Thiên hà trong vắt khuya
chuyển mùa
tự nhiên tỉnh
ta ngắm trời, ngắm biển
chòm sao em.
vầng sáng anh,
dưới vòm trời lấp lánh
khoảnh khắc thời gian
thăm thẳm
một tầm nhìn.
(GET UP
clear late galaxies
transfer season
natural awakening
I watch the sun, watching the sea
watching the constellations.
glow from where he
under the sparkling sky
moment of time
chasms
a vision).
Sông
Gianh tỉnh Quảng Bình là dòng sông huyền thoại nối liền đôi bờ lịch sử
“Đằng Ngoài và Đằng Trong” của thời Lê Trịnh Nguyễn. Sông Việt Nam có
2.360 sông kênh lớn nhỏ hợp thành 45 tuyến giao thông đường thủy chính,
bao gồm 17 tuyến phía Bắc, 10 tuyến miền Trung và 18 tuyến phía Nam,
trong đó có 198 sông kênh thuộc Danh mục đường thuỷ nội địa quốc gia
được Ban hành kèm theo Quyết định số 970/QĐ-BGTVT ngày 15 tháng 4 năm
2009 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải. Sông Gianh tuy không là sông
lớn như hệ thống sông Hồng, hệ thống sông Cữu Long nhưng lại là một
trong những con sông sử thi chủ yếu của Việt Nam quan hệ nhiều đến quá
trình Nam Tiến của người Việt.
Lịch
sử Nam tiến của dân tộc Việt đi như một dòng sông lớn, thuận chiều,
xuôi dòng, hướng về biển lớn. Dòng sông về biển có khi hiền hòa có khi
hung dữ tùy theo thế nước nhưng mãi mãi là nguồn sống, nguồn sinh lực
của con người, cây xanh và vạn vật.
Sông
Đồng Nai và Văn miếu Trấn Biên là tình yêu lớn, quê hương thứ hai của
tôi ở đất phương Nam. Gia đình tôi do số phận và hoàn cảnh đặc biệt mà
tôi đã kể tại Thầy bạn là lộc xuân cuộc đời đã học thái độ của nước để đi như một dòng sông:
LINH GIANG DÒNG SÔNG QUÊ HƯƠNG
Hãy học thái độ của nước mà đi như dòng sông Hoàng Kim
Nhà mình gần ngã ba sông
Rào Nan, chợ Mới, nguồn Son, Quảng Bình
Linh Giang sông núi hữu tình
Nơi đây cha mẹ sinh thành ra con
Chèo thuyền cho khuất bến Son
Để con khỏi chộ nước non thêm buồn
Câu ru quặn thắt đời con
Mẹ cha mất sớm, con còn trẻ thơ
Câu
chuyện Nam Tiến của tôi quan hệ đến chuyện học “đúp 5 lớp đại học” .
Chuyện của tôi nghe qua thì buồn cười nhưng thực tế là có thật. Tôi thi
đậu vào Trường Đại học Nông nghiệp 2 Hà Bắc năm 1970, học Trồng trọt 4
cùng khóa với các bạn Trần Văn Minh, Đỗ Thị Minh Huệ, Phan Thanh Kiếm,
Đỗ Khắc Thịnh, Vũ Mạnh Hải, Phạm Sĩ Tân, Phạm Huy Trung, Lê Xuân Đính,
Nguyễn Hữu Bình, Lê Huy Bá … cho đến ngày 02 tháng 9 năm 1971 thì tôi
gia nhập quân đội cùng lứa với Nguyễn Văn Thạc.
Đợt
tuyển quân sinh viên trong ngày độc lập đã nói lên sự quyết liệt sinh
tử và ý nghĩa thiêng liêng của ngày cầm súng. Chiến trường đánh lớn.
Đơn vị chúng tôi chỉ huấn luyện rất ngắn rồi vào trận ngay với 81 đại
đội vượt sông Thạch Hãn. Chiến dịch Quảng Trị năm 1972 sau này đã đi
vào huyền thoại: “Đò lên Thạch Hãn ơi chèo nhẹ/ Đáy sông còn đó bạn tôi nằm/ Có tuổi hai mươi thành sóng nước/ Vỗ yên bờ mãi mãi ngàn năm”. Tổ chúng tôi bốn người thì Xuân và Chương hi sinh, chỉ Trung và tôi trở về trường sau ngày đất nước thống nhất.
Những
vần thơ viết dưới đây là xúc động sâu xa của tôi khi nghĩ về bạn học
đồng đội đã khuất: “Trận chiến hôm qua bạn góp máu hồng. Lớp học hôm
nay bạn không trở lại. Trách nhiệm trong mình nhân lên gấp bội. Đồng
chí ơi, tôi học cả phần anh”.
Tôi
về học tiếp năm thứ hai tại Trồng trọt 10 của Đại học Nông nghiệp 2 Hà
Bắc đến cuối năm 1977 thì chuyển trường vào Đại học Nông nghiệp 4,
tiền thân Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh hiện nay. Trồng trọt 2
thuở đó là một lớp chung mãi cuối khóa mới tách ra 2A,2B, 2C. Tôi làm
Chủ tịch Hội Sinh viên thay cho anh Nguyễn Anh Tuấn khoa thủy sản ra
trường về dạy ở Trường Đại học Cần Thơ.
Những
lớp sinh viên nông nghiệp chúng tôi, nay nhìn lại, phần lớn đều Nam
tiến, theo đúng con đường của dân tộc đang đi. Các bạn sinh viên lứa
tôi ở trường Đại học Nông nghiệp 2 Hà Bắc đi bộ đội đợt 1971 khoảng 150
người, sau này khoảng bốn mươi phần trăm hi sinh ở chiến trường phương
Nam, số bạn về trường học lại còn khoảng bốn mươi phần trăm, và hai
mươi phần trăm nữa chuyển ngành sang học trường khác hoặc làm nghề
khác.
Khóa
4 thời đó, số bạn không đi bộ đội, lúc ra trường sau 1975, phần lớn
đều vào nhận nhiệm sở ở Nam Bộ, Tây Nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ .
Lứa bạn tôi ở khóa 10 trường Đại học Nông nghiệp 2 Hà Bắc cũng vậy, có
khoảng trên sáu mươi phần trăm tăng cường cho nông nghiệp miền Nam.
Đối
với lúa bạn ở ba lớp Trồng trọt 2A,2B, 2C của Trường Đại học Nông Lâm
thành phố Hồ Chí Minh tuyển sinh ở phía Nam thì hiển nhiên sau này ra
nghề làm việc ở miền Nam. Có một số ít bạn theo gia đình sang Mỹ, Pháp,
Đan Mạch …
Ai
bảo Nam Tiến là dễ ? Nam Tiến, đi như một dòng sông, nói thì dễ nhưng
sự thật đời người là khó. Bạn học cùng tổ với tôi là Cao Văn Hàng, là
một thí dụ mưu sinh, tìm đường sống lập nghiệp.
Cao Văn Hàng dân Thanh Hóa tốt nghiệp kỹ sư nông học Trường Đại học Nông nghiệp 2 Hà Bắc (tiền thân của Trường Đại học Nông Lâm Huế và Đại học Nông – Lâm Bắc Giang
ngày nay). Anh viết đơn tình nguyện “đi bất cứ nơi nào khi Tổ Quốc
cần” theo sự phân công của tổ chức. Và anh đã được toại nguyện Nam Tiến
về nông trường Con Cuông một nơi heo hút phía Tây Nghệ An.
