặt phẳng quỹ đạo nghiêng nhỏ hơn nửa độ so với mặt phẳng xích đạo Mộc Tinh. Vệ tinh dị hình Themisto (vệ tinh) Nhóm có vệ tinh duy nhất là chính nó, quay trên quỹ đạo bằng một nửa khoảng cách từ nhóm Galilei và nhóm Himalia. Nhóm Himalia Một nhóm có nhiều vệ tinh nhỏ bay rất gần nhau với bán kính từ 11.000.000–12.000.000 km tính từ Sao Mộc. Carpo (vệ tinh) Một nhóm có duy nhất vệ tinh khác nằm gần biên trong của nhóm Ananke, nó quay cùng chiều quay với Mộc Tinh. Nhóm Ananke Nhóm có quỹ đạo nghịch hành (quay ngược với chiều tự quay Mộc Tinh) này không có biên giới rõ rệt, cách Sao Mộc từ 21.276.000 km với độ nghiêng mặt phẳng quỹ đạo trung bình 149 độ. Nhóm Carme Nhóm có quỹ đạo nghịch hành với khoảng cách trung bình đến Sao Mộc 23.404.000 km và độ nghiêng mặt phẳng quỹ đạo 165 độ. Nhóm Pasiphaë Nhóm phân tán và mờ nhạt có chuyển động nghịch hành bao gồm tất cả các vệ tinh bên ngoài cùng xa nhất. Tương tác với Hệ Mặt Trời Minh họa các tiểu hành tinh Trojan trong quỹ đạo với Sao Mộc, cũng như đối với vành đai tiểu hành tinh. Cùng với Mặt Trời, ảnh hưởng hấp dẫn của Sao Mộc tạo nên cấu trúc Hệ Mặt Trời. Quỹ đạo của hầu hết các hành tinh trong Thái Dương hệ nằm gần với mặt phẳng quỹ đạo của Sao Mộc hơn mặt phẳng xích đạo của Mặt Trời (Sao Thủy là hành tinh duy nhất nằm gần nhất với mặt phẳng xích đạo Mặt Trời với quỹ đạo của nó hơi nghiêng), khoảng trống Kirkwood trong vành đai tiểu hành tinh chủ yếu do ảnh hưởng hấp dẫn của Sao Mộc, và hành tinh này cũng hút phần lớn các tiểu hành tinh nhỏ trong giai đoạn các hành tinh vòng trong chịu những trận mưa thiên thạch cuối cùng trong lịch sử hệ Mặt Trời.[77] Cùng với các vệ tinh của nó, trường hấp dẫn của Sao Mộc điều khiển rất nhiều tiểu hành tinh thuộc vào các điểm Lagrange tiến trước và sau theo Sao Mộc trên quỹ đạo của nó quanh Mặt Trời. Chúng là những tiểu hành tinh Trojan, và các nhà thiên văn chia ra làm hai nhóm mang tên “Hy Lạp” và “Trojan” theo trong sử thi Iliad. Tiểu hành tinh đầu tiên trong số này, 588 Achilles, do nhà thiên văn học Max Wolf phát hiện năm 1906; và từ đó đến nay có khoảng hai nghìn tiểu hành tinh trong các nhóm được phát hiện.[78] Tiểu hành tinh lớn nhất là 624 Hektor. Hầu hết các sao chổi chu kỳ ngắn thuộc về họ Mộc Tinh — định nghĩa như là các sao chổi có bán trục lớn nhỏ hơn bán kính quỹ đạo của Sao Mộc. Các nhà khoa học cho rằng sao chổi họ Mộc Tinh hình thành từ vành đai Kuiper bên ngoài quỹ đạo Sao Hải Vương. Trong những lần tiếp cận gần Sao Mộc quỹ đạo của chúng bị nhiễu loạn và dần dần có chu kỳ quỹ đạo nhỏ hơn và đi vào vùng giữa Mặt Trời và Sao Mộc.[79] Va chạm Xem thêm: Sao chổi Shoemaker-Levy 9, Sự kiện va chạm Sao Mộc 2009, và Sự kiện va chạm Sao Mộc 2010 Hubble chụp bức ảnh ngày 23 tháng 7 cho thấy đám bụi dài 8.000 km trong sự kiện một thiên thạch rơi xuống Sao Mộc năm 2009.[80] Ảnh của Hubble chụp sau sự kiện va chạm năm 2010. Các nhà thiên văn gọi Sao Mộc là cỗ máy hút bụi của Hệ Mặt Trời,[81] bởi vì lực hấp dẫn mạnh và vị trí của nó gần nhóm bốn hành tinh phía trong. Gần đây hành tinh đã nhận một số vụ va chạm với các sao chổi.[82] Hành tinh khổng lồ này là một lá chắn bảo vệ các hành tinh phía trong khỏi những trận bắn phá của thiên thạch. Những mô phỏng máy tính gần đây lại cho thấy Sao Mộc không làm giảm số lượng sao chổi đi vào phía các hành tinh bên trong, do hấp dẫn của nó gây nhiễu loạn quỹ đạo các sao chổi đi vào trong xấp xỉ bằng số sao chổi hút về phía nó.[83] Vấn đề này vẫn còn gây ra nhiều tranh luận giữa các nhà thiên văn học, khi một số tin rằng Sao Mộc đã hút các sao chổi từ vành đai Kuiper về phía quỹ đạo Trái Đất trong khi một số khác nghĩ rằng hành tinh này có vai trò bảo vệ Trái Đất khỏi những thiên thạch từ đám mây Oort.[84] Năm 1997, khi xem xét lại những bản vẽ trong lịch sử, người ta nghĩ rằng nhà thiên văn Cassini có thể đã vẽ lại dấu vết của một vụ va chạm năm 1690. Trong cuộc khảo sát cũng có khoảng 8 vết va chạm trong những bản vẽ của người khác mà khả năng thấp là họ đã quan sát được sự kiện va chạm.[85] Một quả cầu lửa cũng đã được ghi lại khi tàu Voyager 1 tiếp cận Sao Mộc tháng 3 năm 1979.[86] Trong thời gian 16 tháng 7, 1994, đến 22 tháng 7, 1994, trên 20 mảnh vỡ của sao chổi Shoemaker–Levy 9 (SL9, định danh D/1993 F2) va chạm vào bầu khí quyển bán cầu nam của Sao Mộc, và đây là lần đầu tiên các nhà thiên văn có cơ hội quan sát trực tiếp sự kiện va chạm giữa hai vật thể trong Hệ Mặt Trời. Va chạm cũng mang lại thông tin hữu ích về thành phần khí quyển Sao Mộc.[87][88] Ngày 17 tháng 9, 2009, một nhà thiên văn nghiệp dư đã phát hiện ra vị trí va chạm ở kinh độ xấp xỉ 216 độ trong Hệ II.[89][90] Va chạm để lại một điểm đen trong khí quyển Sao Mộc, kích thước tương tự như bão Oval BA. Quan sát qua thiết bị hồng ngoại cho thấy một điểm sáng nơi va chạm xảy ra, hay vụ va chạm làm nóng lớp khí quyển bên dưới trong gần vùng cực nam Sao Mộc.[91] Các nhà khoa học ước lượng đường kính của thiên thạch trong vụ va chạm năm 2009 khoảng 200 m đến 500 m.[92] Một quả cầu lửa khác, nhỏ hơn cũng đã được ghi nhận vào ngày 3 tháng 6 năm 2010, bởi nhà thiên văn nghiệp dư Anthony Wesley người Australia, và sau đó sự kiện này cũng đã được ghi lại trên video của một nhà thiên văn nghiệp dư khác tại Philippines.[93] Quả cầu lửa khác cũng được ghi nhận vào 20 tháng 8 năm 2010,[94] và 10 tháng 9 năm 2012[86][95] Nghiên cứu và thám hiểm Nghiên cứu trước khi có kính thiên văn Mô hình trong Almagest về chuyển động dọc của Sao Mộc (☉) so với Trái Đất (⊕). Các nhà thiên văn Babylon cổ đại đã quan sát và ghi chép về Sao Mộc từ thế kỷ 7 hoặc 8 trước Công nguyên.[96] Trong thế kỷ thứ hai mô hình Almagest được nhà thiên văn Hy Lạp cổ đại Claudius Ptolemaeus xây dựng lên mô hình địa tâm hành tinh dựa trên những quan sát về chuyển động tương đối của Sao Mộc so với Trái Đất, khi ông quan sát thấy chu kỳ của nó “quanh” Trái Đất là 4332,38 ngày, hay 11,86 năm.[97] Năm 499, Aryabhata, nhà thiên văn và toán học cổ đại Ấn Độ, cũng sử dụng mô hình địa tâm và ước lượng chu kỳ của Mộc Tinh là 4332,2722 ngày, hay 11,86 năm.[98] Quan sát bằng kính thiên văn Năm 1610, Galileo Galilei sử dụng kính thiên văn do ông tự chế tạo quan sát thấy bốn vệ tinh quay quanh Sao Mộc—Io, Europa, Ganymede và Callisto (mà ngày nay gọi là các vệ tinh Galilei); và được đa số các nhà lịch sử khoa học công nhận là người đầu tiên sử dụng kính thiên vă nhằm quan sát các thiên thể ngoài Trái Đất. Galileo cũng là người đầu tiên phát hiện ra chuyển động thiên thể không phải do cách nhìn Trái Đất là trung tâm của vũ trụ. Đây là một bằng chứng thuyết phục ủng hộ thuyết nhật tâm của Nicolaus Copernicus về chuyển động của các hành tinh; vì những ủng hộ công khai của Galileo cho mô hình Copernicus mà ông bị đưa ra tòa án dị giáo.[99] Trong thập niên 1660, Cassini sử dụng một loại kính thiên văn mới và ông phát hiện ra những vết và dải nhiều màu sắc trên Sao Mộc và nhận ra hành tinh này phình ra tại xích đạo. Ông cũng thử ước lượng tốc độ tự quay của Sao Mộc.[17] Năm 1690 Cassini nhận ra khí quyển Mộc Tinh thể hiện sự quay vi sai.[31] Ảnh màu giả về khí quyển Sao Mộc, chụp từ Voyager 1, với Vết Đỏ Lớn và cơn bão oval màu trắng ở dưới. Vết Đỏ Lớn, cơn bão hình oval đặc trưng trong khí quyển ở bán cầu nam Sao Mộc, có thể đã được quan sát từ năm 1664 bởi Robert Hooke và năm 1665 bởi Giovanni Cassini, mặc dù chưa có văn bản lịch sử cụ thể rõ ràng ghi nhận điều này. Dược sĩ Samuel Heinrich Schwabe đã vẽ chi tiết về Vết Đỏ Lớn vào năm 1831.[100] Một số người đã công bố không thấy xuất hiện Vết Đỏ Lớn khi quan sát Sao Mộc trong giai đoạn 1665 và 1708 trước khi nó lại hiện ra vào 1878. Năm 1883 người ta nhận thấy nó đang mờ đi cũng như ở đầu thế kỷ 20.[101] Cả Giovanni Borelli và Cassini đã ghi chép cẩn thận về chuyển động và chu kỳ của các vệ tinh Sao Mộc, cho phép tiên đoán được thời gian mà các vệ tinh sẽ ở trước hay sau hành tinh. Cho đến thập niên 1670, khi Sao Mộc ở vị trí xung đối với Trái Đất ở hai bên Mặt Trời, chu kỳ quay của vệ tinh Io đã dài thêm khoảng 17 phút so với ghi chép từ trước. Ole Rømer đã quan sát thấy điều này và suy luận ra ánh sáng không có vận tốc tức thời (kết luận bị chính Cassini ban đầu phản đối[17]), và ông cũng ước lượng được tốc độ ánh sáng thông qua độ lệch thời gian này.[102] Năm 1892, Edward Barnard phát hiện ra vệ tinh thứ 5 của Sao Mộc bằng kính thiên văn phản xạ 36 inch (910 mm) ở đài quan sát Lick tại California. Vệ tinh này khá nhỏ, và rất khó nhận ra vào thời điểm đó, điều này khiến ông nhanh chóng trở lên nổi tiếng. Vệ tinh sau đó được đặt tên Amalthea.[103] Nó là vệ tinh tự nhiên cuối cùng được phát hiện bằng quan sát trực tiếp qua bước sóng khả kiến.[104] Và khi tàu Voyager 1 bay ngang qua Sao Mộc năm 1979 nó đã phát hiện ra 8 vệ tinh mới. Ảnh hồng ngoại chụp Sao Mộc từ Very Large Telescope của ESO. Năm 1932, Rupert Wildt nhận ra những vạch hấp thụ của amoniac và mêtan trong khí quyển Mộc Tinh.[105] Ba cơn bão tồn tại lâu quay ngược chiều kim đồng hồ màu trắng đã được quan sát từ 1938. Trong nhiều thập kỷ chúng vẫn là những đặc điểm rời rạc trên khí quyển Sao Mộc, đôi khi đến gần nhau nhưng chưa hề sáp nhập trước đó. Cuối cùng, hai cơn bão sáp nhập vào năm 1998, và hút cơn bão thứ ba vào năm 2000, và các nhà khoa học hiện nay gọi nó là Oval BA.[106] Nghiên cứu bằng kính thiên văn vô tuyến Vành đai bức xạ vô tuyến, ghi nhận bởi tàu Cassini. Bernard Burke và Kenneth Franklin năm 1955 phát hiện ra những chớp nổ của tín hiệu vô tuyến đến từ Sao Mộc ở tần số 22,2 MHz.[31] Chu kỳ của những chớp này trùng với chu kỳ tự quay của hành tinh, và họ nghĩ chúng có thể làm định nghĩa phù hợp cho tốc độ tự quay của Sao Mộc. Những chớp vô tuyến từ hành tinh này phát ra hai loại: chớp kéo dài (hay chớp L) trong khoảng vài giây, và chớp ngắn (hay chớp S) diễn ra chỉ trong thời gian một phần trăm của giây.[107] Các nhà thiên văn cũng phát hiện ra có ba dạng tín hiệu vô tuyến phát ra từ Sao Mộc. Chớp vô tuyến đềcamét (với bước sóng khoảng chục mét) thay đổi theo sự quay của Mộc Tinh, và bị ảnh hưởng bởi tương tác của vệ tinh Io với từ trường Sao Mộc.[108] Bức xạ vô tuyến đềximét (bước sóng cỡ vài xentimét) do nhà khoa học Frank Drake và Hein Hvatum quan sát đầu tiên năm 1959.[31] Nguồn gốc của tín hiệu này từ vành đai hình vòng xuyến bao quanh xích đạo Sao Mộc. Tín hiệu này do bức xạ xyclotron phát ra từ electron bị gia tốc trong từ trường hành tinh này.[109] Bức xạ nhiệt phát ra từ khí quyển Sao Mộc.[31] Thám hiểm bằng tàu thăm dò Bài chi tiết: Thăm dò Sao Mộc Từ 1973 một số tàu vũ trụ tự động đã đến gần Sao Mộc, nổi bật là tàu thăm dò Pioneer 10, con tàu đầu tiên đến đủ gần hành tinh này và gửi về các bức ảnh cũng như thông tin về hành tinh lớn nhất trong Hệ Mặt Trời.[110][111] Các chuyến bay đến các hành tinh thường dựa trên ngân sách giảm thiểu năng lượng cần thiết để con tàu bay hiệu quả, hay nhiên liệu mang theo tối ưu để nó đạt được vận tốc tối đa cũng như phục vụ trong quá trình thăm dò, hay delta-v. Khi đi vào quỹ đạo chuyển Hohmann từ Trái Đất đến Sao Mộc bắt đầu từ quỹ đạo thấp đòi hỏi giá trị delta-v bằng 6,3 km/s[112] so với giá trị 9,7 km/s của delta-v cần thiết để đưa vệ tinh vào quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.[113] Thật may là nhờ kỹ thuật hỗ trợ hấp dẫn thông qua quá trình bay qua hành tinh có thể làm giảm năng lượng cần thiết để đưa tàu đến Sao Mộc, giảm thiểu chi phí cho những chuyến bay dài năm trong không gian.[114] Phi vụ bay qua Phi vụ bay qua Tàu không gian Thời gian gần nhất Khoảng cách Pioneer 10 3 tháng 12, 1973 130.000 km Pioneer 11 4 tháng 12, 1974 34.000 km Voyager 1 5 tháng 3, 1979 349.000 km Voyager 2 ngày 9 tháng 7 năm 1979 570,000 km Ulysses 8 tháng 2, 1992[115] 408.894 km 4 tháng 2, 2004[115] 120.000.000 km Cassini 30 tháng 12, 2000 10.000.000 km New Horizons 28 tháng 2, 2007 2.304.535 km Voyager 1 chụp bức ảnh Sao Mộc ngày 24 tháng 1, 1979, khi ở khoảng cách 40 triệu km. Vệ tinh Ganymede ở dưới. Từ năm 1973, một vài tàu không gian đã thực hiện bay qua hành tinh và thực hiện một số quan sát Sao Mộc. Phi vụ Pioneer lần đầu tiên chụp được ảnh gần khí quyển Sao Mộc và một số vệ tinh của nó. Các tàu cũng phát hiện ra vành đai bức xạ gần hành tinh với cường độ mạnh hơn so với từng nghĩ, và cả hai đã vượt qua được ảnh hưởng của từ trường Sao Mộc. Dựa vào quỹ đạo của các tàu vũ trụ các nhà khoa học có thể suy ra được khối lượng của hệ Sao Mộc. Nhờ hiện tượng che khuất tín hiệu vô tuyến từ tàu không gian của hành tinh mà người ta có thể tính ra được đường kính cũng như độ dẹt của Sao Mộc.[23][116] Sáu năm sau, phi vụ Voyager đã nâng cao khả năng hiểu biết của các nhà khoa học về các vệ tinh Galilei và khám phá ra các vành đai Sao Mộc. Chúng cũng gửi về các bức ảnh cho phép khẳng định Vết Đỏ Lớn quay ngược với (ngược chiều kim đồng hồ) chiều quay của hành tinh. So sánh các bức ảnh người ta cũng thấy Vết Đỏ Lớn cũng thay đổi màu sắc kể từ phi vụ Pioneer, từ màu vàng cam sang màu nâu tối. Một khu vực hình vòng xuyến chứa các ion dọc theo quỹ đạo của vệ tinh Io cũng được phát hiện, các nhà thiên văn cũng quan sát thấy núi lửa đang hoạt động trên bề mặt vệ tinh này. Khi tàu không gian đi ra phía sau hành tinh, nó đã chụp được các ánh chớp tia sét trong khí quyển ở phần bán cầu tối của Sao Mộc.