Anh
Cao Văn Hàng Nam Tiến với ước mơ cháy bỏng “hành được những điều sở
học” về một nông trường nghèo vùng núi sâu, ít cán bộ có bằng cấp chính
quy đại học thực thụ, năm năm sau tạm ổn định và cố gắng lấy vợ sinh
con, mười năm sau có được một vị trí công việc hợp với mình và nơi ấy,
mười lăm năm sau có được chút thành quả, hai mươi năm sau có được một
sản phẩm gì đó trở về “bái tổ” ở đất quê hương.
Mấy
chục năm sau, tôi về thăm anh thì anh đã lộn ngược về quê Thanh Hóa
cũ. Anh trở về với cái gốc ban đầu và đang tính đường … nuôi hươu. Nằm
ngủ tại nhà bạn Cao Văn Hàng dưới túp tranh nghèo, tôi ám ảnh trước bài
thơ của anh:
Tiếc một đời sống dở, ở không xong
Ta đã sống một thời bay theo gió
Hương còn đó hồi sinh đang đó
Mà bơ vơ lạc lõng giữa quê nhà.
Đọc thơ Cao Văn Hàng tự dưng tôi liên tưởng tới “Đường sống” của Lev Tonstoy mà tôi đã trích dẫn trong “Con đường xanh của chúng ta“.
Nam Tiến nghề nông chúng tôi căn bản
đã đi theo đúng con đường Nam tiến của dân tộc. Lớp chúng tôi hôm về
thăm Văn Miếu Trấn Biên, đã ngồi trò chuyện với nhau bên dòng sông lớn
Đồng Nai, đã chiêm nghiệm về điều ấy.
Đường trần ta lại rong chơi
Vui thêm chút nữa buồn thôi lại về …
Đọc thơ cũ, bình câu thơ mới
Nhớ bạn hiền phơi phới LỘC XUÂN
Tuy xa mà thật là gần
ĐƯỜNG XUÂN vui bạn, thơ xuân an nhàn.
XẾP CỤC GẠCH chén anh chén chú
Vô tình gieo MẦM NHỚ cho ai
Đình Quang XUÂN LỘC với người
Thung dung ‘PHÍM’ CHIẾN, bạn chơi chân thành
Nay cảnh giới thuyền câu TĨNH LẶNG
Chim vào MÙA LÁ RỤNG ngẫn ngơ
VẦNG TRĂNG CỔ TÍCH duyên thơ
QUÊ HƯƠNG XỨ NHÃN đến bờ HƯƠNG GIANG
ĐI NHƯ MỘT DÒNG SÔNG thanh thản
TỈNH THỨC vui cùng bạn làm thơ
Mình vui chính việc mình ưa
Bận tâm chi những chuyện thừa thế gian
(*) Trăng, chim và thuyền câu tĩnh lặng (ảnh Hoahuyen Đào Ngọc) Những chữ in hoa là tên của các tác phẩm của Hoahuyen Đào Ngọc, Hoàng Đình Quang, Hoàng Kim và bạn hữu, được tác giả ví như LỘC XUÂN https://hoangkimvietnam.wordpress.com/locxuan/
SỰ THẬT TỐT HƠN TRĂM LỜI NÓI
The truth is better than a hundred words
Hoàng Kim
Sự thật tốt hơn trăm lời nói Bài thơ “Theo chân Bác” chớ quên
Lúa, sắn Việt Nam bài học lớn
Vui chào ngày mới, cố lên em !
The truth is better than a hundred wordsThe poem “Follow Uncle” should not forget
Vietnamese rice and cassava are great lessons
Glad to celebrate the new day, try to come up!
Niềm vui ngày mùa, hình ảnh thu
hoạch các giống sắn mới KM419, KM440, KM444, KM397, KM414 trên ruộng
nông dân tại Phú Yên (17.3.2015). Hình ảnh tiếp nối tạo dòng DH giống
sắn năng suất tinh bột cao và ít nhiễm bệnh CMD, gồm các giống KM419,
KM440, KM520, KM521, KM522 (thông tin cập nhật đến 30 5 2019*)
Lúa sắn Campuchia và lúa sắn Lào là điểm nhấn mà tôi thích quay lại và
không quên. Campuchia và Lào tôi đã nhiều đến làm việc và du lịch sinh
thái, tôi có nhiều bạn ở đó. Ba nước Việt Nam Lào Cămpuchia chung nôi
bán đảo Đông Dương kết nối mật thiết về đất nước con người, Lúa
sắn Campuchia và lúa sắn Lào, du lịch sinh thái, giáo dục kinh tế nông
lâm ngư, lịch sử văn hóa, xã hội có nhiều điều thật thú vị đáng suy ngẫm
.
So sánh bức tranh nông sản lúa sắn Việt Nam Cămpuchia Lào thì Việt Nam
năm 2014 diện tích canh tác lúa là 7.816,476 ha, năng suất lúa 5,75
tấn/ ha, sản lượng 44,97 triệu tấn; diện tích sắn 552.760 ha, năng suất
sắn 18,47 tấn/ha, sản lượng sắn 10,20 triệu tấn. Campuchia năm 2014
diện tích canh tác lúa là 2.856.703 ha, năng suất 3,26 tấn/ ha, sản
lượng 9,32 triệu tấn; diện tích sắn 257.845 ha, năng suất 25,78 tấn/ha,
sản lượng 8,58 triệu tấn. Lào năm 2014 diện tích canh tác lúa là
957.836 ha, năng suất 4,17 tấn/ ha, sản lượng 4,00 triệu tấn; diện tích
sắn 60.475 ha, năng suất 26,95 tấn/ha, sản lượng 1,63 triệu tấn. Việt
Nam năm 2016 diện tích canh tác lúa là 7.783.113 ha, năng suất lúa 5,58
tấn/ ha, sản lượng 43,43 triệu tấn; diện tích sắn 579.898 ha, năng
suất sắn 19,04 tấn/ha, sản lượng sắn 11,04 triệu tấn. Campuchia năm
2016 diện tích canh tác lúa là 2.866.973 ha, năng suất 3,42 tấn/ ha,
sản lượng 9,82 triệu tấn; diện tích sắn 387.636 ha, năng suất 26,33
tấn/ha, sản lượng 10,20 triệu tấn. Lào năm 2016 diện tích canh tác lúa
là 973.327 ha, năng suất 4,26 tấn/ ha, sản lượng 4,14 triệu tấn; diện
tích sắn 94.726 ha, năng suất 32,68 tấn/ ha, sản lượng 3,09 triệu tấn.
LÚA SẮN CĂMPUCHIA
Lúa,
sắn Cămpuchia, chúng ta có thể dạy và học gì với nông dân? Tôi lưu lại
đây một điểm nhấn hợp tác lúa sắn với nông nghiệp Căm pu chia để có
dịp quay lại viết sâu hơn, kể câu chuyện tiếp nối các câu chuyện Hợp
tác Bảo tồn và Phát triển. Đất nước Angkor nụ cười suy ngẫm .
Câu chuyện này tôi đã kể với Sango Mahanty
giáo sư và chuyên gia kinh tế nổi tiếng của Trường Đại học Úc. Tôi kết
luận về sự trãi nghiệm và suy ngẫm của tôi với đất nước này.“Tiềm
năng hợp tác nghiên cứu phát triển lúa sắn Việt Nam Căm pu-chia là rất
to lớn. Điều này không chỉ đối với cây lúa, cây sắn mà với tất cả các
lĩnh vực hợp tác về chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội, nông lâm ngư
nghiệp, điện, nước, du lịch và thương mại, đời sống dân sinh cũng đều
như vậy. Nhưng chúng ta không được ăn vào tiềm năng. Hãy nghĩ đến một sự
hợp tác thân thiện, bền vững, khai mở được tiềm năng to lớn của hai
dân tộc để cùng có lợi, cùng phát triển”.
Sự
thay đổi xã hội, môi trường dọc biên giới Campuchia Việt Nam là thật
nhanh chóng. Một thí dụ nhỏ về cây sắn. Nhìn lại số liệu sắn Campuchia
đầu năm 2011 khi tôi sang khảo sát bên đó thì năm 2010 Campuchia có
tổng diện tích sắn là 20.230 ha, đạt sản lượng thu hoạch 4,24 triệu
tấn, năng suất sắn củ tươi bình quân là 20,99 tấn/ ha. So với Việt Nam
cùng kỳ (năm 2010) có tổng diện tích sắn là 498.000 ha, đạt sản lượng
thu hoạch 8,59 triệu tấn, năng suất sắn củ tươi bình quân là 17,26 tấn/
ha. (FAOSTAT 2015). Tốc độ phát triển sắn Campuchia những năm gần đây
nhanh hơn sắn Việt Nam. Lý do vì: doanh nghiệp Việt Nam và Cămpuchia tổ
chức trồng sắn kinh doanh tại những vùng đất dọc biên giới, nơi trồng
sắn hầu hết là rừng mới khai phá đất tốt; Sư tổ chức canh tác phần lớn
theo kiểu sản xuất kinh doanh khép kín để bán củ tươi về Việt Nam hoặc
chế biến tại chỗ. Giống sắn Campuchia do các thương lái Việt Nam chuyển
sang buôn bán cây giống để thu mua củ tươi, nên theo rất sát nhưng
tiến bộ giống sắn mới nhất của Việt Nam. Hiện tại tổng diện tích sắn
trồng của Cămpuchia có trên 90% được trồng là ba giống sắn tốt nhất
KM419 ( khoảng 60%), KM98-5 (khoảng 10%) và KM94 (khoảng 20%) . Mười
biện pháp kỹ thuật canh tác sắn thích hợp bền vững theo kinh nghiệm đúc
kết của Việt Nam và CIAT được bạn ứng dụng nhanh và tốt trong sản xuất.
Đến
đất nước Cămpuchia nhiều lần trong các chuyến khảo sát sản xuất thị
trường sắn, cũng như giúp các doanh nghiệp Việt Nam, Cămpuchia và các
bạn quốc tế canh tác sắn tại Cămpuchia. tôi thường thích mang theo tài
liệu “Du lịch Cămpuchia” và cuốn sách “Hồi ký Sihanouk: Những lãnh tụ thế giới mà tôi từng biết”
(dịch từ Nguyên tác Sihanouk Reminisces World Leaders I Have Known).
Qua cửa khẩu Hoa Lư và các cửa khẩu khác dọc biên giới Việt _Cămpuchia,
tôi chứng kiến nhiều lần những hàng xe tải lớn chở sắn nối đuôi nhau
mút tầm mặt, gợi mở bao điều muốn nói về một tiềm năng hợp tác to lớn.
Tôi khuyên Sango nên tìm lại những người sản xuất và kinh doanh lúa sắn
Angkor là bạn cũ của tôi ở bên ấy. Họ sẽ giúp Sango và Bảo Chinh khám
phá những điều mới mẻ trong nghiên cứu phát triển lúa sắn, những biến
đổi xã hội và môi trường nhanh chóng dọc theo biên giới Campuchia-Việt
Nam. Luật nhân quả và những minh triết sâu sắc của cuộc sống sẽ khai mở
cho chúng ta nhiều điều để dạy và học.
Cămpuchia
đất rừng bạt ngàn, phần lớn là đất xám khá bằng phẳng, khó thoát nước.
Dân cư thưa thớt. Trẻ em nghèo ít học khá phổ biến ở vùng sâu vùng xa.
Những
giống sắn phổ biến ở Căm pu chia là KM94, KM98-5 nhập từ Việt Nam.
Giống sắn mới triển vọng KM419 (BKA900 x KM 98-5 lai tạo tại Việt
Nam), KM140, KM98-1, KM98-5 và KM325 (nguồn gốc SC5 x SC5 lai tạo tại
Việt Nam) cũng đã được trồng nhiều nơi khá rộng rãi.
Chị
Soc Chia thôn Tờ Rôn, nhà cách Snua 15 km, chồng trước đi lính nay chủ
yếu đi xẻ cây, có tám con, năm đứa đi học , trường xa 4-5 km có đất mì
4 ha, đất lúa 1 ha , nuôi 5 bò và một số gà vịt. Nhà chở nước uống xa
đến 5 km.
Hộ
ông Seng San trồng 4 ha sắn KM98-5 và KM94 làm thuê cho ông Kim Ren ở
Snua, đầu tư giống mới, xịt phân bón qua lá, chưa dùng phân chuống và
NPK.
Sắn
KM94 trồng luống từ cuối tháng 10 nay sinh trưởng khá tốt, nếu bón
phân đúng cách và sạch cỏ có thể đạt trên 30 tấn củ tươi/ha do đất mới
khai phá còn giàu dinh dưỡng.
Cây
giống sắn KM94 bảo quản tự nhiên gần rẫy từ tháng 11 để trồng lại đầu
tháng 5 năm sau. (Ở Kampong Cham, Karatie và Mondulkiri những vùng
trồng sắn chính của Căm pu chia cũng có hai vụ chính trồng sắn tương tự
như Tây Ninh và Bình Phước của Việt Nam).
Tiềm
năng phát triển sắn thật lớn từ Kam Pong Cham đến Karatia đến Sen
Monorom. Giống chủ lực nay là KM94, KM419, KM98-5, KM325 những giống
sắn tốt từ Việt Nam. Lòng chúng tôi xúc động tự hào vì cống hiến của
các nhà khoa học Việt Nam qua hệ thống doanh nhân của hai nước đã làm
giàu cho nhiều người dân và góp phần mang lại thịnh vượng chung cho cộng
đồng Việt Miên Lào.
Anh
Phạm Anh Tuấn (Tổng Giám đốc Công ty TNHH Nhiên liệu Sinh học Phương
Đông, cô Nguyễn Thị Mỵ, Tổng Giám đốc HAMICO đều tâm đắc với sự đánh
giá và trao đổi của tôi: “Tiềm năng hợp tác nghiên cứu phát triển
sắn Việt Nam – Căm pu-chia là rất to lớn, Điều này không chỉ đối với
cây sắn mà với tất cả các lĩnh vực hợp tác về chính trị, kinh tế, văn
hóa xã hội, nông lâm ngư nghiệp, điện, du lịch và thương mại, đời sống
dân sinh cũng đều như vậy. Nhưng không được ăn vào tiềm năng. Hãy nghĩ
đến một sự hợp tác thân thiện, bền vững, khai mở được tiềm năng to lớn
của hai dân tộc để cùng có lợi, cùng phát triển …”
Tôi đã có ít nhất tám lần đến Angkor, nhưng lần nào cũng chỉ kịp lưu lại một ít hình ảnh và ghi chép ngắn mà chưa kịp biên tập. Đất nước Angkor, nụ cười suy ngẫm
Thăm quần thể kiến trúc Angkor, bơi thuyền trên Biển Hồ và đi dạo ban
mai ở Phnôm Pênh, nơi hợp lưu của sông Mekong và sông Tonlé Sap là ba
việc thú vị nếu bạn chỉ có thời gian ngắn du lịch Campuchia.