[16][23] Phi vụ tiếp theo đến gần Sao Mộc, tàu quan sát Mặt Trời Ulysses, đã bay qua hành tinh (1992) nhằm dựa vào hỗ trợ hấp dẫn để bay theo quỹ đạo cực quanh Mặt Trời với mục đích nghiên cứu vùng cực Mặt Trời. Trong quá trình bay qua con tàu đã thực hiện nghiên cứu từ quyển Sao Mộc. Do Ulysses không mang theo camera, các nhà khoa học đã không thu được ảnh quang học nào. Lần bay qua thứ hai diễn ra năm 2004 ở một khoảng cách rất lớn.[115] Năm 2000, tàu Cassini, trên hành trình đến Sao Thổ, bay qua Sao Mộc và gửi về một số bức ảnh có độ phân giải tốt nhất đối với hành tinh này từ trước đến nay. Ngày 19 tháng 12, 2000, tàu đã chụp ảnh vệ tinh Himalia, nhưng độ phân giải quá thấp để các nhà khoa học nhận ra được chi tiết bề mặt vệ tinh này.[117] Tàu không gian New Horizons, trên hành trình đến Pluto, đã nhờ sự hỗ trợ hấp dẫn của Sao Mộc. Nó bay đến gần hành tinh nhất vào ngày 28 tháng 2, 2007.[118] Camera đã quan sát được plasma phun ra từ các núi lửa trên Io và nghiên cứu chi tiết các vệ tinh Galilei, cũng như thực hiện quan sát từ xa các vệ tinh vòng ngoài Himalia và Elara.[119] Quá trình chụp ảnh hệ Mộc Tinh bắt đầu từ 4 tháng 9 năm 2006.[120][121] Phi vụ Galileo Sao Mộc chụp bởi tàu Cassini. Cho tới nay chỉ có tàu Galileo là tàu quay quanh Sao Mộc, khi nó đi vào quỹ đạo quanh hành tinh ngày 7 tháng 12, 1995. Nó thăm dò được hơn 7 năm, thực hiện nhiều lần bay quan các vệ tinh Galilei và vệ tinh Amalthea. Con tàu cũng đã chứng kiến và gửi về các bức ảnh chụp sao chổi Shoemaker-Levy 9 khi nó đến gần Sao Mộc năm 1994, và đã cho phép các nhà khoa học có cơ hội thuận lợi để theo dõi sao chổi này. Trong phi vụ mở rộng nhằm thu thập thông tin về hệ Mộc Tinh, khả năng thiết kế của nó đã bị giới hạn bởi lỗi bung mở một ăng ten thu phát tín hiệu vô tuyến.[122] Một thiết bị thăm dò khí quyển cũng tách ra khỏi tàu Galileo tháng 7 năm 1995, và rơi vào khí quyển hành tinh ngày 7 tháng 12. Nó rơi sâu được 150 km qua bầu khí quyển, với thời gian thu thập dữ liệu là 57,6 phút, và đã bị phát nát bởi áp suất khí quyển (lúc bị phá nát áp suất khí quyển bằng 22 lần áp suất khí quyển Trái Đất, với nhiệt độ khí quyển lúc cuối thiết bị đo được 153 °C).[123] Có thể sau đó thiết bị này bị tan chảy và bốc hơi. Tàu Galileo khi kết thúc nhiệm vụ thì các nhà khoa học đã quyết định cho nó rơi vào Sao Mộc vào ngày 21 tháng 9 năm 2003, với vận tốc trên 50 km/s, nhằm tránh bất kỳ một khả năng nào con tàu có thể rơi vào vệ tinh Europa—vệ tinh với giả thuyết có khả năng có sự sống của vi khuẩn trong lòng đại dương giả thuyết của nó.[122] Phi vụ tương lai NASA hiện tại đang có một phi vụ bay tới Sao Mộc nhằm nghiên cứu chi tiết các vùng cực cũng như khí quyển hành tinh. Tàu Juno phóng lên từ tháng 8 năm 2011, và sẽ đi vào quỹ đạo cực Sao Mộc cuối năm 2016.[124] Trong tương lai, phi vụ kế hoạch đã được phê chuẩn nhằm nghiên cứu hệ Mộc Tinh do cơ quan ESA đứng đầu, phi vụ Jupiter Icy Moon Explorer (JUICE), với thời gian dự định phóng lên năm 2022 và tới Sao Mộc khoảng năm 2030, nghiên cứu bốn vệ tinh Galileo và đặc biệt là Europa.[125] Phi vụ bị hủy bỏ Bởi vì khả năng có một đại dương chất lỏng dưới bề mặt các vệ tinh Europa, Ganymede và Callisto, các nhà khoa học mong muốn có một dự án nghiên cứu chi tiết hơn những vệ tinh băng đá này. Do khó khăn về tài chính và còn nhiều dự án nghiên cứu thám hiểm không gian vũ trụ khác, vài đề xuất nghiên cứu các vệ tinh này của NASA đã phải hủy bỏ. Dự án Jupiter Icy Moons Orbiter (JIMO) của NASA đã hủy bỏ vào năm 2005.[126] Một đề xuất hợp tác giữa NASA/ESA, gọi là EJSM/Laplace, nếu được phát triển sẽ phóng lên vào năm 2020. EJSM/Laplace gồm một tàu quỹ đạo do NASA đứng đầu Jupiter Europa Orbiter, và một tàu quỹ đạo Jupiter Ganymede Orbiter do ESA đứng đầu.[127] Tuy nhiên vào tháng 4 năm 2011, ESA đã phải chính thức kết thúc dự án do NASA bị cắt giảm ngân sách nghiên cứu phát triển do vậy buộc họ phải dừng tham gia dự án. Thay vào đó ESA đã phê chuẩn một phi vụ cấp quan trọng L1 trong chương trình Cosmic Vision, dự án JUICE và khả năng phóng lên vào năm 2022.[128] Khả năng tồn tại sự sống Năm 1953, trong thí nghiệm Urey-Miller hai nhà khoa học chứng tỏ rằng khi kết hợp năng lượng tia sét và các hợp chất hóa học tồn tại trong khí quyển nguyên thủy của Trái Đất có thể sinh ra những hợp chất hữu cơ (bao gồm axit amin) mà các nhà khoa học cho rằng chúng là những khối cơ bản của sự sống. Hai ông mô phỏng khí quyển với các phân tử nước, mêtan, amoniac và hiđrô; mọi phân tử này đều có mặt trong khí quyển Sao Mộc. Khí quyển hành tinh này có những luồng đối lưu không khí mạnh thẳng đứng, cho phép mang những hợp chất này xuống dưới sâu hơn. Bên trong hành tinh nhiệt độ khí quyển cao hơn làm bẻ gãy các phân tử hóa học và cản trở sự hình thành những dạng sống nguyên thủy giống như trên Trái Đất.[129] Đa số các nhà khoa học đồng ý rằng hầu như không thể tồn tại một sự sống kiểu như Trái Đất trên Sao Mộc, do có quá ít lượng nước trong khí quyển, hầu như không có một bề mặt rắn nào dưới sâu hành tinh và càng xuống dưới sâu áp suất càng lớn. Năm 1976, trước phi vụ Voyager, người ta giả thuyết rằng những phân tử cơ sở cho sự sống như amoniac hoặc nước có thể tồn tại trong thượng quyển của Mộc Tinh. Giả thuyết này dựa trên hệ sinh thái biển của Trái Đất mà có những sinh vật phù du đơn giản có thể quang hợp sống gần mặt biển, các loài cá ở tầng nước sâu hơn tiêu thụ các sinh vật này, và những loài săn mồi đại dương bắt cá ăn thịt.[130][131] Nếu khả năng tồn tại những đại dương bên dưới bề mặt băng của ba vệ tinh (Europa, Ganymede và Callisto) thì một số nhà khoa học giả thuyết có thể có những vi khuẩn hiếm khí và hiếm sáng sống dưới đó.[132][133] Trong thần thoại Tượng thần Jupiter ở St Petersburg. Người cổ đại đã biết đến Sao Mộc do hành tinh này có thể nhìn bằng mắt thường trong đêm tối và thậm chí vào lúc bình minh hay hoàng hôn.[134] Người Babylon gọi hành tinh này đại diện cho vị thần “Marduk” của họ. Họ cũng đã sử dụng chu kỳ quỹ đạo gần bằng 12 năm của hành tinh này dọc theo đường Hoàng Đạo để xác định các chòm sao thuộc Hoàng Đạo.