Bạn
nếu sang làm việc dài ngày thì nên dành thì giờ tìm hiểu sự chuyển
biến kinh tế, xã hội, môi trường dọc theo biên giới Việt Miên Lào hoặc
xuôi dòng Mekong bạn sẽ có rất nhiều điều kỳ thú. Lúa Cămpuchia đoạt
chất lượng gạo ngon cao giá nhất hiện nay.Cây sắn Cămpuchia chuyển đổi
sản lượng từ bốn triệu tấn năm 2010 tăng gấp đôi lên tám triệu tấn năm
2013, và vượt sản lượng năng suất Việt Nam từ năm 2016 chỉ sau sáu
năm. Tôi không ngạc nhiên vì biết rõ những gì đã xảy ra và vì sao như
vậy, nhưng thật khó lý giải. Nhiều năm giúp bạn trồng lúa sắn, đi trên
đất nước Angkor, tôi hiểu mình đang đối thoại với một nền văn hóa lớn. Angkor nụ cười suy ngẫm. Lúa sắn Angkor.
Đền Banteay Srei thờ thần Shiva được thánh hóa ngày 22 tháng 4 năm 967 tại khu vực Angkor thuộc Campuchia ngày nay. Ngày huyền thoại này gợi cho tôi trở về ký ức lúa sắn Angkor.
Đền Banteay Srei
thờ nữ thần Thánh Mẫu Shiva tại tọa độ 13,59 độ vĩ bắc,103,96 độ kinh
đông, nằm gần đồi Phnom Dei, cách 25 km về phía đông bắc của nhóm các
đền Angkor Thom của các kinh đô cổ đại .Đền Thành Mẫu Banteay Srei
gợi sự đồng văn với Đạo Mẫu Việt Nam trong tư duy triết học Phương
Đông của dịch lý truyền nhân mà người chồng nếu bị hủy diệt thì người
vợ chính là nguồn gốc để truyền nhân, “còn da lông mọc, còn chồi nãy
cây” vì người Mẹ là gốc sinh tồn của muôn loài, mà có dịp tôi sẽ bàn
sâu hơn với bạn trong một chuyên khảo khác.
Shiva
là là một vị thần quan trọng của Ấn Độ giáo một trong năm hình thức
nguyên sơ của Thượng đế. Shiva là hiện thân của sáng tạo và sự khởi đầu
cái mới, đại diện cho sự hủy diệt cái cũ để phát triển. Shiva hợp
chung cùng Trimurti, Vishnu thành ba vị thần sáng tạo, bảo
quản và tiêu hủy. Shiva được xem như vô hạn, siêu việt, bất biến và vô
tướng vô hình vừa nhân từ vừa kinh sợ, được mô tả như là một vị thần
toàn trí, bảo trợ của yoga và nghệ thuật. Shiva sống khổ hạnh trên núi
Kailash với vợ và hai con nhưng ở khía cạnh kinh sợ, Shiva thường được
mô tả như một ác thần hay chém giết. Shiva có các biểu tượng chính là
có con mắt thứ ba trên trán, con rắn Vasuki quanh cổ, trăng lưỡi liềm
trang hoàng, sông thánh Ganga (Sông Hằng) chảy từ mái tóc rối bù của
mình, với vũ khí là đinh ba (Trishula) và nhạc cụ là một loại trống lắc
(damaru). Thần Shiva thường được thờ cúng dưới hình thức Shiva linga. Trong các ảnh tượng, thần được thể hiện trong trạng thái thiền định sâu hoặc đang múa điệu Tandava trên Maya.
Đền
Banteay Srei là viên ngọc quý của nghệ thuật Khme được xây chủ yếu
bằng đá sa thạch đỏ và chất pha màu đặc biệt được lưu dấu trên các bức
điêu khắc trang trí tỉ mỉ trên tường đạt hình thức cực kỳ tinh xảo của
tiêu chuẩn đặc biệt cao của các công trình Angkor cho ngôi đền đặc biệt
nổi tiếng.Ngôi đền là là bức
tranh tuyệt tác về nghệ thuật điêu khắc trên đá ong và sa thạch đỏ. Bản
thân ngôi đền được xem là tuyệt đỉnh của nghệ thuật trên đá với những
bức phù điêu hoa văn tinh tế và đặc biệt khéo léo đến từng chi tiết
nhỏ. Ngôi đền ban đầu thờ thần Shiva, trong khi đó ngôi đền phía Bắc
lại thờ thần Vishnu, với nhiều bí mật lâu đài cổ, và các câu chuyện cổ
xưa cần được khám phá. Tôi đến đây đã mấy lần nhưng nhiều sâu sắc vẫn
chưa thấu tỏ.
Lúa Angkor, sắn Angkor và Du lịch sinh thái là ba ấn tượng yêu thích nhất.
LÚA SẮN LÀO
Lúa sắn ở Lào có một vị trí quan trọng. Khái quát về lịch sử và điều
kiện sinh thái. Lào là một đất nước miền núi ở trung tâm bán đảo Đông
Nam Á. Nước Lào có nguồn gốc lịch sử văn hoá từ Vương quốc Lan Xang (Vạn
Tượng, Triệu Voi) được vua Lào Phà Ngừm khai sáng năm 1354. Vương quốc
Lan Xang sau thời kỳ thịnh vương đến năm 1695 đã rơi vào khủng hoảng
bởi tranh giành nội bộ và năm 1707 bị chia ba thành Vương quốc Luang
Phrabang ở phía bắc, Vương quốc Viêng Chăn ở trung tâm, Vương quốc
Champasak ở phía nam. Năm 1893, Pháp bảo hộ Liên bang Đông Dương đã hợp
nhất ba vương quốc này thành lãnh thổ Lào. Sau khi Nhật chiếm đóng, Lào
giành độc lập song người Pháp đã áp đặt lại quyền cai trị cho đến khi
Lào được tự trị vào năm 1949. Lào độc lập vào năm 1953 với chính thể
quân chủ lập hiến. Lào xẩy ra nội chiến trường kỳ kết thúc vào năm 1975
với phong trào Pathet Lào do Đảng Nhân dân Cách mạng Lào lãnh đạo đã
lập nên chính thể hiện nay. Lào có điều kiện sinh thái tương tự vùng
miền Trung và Tay Nguyên Việt Nam với khí hậu nhiệt đới gió mùa, mùa
mưa từ tháng 5 đến tháng 10,mùa khô mát từ tháng 11 đến tháng 2, mùa
khô nóng từ tháng 3 đến tháng 4. Lượng mưa hàng năm từ 1350mm đến
3700mm. Tổng diện tích đất đai Lào 23.080.000 ha trong đó đất nông
nghiệp: 1.959.000 ha (8,5%), đất trồng trọt khoảng 1.000.000 ha (4.3%)
đất dốc trên 30% chiếm 54%, đất dốc trên 89% chiếm 8%. Lào là nước có
mức sống người dân nghèo hơn so với Việt Nam và Cămpuchia. Nông nghiệp
Lào chiếm 40% GDP, ngành công nghiệp chiếm 35% (chủ yếu là khai thác
mỏ gổ và thủy điện) Dịch vụ 25% (chủ yếu là kinh doanh du lịch). 80%
người dân tham gia các hoạt động nông nghiệp với hầu hết là nông dân
sản xuất nhỏ. Lúa là cây trồng chính trong mùa mưa, đặc biệt là ở các
nơi đất thấp dọc lưu vực sông Mêkông. Lúa nương, sắn, khoai lang, rau,
ngô, cà phê, cao su, mía, thuốc lá, bông, chè, đậu phộng, là những cây
trồng quan trọng đối với nhiều nông hộ ở vùng cao. Chiến lược quốc gia
là thu hút đầu tư trong và ngoài nước tham gia vào sản xuất, tiếp thị
và chế biến nhằm mục đích tối đa hóa sự tham gia của người nông dân và
gia đình, ưu tiên cao su, mía đường, lâm nghiệp, cà phê, sắn, ngô, sử
dụng cạnh tranh cho đất, khai thác mỏ, thủy điện, phát triển “chiến
lược quốc gia về xoá đói và giảm nghèo” (gồm 47 huyện ưu tiên rất nghèo
và 25 huyện nghèo .
Tôi
lần đầu tham gia đào tạo và tập huấn ở Lào cùng với tiến sĩ Reinhardt
Howeler về “phương pháp FPR chuyển giao tiến bộ kỹ thuật canh tác sắn”
năm 2001, lần kế tiếp họp lúa sắn ở thủ đô Viên Chăn với tiến sĩ
Nguyễn Văn Ngãi, một lần khác tham gia hội thảo sắn châu Á năm 2008 với
tiến sĩ Rod Lefroy, giám đốc vùng sắn châu Á của CIAT, giáo sư Trần
Ngọc Ngoạn, thạc sĩ Nguyễn Thị Phương Loan, tiến sĩ Nguyễn Thị Hoa Lý,
tiến sĩ Nguyễn Hữu Hỷ và tiến sĩ Nguyễn Phương. Sau đó tôi cũng có ba
lần tham gia học tập trao đổi, đánh giá khảo sát hiệu quả đầu tư với các
tổ chức Quốc tế và với nhóm chuyên gia Hernan Ceballos CIAT, Keith
Fahrney CIAT- Lào, VinayakaHegde CTCRI, Ấn
Độ, Bernardo Ospina,CLAYUCA, Colombia, Tin Maung Aye CIAT- Lào, Tian
Yinong GSCRI, Trung Quốc . Nhiều báo cáo power point, tài liệu làm việc
và những câu chuyện lúa sắn chưa dịp kể. Tháp vàng hoa trăng nắng
Mekong hóa ra lắng đọng nhất.
Tháp
Vàng (That Luang), Hoa Trắng (Champa), nắng Mekong (golden light in
Mekong River) là những ấn tượng khó quên về đất nước Lào. Tháp vàng là
biểu tượng quốc gia. Hoa trắng là sắc hoa sứ thanh khiết mà người Lào
rất mến chuộng. Nắng vàng rực rỡ trên sông Mekong tạo nên vẻ đẹp kỳ ảo
của Viên Chăn. Uống bia Lào, ăn mực và nhâm nhi cà phê Việt, ngắm nắng
chiều dát vàng trên sông xanh mà bờ sông bên kia là Thái Lan, để lắng
nghe nhịp sống chậm rãi và yên bình.Tôi vui được tham dự Hội nghị Nghiên
cứu Sắn Quốc tế lần thứ Tám (8th Asian Cassava Research Workshop) tổ
chức tại Viên Chăn, đã cảm khái viết bài thơ “Tháp vàng hoa trắng nắng
Mekong” và lưu lại một số hình ảnh đẹp về đất nước Lào.
THÁP VÀNG, HOA TRẮNG, NẮNG MEKONG
Hoàng Kim
Tháp vàng, hoa trắng, nắng Mekong
Ấn tượng Viên Chăn thật lạ lùng
Nơi đâu hối hả, đây trầm lắng
Một vùng đất Phật ở ven sông.
Nhớ thuở Nguyễn công gây nghiệp lớn
Ai Lao thường mở lối đi về
Trung Hưng thành tựu nhờ chung sức
Núi thẳm, lòng dân đã chở che.
Dân Việt ngàn năm xuôi lấn biển
Tựa lưng vào núi hướng về Nam
Thoáng chốc nghìn năm nhìn trở lại
Tháp vàng, hoa trắng, nắng Mekong.
Pie đại đế là nhân vật lịch sử vĩ đại nhất nước Nga, vượt cả Stalin và Le Nin.
Ông đã có những thành tựu đặc biệt to lớn trong công cuộc hiện đại
hóa đất nước, chuyển đổi mạnh mẽ một nước Nga lạc hậu, đi sau Tây Âu
hàng trăm năm vượt lên trở thành một trong năm đại đế quốc của châu
Âu, chỉ trong một thời gian ngắn. Pie đại đế có tố chất quân vương
vừa cứng rắn vừa mềm dẽo: vừa nhiệt huyết kiên quyết, vừa bao dung mềm
mỏng, vừa tàn nhẫn cứng rắn, vừa tình cảm ân nghĩa. Ông đã tạo nên
bước ngoặt trong lịch sử nước Nga.
Pie đại đế ( tên thường gọi là Pyotr I ; tiếng Nga: ‘Пётр Алексеевич Романов, Пётр I, Пётр Великий’, có sách viết theo tiếng Anh là Peter I hay tiếng Pháp là Pierre I
) sinh ngày 10 tháng 6 năm 1672 tại Moskva, mất ngày 8 tháng 2 năm
1725 tại Sankt-Peterburg, là Sa hoàng của nước Nga cũ và sau đó là
Hoàng đế của Đế quốc Nga từ năm 1721, đồng cai trị với vua anh Ivan V –
một người yếu ớt và dễ bệnh tật – trước năm 1696. Ông được tôn là Pyotr Đại đế hay Pierre Đại đế, Pie Đại đế ( tiếng Nga: Пётр Великий, Pyotr Velikiy). Ông được xem là một trong những nhà cải cách kiệt xuất trong lịch sử Nga.
Pie
đại đế đã tiến hành cuộc cải tổ lớn lao tại nước Nga Sa hoàng.
Trong những năm 1697 – 1698 ông đi vòng quanh Tây Âu, học được những
điều mới lạ ở đó và truyền vào Nga. Dưới triều ông, nước Nga có nền
kinh tế phát triển và thành lập thể chế nghị viện. Trong việc xây dựng
đất nước, Pyotr thường tham vấn những cố vấn tài ba người nước
ngoài. Nhờ vậy, dưới triều đại không lâu dài của ông (1696 – 1725),
nước Nga trở thành một đế quốc hùng cường trên thế giới thời đó, Hải
quân Nga được thành lập. Người Nga đã có đủ sức giành chiến thắng
trước hai cựu thù vào thời đó là đế quốc Ottoman và Thụy Điển, nhằm
tái chiếm các lãnh thổ đã mất và lấy đường thông ra biển. Năm 1703,
ông hạ lệnh cho xây dựng thành phố Sankt-Peterburg. Chính tại đây,
năm 1782 người ta đã hoàn thành việc xây cất tượng Pyotr I – tức
tượng “Kị sĩ đồng”. Sankt – Peterburg trở thành một “thành Venezia
của phương Bắc”, và trở thành kinh đô nước Nga vào năm 1712. Người ta
đã ca ngợi ông như một vị “Đại đế Ross toàn nước Nga”, hay “Cha của
Tổ quốc”.
Kết quả của cuộc thăm dò ý kiến nhân dân Nga “Tên của nước Nga – Sự
lựa chọn lịch sử năm 2008″ do kênh truyền hình Rossia cùng với Viện
Lịch sử Nga thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga và Quỹ ý kiến xã hội tổ
chức đã bình chọn Pie đại đế là nhân vật lịch sử vĩ đại nhất nước Nga, kế đến là Stalin, Le Nin và Nga hoàng Nikolai II
là những nhà lãnh đạo kiệt xuất nhất lịch sử nước Nga. Điều đó đã
chứng tỏ những đánh giá của nhân dân Nga xuyên suốt một quá trình
trải nghiệm lịch sử lâu dài.