[23][135] Người La Mã đặt tên hành tinh là Jupiter (tiếng Latinh: Iuppiter, Iūpiter) (cũng gọi là Jove), vị thần nam đứng đầu trong thần thoại La Mã, với cách xưng hô trong ngôn ngữ Proto-Indo-European của từ ghép *Dyēu-pəter (danh cách: *Dyēus-pətēr, có nghĩa “cha của các vị thần bầu trời”, hoặc “cha của vị thần ngày”).[136] Vị thần này được người Hy Lạp gọi trong thần thoại Hy Lạp là Zeus (Ζεύς), hoặc Dias (Δίας), là tên của hành tinh mà người Hy Lạp vẫn gọi ngày nay.[137] Ký hiệu thiên vă học cho hành tinh này là , thể hiện cho cây tầm sét hoặc con đại bàng của thần. Hoặc là viết cách điệu của chữ zeta, chữ đầu trong từ Zeus trong tiếng Hy Lạp.[138] Jovian là tính từ trong tiếng Anh của từ Jupiter. Dạng cổ của từ này là jovial, dựa theo các nhà chiêm tinh cổ đại thời Trung Cổ có nghĩa là “hạnh phúc” hoặc “vui vẻ,” do trong chiêm tinh dấu hiệu sự xuất hiện của thần Jupiter liên quan đến niềm vui.[139] Trong tiếng Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt Nam coi hành tinh này là Mộc Tinh, (木星, mùxīng), chính là nguyên tố Mộc (cây cỏ, mùa xuân…) trong Ngũ Hành.[140] Đạo Lão coi nó là sao Phúc trong Phúc Lộc Thọ. Người Hy Lạp còn gọi nó là Φαέθων, Phaethon, “sáng chói.” Trong chiêm tinh của người Hindu, các nhà chiêm tinh Hindu đặt tên hành tinh theo vị thần Brihaspati, một trong những “Guru“, những vị thần cầu nguyện và tín ngưỡng.[141] Trong tiếng Anh, Thursday có nguồn gốc từ “Thor’s day”, Sao Mộc liên hệ với thần Thor trong thần thoại người German.[142] Trong thần thoại Trung Á và Thổ Nhĩ Kỳ, Sao Mộc được gọi là “Erendiz/Erentüz”, có nghĩa là “sao eren(?)+yultuz”. Có rất nhiều nghi vấn trong từ “eren”. Người Trung Á cũng đã tính được chu kỳ quỹ đạo của hành tinh này bằng 11 năm và 300 ngày. Họ tin rằng một số sự kiện thiên nhiên và tôn giáo có liên hệ với sự chuyển động của Erentüz trên bầu trời.[143] Xem thêm Sao chổi Shoemaker-Levy 9 Mộc Tinh nóng Thăm dò Sao Mộc Tham khảo ^ Seligman, Courtney. “Rotation Period and Day Length”. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2009. ^ a ă â b c d đ e ê g h i k l m n Williams, Dr. David R. (ngày 16 tháng 11 năm 2004). “Jupiter Fact Sheet”. NASA. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2007. ^ “The MeanPlane (Invariable plane) of the Solar System passing through the barycenter”. 3 tháng 4 năm 2009. Truy cập ngày 10 tháng 4 năm 2009. (produced with Solex 10 written by Aldo Vitagliano; ) ^ Yeomans, Donald K. (13 tháng 7 năm 2006). “HORIZONS Web-Interface for Jupiter Barycenter (Major Body=5)”. JPL Horizons On-Line Ephemeris System. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2007. — At the site, go to the “web interface” then select “Ephemeris Type: Elements”, “Target Body: Jupiter Barycenter” and “Center: Sun”. ^ Orbital elements refer to the barycenter of the Jupiter system, and are the instantaneous osculating values at the precise J2000 epoch. Barycenter quantities are given because, in contrast to the planetary centre, they do not experience appreciable changes on a day-to-day basis due to the motion of the moons. ^ a ă â b c P. Kenneth Seidelmann, B. A. Archinal, M. F. A’hearn, A. Conrad, G. J. Consolmagno, D. Hestroffer, J. L. Hilton, G. A. Krasinsky, G. Neumann, J. Oberst, P. Stooke, E. F. Tedesco, D. J. Tholen, P. C. Thomas, I. P. Williams (2007). “Report of the IAU/IAG Working Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006” (pdf). Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy (Springer) 98 (3): 155–180,. doi:10.1007.2Fs10569-007-9072-y Kiểm tra giá trị |doi= (trợ giúp). Truy cập 24 tháng 4 năm 2013. sửa ^ a ă â b c d đ e Tính tại mức áp suất khí quyển bằng 1 bar ^ “Solar System Exploration: Jupiter: Facts & Figures”. NASA. 7 tháng 5 năm 2008. ^ “Astrodynamic Constants”. JPL Solar System Dynamics. 27 tháng 2 năm 2009. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2007. ^ Seidelmann, P. K.; Abalakin, V. K.; Bursa, M.; Davies, M. E.; de Burgh, C.; Lieske, J. H.; Oberst, J.; Simon, J. L.; Standish, E. M.; Stooke, P.; Thomas, P. C. (2001). “Report of the IAU/IAG Working Group on Cartographic Coordinates and Rotational Elements of the Planets and Satellites: 2000”. HNSKY Planetarium Program. Truy cập ngày 2 tháng 2 năm 2007. ^ Anonymous (tháng 3 năm 1983). “Probe Nephelometer”. Galileo Messenger (NASA/JPL) (6). Truy cập ngày 12 tháng 2 năm 2007. ^ Cho đến năm 2008, hành tinh lớn nhất bên ngoài Hệ Mặt Trời là TrES-4. ^ De Crespigny, Rafe. “Emperor Huan and Emperor Ling” (PDF). Asian studies, Online Publications. Truy cập ngày 1 tháng 5 năm 2012. “Xu Huang apparently complained that the astronomy office had failed to give them proper emphasis to the eclipse and to other portents, including the movement of the planet Jupiter (taisui)” – Từ Hoảng thường phàn nàn các nhà chiêm tinh đã không nói chính xác về hiện tượng nhật thực và những điềm xấu khác, bao gồm sự di chuyển của Mộc Tinh. ^ Stuart Ross Taylor (2001). Solar system evolution: a new perspective: an inquiry into the chemical composition, origin, and evolution of the solar system (ấn bản 2). Cambridge University Press. tr. 208. ISBN 0-521-64130-6. ^ Saumon, D.; Guillot, T. (2004). “Shock Compression of Deuterium and the Interiors of Jupiter and Saturn”. The Astrophysical Journal 609 (2): 1170–1180. arXiv:astro-ph/0403393. Bibcode:2004ApJ…609.1170S. doi:10.1086/421257. ^ a ă Gautier, D.; Conrath, B.; Flasar, M.; Hanel, R.; Kunde, V.; Chedin, A.; Scott N. (1981). “The helium abundance of Jupiter from Voyager”. Journal of Geophysical Research 86 (A10): 8713–8720. Bibcode:1981JGR….86.8713G. doi:10.1029/JA086iA10p08713. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “voyager” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác ^ a ă â Kunde, V. G. và đồng nghiệp (ngày 10 tháng 9 năm 2004). “Jupiter’s Atmospheric Composition from the Cassini Thermal Infrared Spectroscopy Experiment”. Science 305 (5690): 1582–86. Bibcode:2004Sci…305.1582K. doi:10.1126/science.1100240. PMID 15319491. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2007. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “cassini” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác ^ Kim, S. J.; Caldwell, J.; Rivolo, A. R.; Wagner, R. (1985). “Infrared Polar Brightening on Jupiter III. Spectrometry from the Voyager 1 IRIS Experiment”. Icarus 64 (2): 233–48. Bibcode:1985Icar…64..233K. doi:10.1016/0019-1035(85)90201-5. ^ Niemann, H. B.; Atreya, S. K.; Carignan, G. R.; Donahue, T. M.; Haberman, J. A.; Harpold, D. N.; Hartle, R. E.; Hunten, D. M.; Kasprzak, W. T.; Mahaffy, P. R.; Owen, T. C.; Spencer, N. W.; Way, S. H. (1996). “The Galileo Probe Mass Spectrometer: Composition of Jupiter’s Atmosphere”. Science 272 (5263): 846–849. Bibcode:1996Sci…272..846N. doi:10.1126/science.272.5263.846. PMID 8629016. ^ a ă Mahaffy, Paul. “Highlights of the Galileo Probe Mass Spectrometer Investigation”. NASA Goddard Space Flight Center, Atmospheric Experiments Laboratory. Truy cập ngày 6 tháng 6 năm 2007. ^ Ingersoll, A. P.; Hammel, H. B.; Spilker, T. R.; Young, R. E. (ngày 1 tháng 6 năm 2005). “Outer Planets: The Ice Giants” (PDF). Lunar & Planetary Institute. Truy cập ngày 1 tháng 2 năm 2007. ^ Michael Zeilik (2002). Astronomy: The Evolving Universe (ấn bản 9). Cambridge University Press. tr. 198. ^ a ă â b c d đ Burgess, Eric (1982). By Jupiter: Odysseys to a Giant. New York: Columbia University Press. ISBN 0-231-05176-X. ^ Shu, Frank H. (1982). The physical universe: an introduction to astronomy. Series of books in astronomy (ấn bản 12). University Science Books. tr. 426. ISBN 0-ngày 99 tháng 5 năm 5702 Kiểm tra giá trị |isbn= (trợ giúp). ^ Davis, Andrew M.; Turekian, Karl K. (2005). Meteorites, comets, and planets. Treatise on geochemistry, 1. Elsevier. tr. 624. ISBN 0-08-044720-1. ^ Jean Schneider (2009). “The Extrasolar Planets Encyclopedia: Interactive Catalogue”. Paris Observatory. ^ a ă Seager, S.; Kuchner, M.; Hier-Majumder, C. A.; Militzer, B. (2007). “Mass-Radius Relationships for Solid Exoplanets”. The Astrophysical Journal 669 (2): 1279–1297. arXiv:0707.2895. Bibcode:2007ApJ…669.1279S. doi:10.1086/521346. ^ Guillot, Tristan (1999). “Interiors of Giant Planets Inside and Outside the Solar System”. Science 286 (5437): 72–77. Bibcode:1999Sci…286…72G. doi:10.1126/science.286.5437.72. PMID 10506563. Truy cập ngày 28 tháng 8 năm 2007. ^ Burrows, A.; Hubbard, W. B.; Saumon, D.; Lunine, J. I. (1993). “An expanded set of brown dwarf and very low mass star models”. Astrophysical Journal 406 (1): 158–71. Bibcode:1993ApJ…406..158B. doi:10.1086/172427. ^ Queloz, Didier (29 tháng 11, 2002). “VLT Interferometer Measures the Size of Proxima Centauri and Other Nearby Stars”. European Southern Observatory. Truy cập ngày 12 tháng 1 năm 2007. ^ a ă â b c d đ e ê g h i k Elkins-Tanton, Linda T. (2006). Jupiter and Saturn. New York: Chelsea House. ISBN 0-8160-5196-8. ^ a ă â b Guillot, T.; Stevenson, D. J.; Hubbard, W. B.; Saumon, D. (2004). “Chapter 3: The Interior of Jupiter”. Trong Bagenal, F.; Dowling, T. E.; McKinnon, W. B. Jupiter: The Planet, Satellites and Magnetosphere. Cambridge University Press. ISBN 0-521-81808-7. ^ Bodenheimer, P. (1974). “Calculations of the early evolution of Jupiter”. Icarus. 23 23 (3): 319–25. Bibcode:1974Icar…23..319B. doi:10.1016/0019-1035(74)90050-5. ^ Guillot, T.; Gautier, D.; Hubbard, W. B. (1997). “New Constraints on the Composition of Jupiter from Galileo Measurements and Interior Models”. Icarus 130 (2): 534–539. arXiv:astro-ph/9707210. Bibcode:1997astro.ph..7210G. doi:10.1006/icar.1997.5812. ^ Various (2006). McFadden, Lucy-Ann; Weissman, Paul; Johnson, Torrence, biên tập. Encyclopedia of the Solar System (ấn bản 2). Academic Press. tr. 412. ISBN 0-12-088589-1. ^ Horia, Yasunori; Sanoa, Takayoshi; Ikomaa, Masahiro; Idaa, Shigeru (2007). “On uncertainty of Jupiter’s core mass due to observational errors”. Proceedings of the International Astronomical Union (Cambridge University Press) 3 (S249): 163–166. doi:10.1017/S1743921308016554. ^ Lodders, Katharina (2004). “Jupiter Formed with More Tar than Ice”. The Astrophysical Journal 611 (1): 587–597. Bibcode:2004ApJ…611..587L. doi:10.1086/421970. Truy cập ngày 3 tháng 7 năm 2007. ^ Züttel, Andreas (tháng 9 năm 2003). “Materials for hydrogen storage”. Materials Today 6 (9): 24–33. doi:10.1016/S1369-7021(03)00922-2. ^ Guillot, T. (1999). “A comparison of the interiors of Jupiter and Saturn”. Planetary and Space Science 47 (10–11): 1183–200. arXiv:astro-ph/9907402. Bibcode:1999P&SS…47.1183G. doi:10.1016/S0032-0633(99)00043-4. ^ a ă Lang, Kenneth R. (2003). “Jupiter: a giant primitive planet”. NASA. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2007. ^ a ă Seiff, A.; Kirk, D.B.; Knight, T.C.D. et al. (1998). “Thermal structure of Jupiter’s atmosphere near the edge of a 5-μm hot spot in the north equatorial belt”. Journal of Geophysical Research 103 (E10): 22857–22889. Bibcode:1998JGR…10322857S. doi:10.1029/98JE01766. ^ Miller, Steve; Aylward, Alan; Millward, George (tháng 1 năm 2005). “Giant Planet Ionospheres and Thermospheres: The Importance of Ion-Neutral Coupling”. Space Science Reviews 116 (1–2): 319–343. Bibcode:2005SSRv..116..319M. doi:10.1007/s11214-005-1960-4. sửa ^ Ingersoll, A. P.; Dowling, T. E.; Gierasch, P. J.; Orton, G. S.; Read, P. L.; Sanchez-Lavega, A.; Showman, A. P.; Simon-Miller, A. A.; Vasavada, A. R. “Dynamics of Jupiter’s Atmosphere” (PDF). Lunar & Planetary Institute. Truy cập ngày 1 tháng 2 năm 2007. ^ Watanabe, Susan biên tập (ngày 25 tháng 2 năm 2006). “Surprising Jupiter: Busy Galileo spacecraft showed jovian system is full of surprises”. NASA. Truy cập ngày 20 tháng 2 năm 2007. ^ Kerr, Richard A. (2000). “Deep, Moist Heat Drives Jovian Weather”. Science 287 (5455): 946–947. doi:10.1126/science.287.5455.946b. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2007. ^ Cavalié, T; Feuchtgruber, H và đồng nghiệp (2013). “Spatial distribution of water in the stratosphere of Jupiter from Herschel HIFI and PACS observations”. Astronomy and Astrophysics (EDP Sciences) 553: A21. doi:10.1051/0004-6361/201220797. |tên 3= thiếu |họ 3= trong Authors list (trợ giúp) ^ Strycker, P. D.; Chanover, N.; Sussman, M.; Simon-Miller, A. (2006). “A Spectroscopic Search for Jupiter’s Chromophores”. DPS meeting #38, #11.15. American Astronomical Society. Bibcode:2006DPS….38.1115S. ^ a ă â Gierasch, Peter J.; Nicholson, Philip D. (2008). “Jupiter”. NASA. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2013. ^ “Jupiter’s Little Red Spot Growing Stronger”. NASA. Ngày 10 tháng 10 năm 2006. Truy cập ngày 28 tháng 4 năm 2013. ^ Denning, W. F. (1899). “Jupiter, early history of the great red spot on”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 59: 574–584. Bibcode:1899MNRAS..59..574D. ^ Kyrala, A. (1982). “An explanation of the persistence of the Great Red Spot of Jupiter”. Moon and the Planets 26 (1): 105–7. Bibcode:1982M&P….26..105K. doi:10.1007/BF00941374. ^ Philosophical Transactions Vol. I (1665-1666.). Project Gutenberg. Truy cập 2011-12-22. ^ Sommeria, Jöel; Steven D. Meyers & Harry L. Swinney (ngày 25 tháng 2 năm 1988). “Laboratory simulation of Jupiter’s Great Red Spot”. Nature 331 (6158): 689–693. Bibcode:1988Natur.331..689S. doi:10.1038/331689a0. ^ Covington, Michael A. (2002). Celestial Objects for Modern Telescopes. Cambridge University Press. tr. 53. ISBN 0-521-52419-9. ^ Cardall, C. Y.; Daunt, S. J. “The Great Red Spot”. University of Tennessee. Truy cập ngày 2 tháng 2 năm 2007. ^ “Jupiter Data Sheet”. Space.com. Truy cập ngày 2 tháng 2 năm 2007. ^ Phillips, Tony (ngày 3 tháng 3 năm 2006). “Jupiter’s New Red Spot”. NASA. Truy cập ngày 2 tháng 2 năm 2007. ^ “Jupiter’s New Red Spot”. 2006. Truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2006. ^ Steigerwald, Bill (ngày 14 tháng 10 năm 2006). “Jupiter’s Little Red Spot Growing Stronger”. NASA. Truy cập ngày 2 tháng 2 năm 2007. ^ Goudarzi, Sara (ngày 4 tháng 5 năm 2006). “New storm on Jupiter hints at climate changes”. USA Today. Truy cập ngày 2 tháng 2 năm 2007. ^ Showalter, M.A.; Burns, J.A.; Cuzzi, J. N.; Pollack, J. B. (1987). “Jupiter’s ring system: New results on structure and particle properties”. Icarus 69 (3): 458–98. Bibcode:1987Icar…69..458S. doi:10.1016/0019-1035(87)90018-2. ^ a ă Burns, J. A.; Showalter, M.R.; Hamilton, D.P.; et al. (1999). “The Formation of Jupiter’s Faint Rings”. Science 284 (5417): 1146–50. Bibcode:1999Sci…284.1146B. doi:10.1126/science.284.5417.1146. PMID 10325220. ^ Fieseler, P.D.; Adams, Olen W; Vandermey, Nancy; Theilig, E.E; Schimmels, Kathryn A; Lewis, George D; Ardalan, Shadan M; Alexander, Claudia J (2004). “The Galileo Star Scanner Observations at Amalthea”. Icarus 169 (2): 390–401. Bibcode:2004Icar..169..390F. doi:10.1016/j.icarus.2004.01.012. ^ Brainerd, Jim (ngày 22 tháng 11 năm 2004). “Jupiter’s Magnetosphere”. The Astrophysics Spectator. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2008. ^ “Radio Storms on Jupiter”. NASA. Ngày 20 tháng 2 năm 2004. Truy cập ngày 1 tháng 2 năm 2007. ^ Herbst, T. M.; Rix, H.-W. (1999). Guenther, Eike; Stecklum, Bringfried; Klose, Sylvio, biên tập. Star Formation and Extrasolar Planet Studies with Near-Infrared Interferometry on the LBT. San Francisco, Calif.: Astronomical Society of the Pacific. tr. 341–350. Bibcode:1999ASPC..188..341H. ISBN 1-58381-014-5. – Xem 3.4. ^ Michtchenko, T. A.; Ferraz-Mello, S. (tháng 2 năm 2001). “Modeling the 5: 2 Mean-Motion Resonance in the Jupiter–Saturn Planetary System”. Icarus 149 (2): 77–115. Bibcode:2001Icar..149..357M. doi:10.1006/icar.2000.6539. ^ “Interplanetary Seasons”. Science@NASA. Truy cập ngày 20 tháng 2 năm 2007. ^ Ridpath, Ian (1998). Norton’s Star Atlas (ấn bản 19). Prentice Hall. ISBN 0-582-35655-5. ^ Horizons output. “Favorable Appearances by Jupiter”. Truy cập ngày 2 tháng 1 năm 2008. (Horizons) ^ “Encounter with the Giant”. NASA. 1974. Truy cập ngày 17 tháng 2 năm 2007. ^ Sheppard, Scott S. “The Giant Planet Satellite and Moon Page”. Departament of Terrestrial Magnetism at Carniege Institution for science. Truy cập ngày 11 tháng 9 năm 2012. ^ Musotto, S.; Varadi, F.; Moore, W. B.; Schubert, G. (2002). “Numerical simulations of the orbits of the Galilean satellites”. Icarus 159 (2): 500–504. Bibcode:2002Icar..159..500M. doi:10.1006/icar.2002.6939. ^ Jewitt, D. C.; Sheppard, S.; Porco, C. (2004). Bagenal, F.; Dowling, T.; McKinnon, W, biên tập. Jupiter: The Planet, Satellites and Magnetosphere (PDF). Cambridge University Press. ISBN 0-521-81808-7. ^ Nesvorný, D.; Alvarellos, J. L. A.; Dones, L.; Levison, H. F. (2003). “Orbital and Collisional Evolution of the Irregular Satellites”. The Astronomical Journal 126 (1): 398–429. Bibcode:2003AJ….126..398N. doi:10.1086/375461. ^ Showman, A. P.; Malhotra, R. (1999). “The Galilean Satellites”. Science 286 (5437): 77–84. doi:10.1126/science.286.5437.77. PMID 10506564. ^ Kerr, Richard A. (2004). “Did Jupiter and Saturn Team Up to Pummel the Inner Solar System?”. Science 306 (5702): 1676. doi:10.1126/science.306.5702.1676a. PMID 15576586. Truy cập ngày 28 tháng 8 năm 2007. ^ “List Of Jupiter Trojans”. IAU Minor Planet Center. Truy cập ngày 24 tháng 10 năm 2010. ^ Quinn, T.; Tremaine, S.; Duncan, M. (1990). “Planetary perturbations and the origins of short-period comets”. Astrophysical Journal, Part 1 355: 667–679. Bibcode:1990ApJ…355..667Q. doi:10.1086/168800. ^ Dennis Overbye (ngày 24 tháng 7 năm 2009). “Hubble Takes Snapshot of Jupiter’s ‘Black Eye’”. New York Times. Truy cập ngày 25 tháng 7 năm 2009. ^ Lovett, Richard A. (ngày 15 tháng 12 năm 2006). “Stardust’s Comet Clues Reveal Early Solar System”. National Geographic News. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2007. ^ Nakamura, T.; Kurahashi, H. (1998). “Collisional Probability of Periodic Comets with the Terrestrial Planets: An Invalid Case of Analytic Formulation”. Astronomical Journal 115 (2): 848–854. Bibcode:1998AJ….115..848N. doi:10.1086/300206. Truy cập ngày 28 tháng 8 năm 2007. ^ Horner, J.; Jones, B. W. (2008). “Jupiter – friend or foe? I: the asteroids”. International Journal of Astrobiology 7 (3–4): 251–261. arXiv:0806.2795. Bibcode:2008IJAsB…7..251H. doi:10.1017/S1473550408004187. ^ Overbyte, Dennis (ngày 25 tháng 7 năm 2009). “Jupiter: Our Comic Protector?”. Thew New York Times. Truy cập ngày 27 tháng 7 năm 2009. ^ Tabe, Isshi; Watanabe, Jun-ichi; Jimbo, Michiwo; Watanabe; Jimbo (tháng 2 năm 1997). “Discovery of a Possible Impact SPOT on Jupiter Recorded in 1690”. Publications of the Astronomical Society of Japan 49: L1–L5. Bibcode:1997PASJ…49L…1T. ^ a ă Franck Marchis (ngày 10 tháng 9 năm 2012). “Another fireball on Jupiter?”. Cosmic Diary blog. Truy cập ngày 11 tháng 9 năm 2012. ^ Baalke, Ron. “Comet Shoemaker-Levy Collision with Jupiter”. NASA. Truy cập ngày 2 tháng 1 năm 2007. ^ Britt, Robert R. (ngày 23 tháng 8 năm 2004). “Remnants of 1994 Comet Impact Leave Puzzle at Jupiter”. space.com. Truy cập ngày 20 tháng 2 năm 2007. ^ Staff (2009-07-22 12:01pm AEST). “Amateur astronomer discovers Jupiter collision”. ABC News online. Truy cập ngày 21 tháng 7 năm 2009. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |date= (trợ giúp) ^ Salway, Mike (ngày 19 tháng 7 năm 2009). “Breaking News: Possible Impact on Jupiter, Captured by Anthony Wesley”. IceInSpace. IceInSpace News. Truy cập ngày 19 tháng 7 năm 2009. ^ Grossman, Lisa (ngày 20 tháng 7 năm 2009). “Jupiter sports new ‘bruise’ from impact”. New Scientist. ^ Jia-Rui C. Cook (ngày 26 tháng 1 năm 2011). “Asteroids Ahoy! Jupiter Scar Likely from Rocky Body”. News and Features @ NASA/JPL. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 1 năm 2011. Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2011. ^ Bakich, Michael (4 tháng 6, 2010). “Another impact on Jupiter”. Astronomy Magazine online. Truy cập ngày 4 tháng 6 năm 2010. ^ Beatty, Kelly (ngày 22 tháng 8 năm 2010). “Another Flash on Jupiter!”. Sky & Telescope. Sky Publishing. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 8 năm 2010. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2010. Masayuki Tachikawa was observing… 18:22 Universal Time on the 20th… Kazuo Aoki posted an image… Ishimaru of Toyama prefecture observed the event ^ Hall, George (tháng 9 năm 2012). “George’s Astrophotography”. Truy cập ngày 17 tháng 9 năm 2012. 10 Sept. 2012 11:35 UT.. observed by Dan Petersen ^ A. Sachs (ngày 2 tháng 5 năm 1974). “Babylonian Observational Astronomy”. Philosophical Transactions of the Royal Society of London (Royal Society of London) 276 (1257): 43–50 (see p. 44). Bibcode:1974RSPTA.276…43S. doi:10.1098/rsta.1974.0008. JSTOR 74273. ^ Olaf Pedersen (1974). A Survey of the Almagest. Odense University Press. tr. 423, 428. ^ tr. with notes by Walter Eugene Clark (1930). The Aryabhatiya of Aryabhata (PDF). University of Chicago Press. tr. 9, Stanza 1. ^ Westfall, Richard S. “Galilei, Galileo”. The Galileo Project. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2007. ^ Murdin, Paul (2000). Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics. Bristol: Institute of Physics Publishing. ISBN 0-12-226690-0. ^ “SP-349/396 Pioneer Odyssey—Jupiter, Giant of the Solar System”. NASA. Tháng 8 năm 1974. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2006. ^ “Roemer’s Hypothesis”. MathPages. Truy cập ngày 12 tháng 1 năm 2007. ^ Tenn, Joe (ngày 10 tháng 3 năm 2006). “Edward Emerson Barnard”. Sonoma State University. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2007. ^ “Galileo: Facts & Figures”. NASA JPL. Ngày 1 tháng 10 năm 2001. Truy cập ngày 21 tháng 2 năm 2007. ^ Dunham Jr., Theodore (1933). “Note on the Spectra of Jupiter and Saturn”. Publications of the Astronomical Society of the Pacific 45: 42–44. Bibcode:1933PASP…45…42D. doi:10.1086/124297. ^ Youssef, A.; Marcus, P. S. (2003). “The dynamics of jovian white ovals from formation to merger”. Icarus 162 (1): 74–93. Bibcode:2003Icar..162…74Y. doi:10.1016/S0019-1035(02)00060-X. ^ Weintraub, Rachel A. (ngày 26 tháng 9 năm 2005). “How One Night in a Field Changed Astronomy”. NASA. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2007. ^ Garcia, Leonard N. “The Jovian Decametric Radio Emission”. NASA. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2007. ^ Klein, M. J.; Gulkis, S.; Bolton, S. J. (1996). “Jupiter’s Synchrotron Radiation: Observed Variations Before, During and After the Impacts of Comet SL9”. NASA. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2007. ^ NASA – Pioneer 10 Mission Profile. NASA. Truy cập 2011-12-22. ^ NASA – Glenn Research Center. NASA. Truy cập 2011-12-22. ^ Fortescue, Peter W.; Stark, John and Swinerd, Graham Spacecraft systems engineering, 3rd ed., John Wiley and Sons, 2003, ISBN 0-470-85102-3 p. 150. ^ Hirata, Chris. “Delta-V in the Solar System”. California Institute of Technology. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 7 năm 2006. Truy cập ngày 28 tháng 11 năm 2006. ^ Wong, Al (ngày 28 tháng 5 năm 1998). “Galileo FAQ: Navigation”. NASA. Truy cập ngày 28 tháng 11 năm 2006. ^ a ă â Chan, K.; Paredes, E. S.; Ryne, M. S. (2004). “Ulysses Attitude and Orbit Operations: 13+ Years of International Cooperation” (PDF). American Institute of Aeronautics and Astronautics. Truy cập ngày 28 tháng 11 năm 2006. ^ Lasher, Lawrence (ngày 1 tháng 8 năm 2006). “Pioneer Project Home Page”. NASA Space Projects Division. Truy cập ngày 28 tháng 11 năm 2006. ^ Hansen, C. J.; Bolton, S. J.; Matson, D. L.; Spilker, L. J.; Lebreton, J.-P. (2004). “The Cassini–Huygens flyby of Jupiter”. Icarus 172 (1): 1–8. Bibcode:2004Icar..172….1H. doi:10.1016/j.icarus.2004.06.018. ^ “Mission Update: At Closest Approach, a Fresh View of Jupiter”. Truy cập ngày 27 tháng 7 năm 2007. ^ “Pluto-Bound New Horizons Provides New Look at Jupiter System”. Truy cập ngày 27 tháng 7 năm 2007. ^ “New Horizons targets Jupiter kick”. BBC News Online. Ngày 19 tháng 1 năm 2007. Truy cập ngày 20 tháng 1 năm 2007. ^ Alexander, Amir (ngày 27 tháng 9 năm 2006). “New Horizons Snaps First Picture of Jupiter”. The Planetary Society. Truy cập ngày 19 tháng 12 năm 2006. ^ a ă McConnell, Shannon (28/6/2010). “Galileo Legacy Site”. NASA Jet Propulsion Laboratory. Truy cập ngày 28 tháng 11 năm 2006. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |date= (trợ giúp) ^ Magalhães, Julio (ngày 10 tháng 12 năm 1996). “Galileo Probe Mission Events”. NASA Space Projects Division. Truy cập ngày 2 tháng 2 năm 2007. ^ Goodeill, Anthony (ngày 31 tháng 3 năm 2008). “New Frontiers – Missions – Juno”. NASA. Truy cập ngày 2 tháng 1 năm 2007. ^ “Esa selects 1bn-euro Juice probe to Jupiter”. BBC News Online. Ngày 2 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 2 tháng 5 năm 2012. ^ Berger, Brian (ngày 7 tháng 2 năm 2005). “White House scales back space plans”. MSNBC. Truy cập ngày 2 tháng 1 năm 2007. ^ “ESA Science & Technology: Science with EJSM-Laplace”. ESA. 2 tháng 4, 2012. Truy cập ngày 23 tháng 1 năm 2009. ^ New approach for L-class mission candidates, ESA, 19 tháng 4, 2011 ^ Heppenheimer, T. A. (2007). “Colonies in Space, Chapter 1: Other Life in Space”. National Space Society. Bản gốc lưu trữ 23/2/2007. Truy cập ngày 26 tháng 2 năm 2007. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |archivedate= (trợ giúp) ^ “Life on Jupiter”. Encyclopedia of Astrobiology, Astronomy & Spaceflight. Truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2006. ^ Sagan, C.; Salpeter, E. E. (1976). “Particles, environments, and possible ecologies in the Jovian atmosphere”. The Astrophysical Journal Supplement Series 32: 633–637. Bibcode:1976ApJS…32..737S. doi:10.1086/190414. ^ “OCEAN MOON?”. NASA. 27 tháng 6 2012. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |date= (trợ giúp) ^ “What Makes Us Think There is an Ocean Beneath Europa’s Icy Crust?”. NASA. 12 tháng 11 2012. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |date= (trợ giúp) ^ Staff (ngày 16 tháng 6 năm 2005). “Stargazers prepare for daylight view of Jupiter”. ABC News Online. Truy cập ngày 28 tháng 2 năm 2008. ^ Rogers, J. H. (1998). “Origins of the ancient constellations: I. The Mesopotamian traditions”. Journal of the British Astronomical Association, 108: 9–28. Bibcode:1998JBAA..108….9R. ^ Harper, Douglas (tháng 11 năm 2001). “Jupiter”. Online Etymology Dictionary. Truy cập ngày 23 tháng 2 năm 2007. ^ “Greek Names of the Planets”. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2012. In Greek the name of the planet Jupiter is Dias, the Greek name of god Zeus. See also Greek article about the planet. ^ See for example: “IAUC 2844: Jupiter; 1975h”. International Astronomical Union. Ngày 1 tháng 10 năm 1975. Truy cập ngày 24 tháng 10 năm 2010. That particular word has been in use since at least 1966. See: “Query Results from the Astronomy Database”. Smithsonian/NASA. Truy cập ngày 29 tháng 7 năm 2007. ^ “Jovial”. Dictionary.com. Truy cập ngày 29 tháng 7 năm 2007. ^ Trung Quốc: De Groot, Jan Jakob Maria (1912). Religion in China: universism. a key to the study of Taoism and Confucianism. American lectures on the history of religions 10 (G. P. Putnam’s Sons). tr. 300. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2010. Nhật Bản: Crump, Thomas (1992). The Japanese numbers game: the use and understanding of numbers in modern Japan. Nissan Institute/Routledge Japanese studies series (Routledge). tr. 39–40. ISBN 0415056098. Hàn Quốc: Hulbert, Homer Bezaleel (1909). The passing of Korea. Doubleday, Page & company. tr. 426. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2010. ^ “Guru”. Indian Divinity.com. Truy cập ngày 14 tháng 2 năm 2007. ^ Falk, Michael (1999). “Astronomical Names for the Days of the Week”. Journal of the Royal Astronomical Society of Canada 93: 122–33. Bibcode:1999JRASC..93..122F. doi:10.1016/j.newast.2003.07.002. ^ “Türk Astrolojisi”. ntvmsnbc.com. Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2010. Đọc thêm Bagenal, F.; Dowling, T. E.; McKinnon, W. B. biên tập (2004). Jupiter: The planet, satellites, and magnetosphere. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-81808-7. Beebe, Reta (1997). Jupiter: The Giant Planet . Washington, D.C.: Smithsonian Institution Press. ISBN 1-56098-731-6. Liên kết ngoài Tìm thêm về Sao Mộc tại những đồng dự án của Wikipedia: Từ điển ở Wiktionary Sách ở Wikibooks Hồ sơ ở Wikiquote Văn kiện ở Wikisource Hình ảnh và phương tiện ở Commons Tin tức ở Wikinews Tài liệu giáo dục ở Wikiversity (tiếng Anh) Sao Mộc tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh) Hans Lohninger và đồng nghiệp (ngày 2 tháng 11 năm 2005). “Jupiter, As Seen By Voyager 1”. A Trip into Space. Virtual Institute of Applied Science. Truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2007. Dunn, Tony (2006). “The Jovian System”. Gravity Simulator. Truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2007.—A simulation of the 62 Jovian moons. Seronik, G.; Ashford, A. R. “Jupiter’s Moons Javascript Utility”. Sky & Telescope. Truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2007. Anonymous (ngày 2 tháng 5 năm 2007). “In Pictures: New views of Jupiter”. BBC News. Truy cập ngày 2 tháng 5 năm 2007. Cain, Fraser. “Jupiter”. Universe Today. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2008. “Fantastic Flyby of the New Horizons spacecraft (ngày 1 tháng 5 năm 2007.)”. NASA. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2008. “Moons of Jupiter articles in Planetary Science Research Discoveries”. Planetary Science Research Discoveries. University of Hawaii, NASA. June 2010 impact video NASA’s Jupiter fact sheet Jupiter’s Inner Moons (tiếng Việt) Sao Mộc tại Từ điển bách khoa Việt Nam VnExpress: Đại dương có thể tồn tại trên một mặt trăng của sao Mộc 18/12/2000, 10:11 GMT+7 Tàu không gian tới gần sao Mộc 2/1/2001, 11:03 GMT+7 Phát hiện một chùm vệ tinh mới của Sao Mộc 11/1/2001, 01:05 GMT+7 Chụp ảnh dung nham nóng chảy trên vệ tinh của sao Mộc 28/2/2001, 04:14 GMT+7 B. Hạnh (theo CNN, 28/2) Nước lại tràn khắp bề mặt một vệ tinh của sao Mộc 1/3/2001, 02:53 GMT+7 Sao Mộc cũng có cực quang! 13/4/2001, 10:49 GMT+7 Truy tìm sự sống trên vệ tinh của Sao Mộc 12/6/2001, 08:53 GMT+7 Một vệ tinh của sao Mộc phát sáng kỳ lạ 28/6/2001, 10:28 GMT+7 Tàu Galileo kết thúc sứ mạng lịch sử Bích Hạnh (theo BBC, CNN) cập nhật 22/9/2003, 09:26 GMT+7

Chủ đề Thiên văn học

Chủ đề Hệ Mặt Trời

Thể loại:

• CS1 errors: missing author or editor
• Hành tinh khí khổng lồ
• Sao Mộc
• Thuật ngữ thiên văn học

Bài viết mới trên TÌNH YÊU CUỘC SỐNG

• Tháp vàng hoa trắng nắng Mekong
• Chuyện vỉa hè
• Chào ngày mới 2 tháng 12
• Chào ngày mới 1 tháng 12
• Mark Twain là Lincoln văn học Mỹ
• Chào ngày mới 30 tháng 11
• Chuyện vỉa hè
• Chào ngày mới 29 tháng 11
• Chào ngày mới 28 tháng 11
• Bàn cờ thế sự
• Chào ngày mới 27 tháng 11
• Chào ngày mới 26 tháng 11
• Chu Văn Tiếp ở Đồng Xuân
• Chào ngày mới 25 tháng 11
• Sao Kim kỳ thú
• Chào ngày mới 24 tháng 11
• 24 tiết khí lịch nhà nông
• Kênh ông Kiệt giữa lòng dân
• Công việc này trao lại cho em
• Chào ngày mới 23 tháng 11
• Lời của Thầy theo mãi bước em đi
• Chào ngày mới 22 tháng 11
• Ơn Thầy
• Đọc lại và suy ngẫm
• Chào ngày mới 21 tháng 11
• Thầy bạn là lộc xuân cuộc đời
• Chào ngày mới 20 tháng 11
• Sáu mươi năm ĐHNL tp.HCM
• Trường tôi và tình yêu ở lại
• Chào ngày mới 19 tháng 11
• Gowda địa chỉ xanh ICRISAT Ấn Độ
• Ký ức CIMMYT ở Mexico
• Chào ngày mới 18 tháng 11
• Chào ngày mới 17 tháng 11
• Myanmar đọc lại và suy ngẫm
• Chào ngày mới 16 tháng 11
• Im lặng mà bão giông
• Chào ngày mới 15 tháng 11
• Chào ngày mới 14 tháng 11
• Chào ngày mới 13 tháng 11
• Chào ngày mới 12 tháng 11
• Chuyện vỉa hè
• Chào ngày mới 11 tháng 11
• Chào ngày mới 10 tháng 11
• Angkor nụ cười suy ngẫm
• Cây Lương thực tháng 11.2015
• Chào ngày mới 9 tháng 11
• Lên Yên Tử sưu tầm thơ đức Nhân Tông
• Chào ngày mới 8 tháng 11
• Chào ngày mới 7 tháng 11
• Đọc lại và suy ngẫm
• Chào ngày mới 6 tháng 11
• Chào ngày mới 5 tháng 11
• Biển Đông vạn dặm
• Chào ngày mới 4 tháng 11
• Đọc lại và suy ngẫm
• Chào ngày mới 3 tháng 11
• Giống khoai lang ở Việt Nam
• Chào ngày mới 2 tháng 11
• Đọc lại và suy ngẫm
• Chào ngày mới 1 tháng 11
• Cây Lương thực 10.2015

Video yêu thích
KimYouTube

Trở về trang chính
Hoàng KimNgọc Phương NamThung dungDạy và họcCNM365Tình yêu cuộc sốngCây Lương thựcDạy và HọcKim on LinkedInKimYouTubeKim on Facebook