Pie đại đế
đã được sự ngưỡng mộ đặc biệt của nhân dân Nga, sử gia và nhân dân
nhiều nước trên thế giới. Ông có công lớn trong công cuộc xây dựng lực
lượng hải quân, đội thương thuyền hàng hải và hiện đại hóa nước Nga,
xây dựng Sankt-Peterburg, xây dựng hệ thống đường sá kênh đào vĩ
đại, hoàn thiện cơ sở pháp luật, cải cách hành chính, lập nên Viện Hàn
lâm Khoa học, thiết lập trường xóa mù chữ và dạy toán cấp cơ sở, trường
kỹ thuật đào tạo thợ chuyên môn, xưởng in, nâng cao vai trò người phụ
nữ,…
Pie
đại đế là một vĩ nhân có tầm nhìn chiến lược sâu rộng, nhận thức đúng
đắn và quyết tâm sắt đá cao độ để đi đến đích. Ông nung nấu hoài bão
hiện đại hóa nước Nga nằm kề bên Tây Âu lúc ấy đã tiến bộ khá xa. Vua
Pie đại đế đã tự mình đóng một chiếc thuyền và học cách điều khiển nó,
tổ chức riêng cho mình một đội quân và tập trận thường xuyên để cuối
cùng chuyển thành đội quân tinh nhuệ hơn hẳn lực lượng nòng cốt của
triều đình. Ông tổ chức một phái bộ sứ thần đi Tây Âu để học hỏi và
tuyển chọn nhân tài về giúp cho triều đình của mình. Ông vào vai thợ mộc
học nghề ở Hà Lan để tự tay đóng một tàu chiến bắt đầu từ những súc gỗ
thô sơ cho đến khi hạ thủy. Vua Pie đại đế sớm nhận ra nước Nga bao la
không có hải quân mạnh, chỉ có đội thuyền đi đường sông, chỉ có một
cảng biển thông ra thế giới trong sáu tháng mỗi năm; Vua Pie đại đế
nhận thức được công dụng diệu kỳ của thuyền buồm có thể đi ngược gió,
điều mà các loại thuyền bè của Nga hồi ấy không làm được. Ông đã quyết
tâm xây dựng hải quân Nga và tạo dựng cảng biển từ tầm nhìn chiến lược
sâu rộng đó.
Pie
Đại đế là người quyết đoán và quyết tâm rất cao. Ông đã xây dựng
thành phố Sankt-Peterburg bề thế từ bãi đầm lầy ngay cả trong những
năm tháng chiến tranh, ngay cả khi vùng đất mới được chiếm từ Thụy
Điển, chưa có hòa ước để hợp thức hóa là thuộc Nga vĩnh viễn. Ông ra
lệnh tịch thu chuông nhà thờ để đúc đại bác phục vụ công cuộc chống
ngoại xâm bất chấp giáo hội đầy quyền uy phản đối. Ông đòi hỏi các
tầng lớp tăng lữ, quý tộc và thương nhân góp chi phí vào việc xây dựng
hải quân nếu ai không làm sẽ bị tịch thu gia sản, ai kêu nài sẽ phải
đóng góp thêm. Ông ra lệnh đàn ông Nga phải cắt râu cho gọn và tất
cả người Nga phải chuyển trang phục truyền thống sang kiểu gọn nhẹ ,
mục đích để dân Nga tăng năng suất làm việc. Ông thể hiện quyết tâm
sắt đá giành đường giao thông hàng hải và căn cứ hải quân Nga bằng
việc tranh đoạt Sankt-Peterburg thể hiện qua chính sách là có thể
nhượng bộ Thụy Điển bất cứ điều gì ngoại trừ trả lại Sankt-Peterburg.
Quyết tâm này được lưu truyền mãi về sau, với kết quả là
Sankt-Peterburg vẫn đứng vững trước các cuộc tấn công của vua Karl XII
của Thụy Điển, cũng như của Hoàng đế Napoléon I của Pháp và Adolf
Hitler của Đức Quốc xã sau này.
Pie
Đại đế xác lập được quyền uy tuyệt đối và rất biết trọng dụng nhân
tài, cho dù họ là người Nga hoặc người nước ngoài. Ông ban hành luật
theo ý muốn, ngay cả quyền xử tử hình bất cứ ai đi ngược lại ý ông.
Trong một thể chế quân chủ lập hiến và một bối cảnh xã hội nước Nga trì
trệ thì chế độ độc đoán, hà khắc, đôi lúc tàn bạo của ông, có ý nghĩa
cải tổ, tuy có làm mất đi một số giá trị truyền thống của xã hội Nga.
Những tầng lớp thấp trong xã hội Nga, đặc biệt là nông dân, ít được
hưởng lợi trực tiếp từ thành quả của ông, trái lại, họ còn khổ sở hơn vì
phải trực tiếp hoặc gián tiếp chịu gánh nặng để xây dựng căn cứ hải
quân, xây thành phố Sankt-Peterburg, chi phí cho cuộc chiến với Thụy
Điển. Sự biện luận là khi nước Nga hùng cường thì đời sống nông dân Nga
cũng được nâng cao hơn.
Pie
Đại đế rất sâu sát thực tiễn và hiếu học. Ông đi viếng thăm đủ mọi
nơi: nhà máy chế biến, xưởng cưa, nhà máy in, xưởng se sợi, nhà máy
giấy, xưởng cơ khí, viện bảo tàng, vườn thực vật, phòng thí nghiệm,… Ông
đến thăm và hỏi han các kiến trúc sư, nhà điêu khắc, kỹ sư, nhà thiên
nhiên học, người phát minh kính hiển vi, giáo sư giải phẫu học,… Ông
học hỏi từ người hành nghề tầm thường nhất để biết cách vá quần áo của
mình, đóng một đôi dép cho riêng mình, và còn tập tháo ráp đồng hồ. Ông
luôn phân tích tại sao dân Nga quá nghèo và dân Tây Âu quá giàu khi
thơ thẩn đi xem phố xá, chợ búa nước ngoại cho đến lúc nghiêm túc gặp
các nhà khoa học, các nơi làm việc. Với một sự hiếu học hiếm thấy và
sự tự do phóng khoáng trong suy nghĩ mà du học sinh Pyotr Mikhailov đã
hiểu rất sâu về thực tiễn thuộc nhiều lĩnh vực :ngoại thương, cảng
biển, đội thương thuyền, tôn giáo…. để đúc kết thành chiến lược đồng
bộ, tổng thể phát triển nước Nga.
Stalin rất
ngưỡng mộ Pie đại đế. Trong “Điếu Ngư Đài quốc sự phong vân” những bí
mật của nền ngoại giao Trung Quốc, do Lý Kiện biên soạn, Nhà Xuất bản
Văn nghệ Thái bạch (Trung Quốc) ấn hành, NXB Văn hóa Thông tin năm
2003, có kể lại câu chuyện lịch sử: Đêm trước của cuộc nội chiến Quốc
Cộng kéo dài hơn hai mươi năm, Tưởng Giới Thạch từng giữ mối quan hệ
ngoại giao chính thức với Stalin đã dự cảm thầy Đảng Cộng sản Trung
Quốc do Mao Trạch Đông đứng đầu sẽ trở thành đối thủ khó có thể chiến
thắng được. Mẫn cảm và đa mưu, Tưởng Giới Thạch gọi con là Tưởng Kinh
Quốc tới giao nhiệm vụ thay mặt ông giao hảo với Stalin (tương tự như
quan hệ Trung Mỹ từ lâu ông đã giao độc quyền cho vợ ông là Tống Mỹ
Linh). Tưởng Giới Thạch nói với Tưởng Kinh Quốc: ” Cha muốn mời Liên
Xô đứng ra thử dàn xếp hộ quan hệ giữa cha và Mao Trạch Đông. Chỉ cần
Trung Cộng hạ vũ khí, thống nhất mệnh lệnh hành chính, chúng ta và Mao
Trạch Đông vẫn có thể là cộng sự được ! Mao Trạch Đông không nghe
cha, nhưng có thể lời nói của Stalin và người Liên Xô đối với họ ít
nhiều cũng có tác dụng”. Cuối năm 1945, Tưởng Kinh Quốc sang Liên Xô
gặp Stalin trong phòng làm việc ở điện Kremlin. Tất cả vẫn như cũ, duy
chỉ có một điều hơi khác lần trước Tưởng Kinh Quốc diện kiến Stalin
năm 1931 là “Ngày trước ở sau lưng bàn sách của Stalin treo một bức
tranh sơn dầu Lê Nin đứng trên xe tăng kêu gọi nhân dân lao động” Bây
giờ thì đổi là bức ảnh Pie Đại đế. Lúc đầu Tưởng Kinh Quốc không hiểu ,
qua gợi mở của người thư ký Stalin , mới như bừng ra điều đại ngộ.
Thì ra ” giờ khác, trước khác” thời thế đã biến đổi. Quả như dự liệu,
Stalin muốn đứng trung lập giữa Tưởng và Mao để “tọa sơn quan hổ đấu”.
Tưởng Giới Thạch sau lần đi đó của Tưởng Kinh Quốc đã tinh ý nhận
biết sự chuyển hóa của đại cục, Tưởng chọn chiến lược ngã hẳn về Mỹ
nên dù thua, vẫn neo được Đài Loan cho mãi đến tận ngày nay.
Pie Đại đế,
đến nay sau ba thế kỷ khi ông qua đời (1725-2015) , vẫn sừng sững là
một biểu tượng nhân vật lịch sử vĩ đại nhất nước Nga. Ông được những
nhà khoa học, văn nghệ sĩ kiệt xuất và quảng đại quần chúng nhân dân
tôn kính, ngưỡng mộ và ca ngợi nồng nàn. Pie đại đế cùng nữ hoàng Ekaterina II là hai người được Tổng thống Nga Vladimir Vladimirovich Putin đề cao nhất trong lịch sử nước Nga.
Tài liệu về Pie đại đế được Wikipedia Tiếng Việt đúc kết và Tình yêu cuộc sống thông tin trên trang Chào ngày mới ngày mà năm 1703 , Pie đại đế cho thành lập thành phố Sankt-Peterburg trên lãnh thổ mới chiếm được từ Thụy Điển. Bài giới thiệu tóm tắt về Người là Pie Đại đế nhân vật lịch sử vĩ đại nhất nước Nga (Hoàng Kim)
Xem thêm:
TRUYỆN JOSEPH STALIN Hoàng Kim
Stalin là nhân vật lịch sử vĩ đại gây tranh cãi ở nước Nga. Stalin tên đầy đủ là Joseph Stalin. Ông sinh ngày 21 tháng 12 năm 1879 mất ngày 5 tháng 3 năm 1953,
là lãnh đạo tối cao của Liên bang Xô viết từ giữa thập niên 1920 cho
đến khi qua đời năm 1953. Ngày nay, Stalin là một nhân vật lịch sử
gây nhiều tranh luận. Nhiều nhà sử học và người phương Tây xem Stalin
là một bạo chúa, giáo sư Richard Lorenz, giáo sư về lịch sử Đông Âu
cho rằng Stalin đã lựa chọn một con đường tốn kém nhất để đưa Liên Xô
đạt tới một xã hội công nghệ, tuy nhiên cũng không thể phủ nhận nhờ
quá trình này mà Liên Xô đã giành thắng lợi trong thế chiến thứ hai.
Trong khi đó, quan điểm của người dân Liên bang Nga về Stalin khá
khác biệt, với một tỉ lệ đáng kể xem ông là một anh hùng dân tộc, một
vĩ nhân. Hướng dẫn cho giáo viên lịch sử được xuất bản vào năm 2008
của chính phủ Nga thì trình bày về Stalin như một lãnh đạo “quản lý
hiệu quả” và “người hiện đại hóa”.
Stalin
là một nhà cách mạng Bolshevik tham gia vào Cách mạng tháng Mười năm
1917, Stalin nhậm chức Tổng bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng năm
1922, khi đó chỉ là một vị trí ít có quyền lực. Stalin chiến thắng
trong cuộc đấu tranh quyền lực sau khi Lenin qua đời năm 1924 và đến
khoảng cuối thập niên 1920 ông nắm quyền tối cao tuyệt đối ở Liên Xô
qua các thời kỳ công nghiệp hóa và hợp tác hóa những năm 30, Chiến
tranh Xô-Đức và thời kỳ đầu Chiến tranh Lạnh. Bên cạnh vị trí lãnh đạo
đảng, ông cũng từng đảm nhiệm các vị trí Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng,
Dân ủy (tức Bộ trưởng) Quốc phòng Liên Xô, và tự phong hàm Đại Nguyên
soái Liên Xô.
Stalin
trong thời kỳ cầm quyền của mình, một mặt, đã lãnh đạo Liên Xô chiến
thắng Đức Quốc Xã trong Thế chiến thứ hai. Liên Xô cùng với việc Quốc
tế Cộng sản đóng ở Moskva, đã trỗi dậy thành một siêu cường. Nhờ vậy,
danh tiếng và ảnh hưởng của Stalin lan khắp thế giới. Mặt khác Stalin
đã tiến hành các biện pháp đàn áp các đối thủ chính trị hoặc những
người mà ông cho là nguy hiểm, đỉnh cao là những năm 1930.
Joshep
Stalin hiện là một nhân vật lịch sử gây nhiều tranh luận. Nhiều nhà sử
học và người phương Tây xem Stalin là một bạo chúa, giáo sư Richard
Lorenz, giáo sư về lịch sử Đông Âu cho rằng Stalin đã lựa chọn một con
đường tốn kém nhất để đưa Liên Xô đạt tới một xã hội công nghệ, tuy
nhiên cũng không thể phủ nhận nhờ quá trình này mà Liên Xô đã giành
thắng lợi trong thế chiến thứ hai. Trong khi đó, quan điểm của người dân
Liên bang Nga về Stalin khá khác biệt, với một tỉ lệ đáng kể xem ông
là một anh hùng dân tộc, một vĩ nhân. Hướng dẫn cho giáo viên lịch sử
được xuất bản vào năm 2008 của chính phủ Nga thì trình bày về Stalin
như một lãnh đạo “quản lý hiệu quả” và “người hiện đại hóa”.
Stalin
lúc còn sống rất được mọi người nể trọng và e ngại, có rất ít ai giỡn
mặt hoặc đùa bỡn về ông, ngoại trừ vài câu chuyện như truyện Josip
Broz Tito chỉ rãi rác. Tito viết thư cho Stalin: “Chúng tôi học
hỏi và theo gương của hệ thống Xô- viết, nhưng chúng tôi phát triển
chủ nghĩa xã hội theo dạng thái khác… Mỗi người chúng tôi dầu có yêu
đất chủ nghĩa xã hội Liên Xô bao nhiêu cũng không thể yêu hơn tổ quốc
của chính chúng tôi“. Khi Stalin đi xa hơn, ra lệnh thủ tiêu Tito nhưng thất bại. Tito lại gửi thư cho Stalin: “Đừng
gửi người sang giết tôi. Chúng tôi đã bắt được 5 tên, một tên mang
bom, một tên khác mang súng trường… Nếu ông không ngưng gửi sát thủ,
tôi buộc phải gửi một sát thủ sang Moskva, và tôi sẽ không cần gửi sát
thủ thứ nhì đâu.”
Tiếu lâm Liên Xô sau khi Stalin mất đã lâu, mới kể chuyện một thời, như chuyện “Stalin bị mất tẩu”: “Một
hôm Stalin bị mất tẩu và cho rằng có kẻ đã lấy cắp tẩu của mình. Liền
điều động người điều tra tìm ra thủ phạm. Hôm sau ngài tìm ra tẩu của
mình và gọi gấp cấp dưới hãy thả những kẻ tình nghi. – “Thưa đồng chí
tôi không thể thả 10 người đó được.” – “Tại sao?” – “Tất cả bọn họ đã
nhận tội trước máy quay của cơ quan điều tra, và đã được đưa lên truyền
hình quốc gia…” “Trong trại cải tạo” : “Trong trại cải tạo ở
Siberia, ba tù nhân nói chuyện và hỏi vì sao họ vào đây. Một người nói:
“Tôi bị tù vì hay đi làm muộn năm phút, và người ta xử tôi tội phá
hoại sản xuất.” Người thứ nhì tiếp: “Tôi thì hay đi làm sớm năm phút và
bị buộc tội làm gián điệp, theo dõi công xưởng cho địch.” Còn người
thứ ba thì thở dài: “Tôi luôn đi làm đúng giờ và họ hỏi vì sao thì tôi
lại chìa đồng hồ đeo tay ra và bị tù vì dùng hàng Phương Tây.”
Truyện Joseph Stalin là bài nghiên cứu lịch sử văn hóa. Thông tin chính được thu thập căn cứ từ các nguồn trích dẫn tuyển chọn tại thư mục Joshep Stalin trên Từ Điển Bách Khoa Mở Wikipedia Tiếng Việt, và bản Wikipedia tiếng Anh, so sánh với bản http://www.history.com
có cùng thư mục. Bài viết này chắt lọc tư liệu nhằm cung cấp cho bạn
đọc, học sinh và sinh viên Việt Nam tài liệu về một nhân vật lịch sử
nước Nga. Thông tin sâu hơn mời đọc Joshep Stalin và CNM365Chào ngày mới 5 tháng 3.
CNM365 Chào ngày mới 29 tháng 5. Lên Thái Sơn hướng Phật; Thổ Nhĩ Kỳ với ‘vành đai và con đường’; Ngày 29 tháng 5 năm 1453, Constantinopolis (Istanbul ngày nay) thất thủ: Đế quốc Ottoman theo đạo Hồi (Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay) dưới quyền Sultan Mehmed II đã chiếm được kinh đô của Đế quốc Đông La Mã.theo đạo Ki-tô giáo. Constantinopolis trong suốt thời Trung Cổ là thành phố lớn nhất và giàu nhất châu Âu, được biết đến với tên gọi là “Nữ hoàng của các Thành phố. Istanbul ngày nay là trung tâm kinh tế văn hóa lịch sử của Thổ Nhĩ Kỳ cũng là một trong số các vùng đô thị lớn nhất châu Âu và một trong những thành phố đông dân nhất thế giới, với dân số hơn 14 triệu người năm 2014. Ngày 29 tháng 5 năm 1953, Edmund Hillary và Tenzing Norgay trở thành những người đầu tiên lên đến đỉnh Everest là đỉnh núi cao nhất Trái Đất đạt 8848 mét so với mực nước biển. Đường lên đỉnh Everest là biên giới giữa Nepal và Tây Tạng. (Trung Quốc).Ngày 29 tháng 5 năm 1929 là ngày sinh của Đỗ Quốc Sam (mất năm. 2010), Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học, nguyên Đại biểu Quốc hội Việt Nam, nguyên Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Bộ trưởng đầu tiên của Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam. Ông Đỗ Quốc Sam có phu nhân là Nguyễn Phương Nhã (cưới 1961), là con gái của giáo sư Nguyễn Xiển và con trai là Đỗ Quốc Anh (sinh 18/6/1980) đạt Huy chương Vàng Olympic Toán Quốc tế năm 1997 đã tốt nghiệp Tiến sĩ Kinh tế tại Khoa Kinh tế Đại học Harvard.
Sir Edmund Percival Hillary (20 tháng 7 năm 1919 – 11 tháng 1 năm 2008) là một nhà thám hiểm và leo núi người New Zealand. Ngày 29 tháng 5 năm 1953, Hillary và nhà leo núi người Sherpan, Tenzing Norgay đã trở thành hai người đầu tiên trèo lên đỉnh Everest và quay về an toàn.
Tenzing Norgay (tháng 5 năm 1914 – 9 tháng 5 năm 1986), còn được biết đến với tên Sherpa Tenzing, là một nhà leo núi người Nepal thuộc dân tộc Sherpa. Ngày 29 tháng 5 năm 1953, ông cùng nhà leo núi người New Zealand Edmund Hillary là hai người đầu tiên trên thế giới leo đến đỉnh Everest.
Sir George Everest (1790-1866) là nhà địa lý học người Wales. Tên của ông đã được đặt cho ngọn núi Everest nổi tiếng.
Đường trần thênh thênh bước
Đỉnh xanh mờ sương đêm
Hoàng Thành, Trúc Lâm sáng
Phước Đức vui kiếm tìm.
“Khoai Hoang Long, Lúa Siêu Xanh, Núi Thái Sơn là ba điểm đến yêu thích nhất của tôi tại đất nước Trung Hoa. Tôi bắt đầu sự nghiệp nghiên cứu của mình bằng khoai Hoàng Long và lấy tên khoai Hoàng Long đặt tên cho con trai Hoang Long của mình. Con trai tôi bắt đầu sự nghiệp của cuộc đời con bằng lúa siêu xanh. Hai cha con tôi tạ ơn bằng sự leo núi Thái Sơn đêm trăng rằm Phật Đản 2018 ở đất nước Trung Hoa”. Hoàng Kim đã nói với thầy Li và thầy Zheng như vậy. Giáo sư viện sĩ Zhikang Li là nhà di truyền chọn giống cây trồng hàng đầu Trung Quốc, IRRI và Thế giới, nhà khoa học chính của Dự án IRRI Green Super Rice GSR, và Phó Giáo sư Tiến sĩ Tian Qing Zheng là Trưởng nhóm nghiên cứu GSR vùng Châu Á và Châu Phi, quản lý nguồn gen lúa gạo GSR của Viện Hàn lâm Khoa học Nông nghiệp Trung Quốc, Bắc Kinh, nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Đêm Thái Sơn cha con tôi đã có một chuyến leo núi thật tuyệt vời, một trãi nghiệm không bao giờ quên và giấc ngủ thật ngon dưới gốc tùng ở Thái An, Sơn Đông. Nhớ về kỷ niệm cũ khoai lang, tôi gom ba bài viết cũ ‘Giống khoai lang ở Việt Nam‘, ‘Thơ cho con‘, ‘Đến Thái Sơn nhớ Đào Duy Từ” vào phần ba, với một số hình ảnh đẹp chụp cảnh xưa thu hoạch khoai Hoàng Long tại Sơn Đông cùng với nông dân và các chuyên gia khoai lang Trung Quốc, CIP năm 1996, ảnh đẹp chụp ở ‘Khổng miếu’ với giáo sư khoai lang Ấn Độ, ảnh đẹp chụp ‘Khổng Lâm’ với giáo sư khoai lang nổi tiếng Rasco người Philippine. Chùm bài viết ‘Lên Thái Sơn hướng Phật” gồm bảy bài báo: Bài một “Thái Sơn ngọn núi thiêng nhất Trung Quốc”, Bài hai “Trò chuyện Trung Quốc với Lão Khoa”, Bài ba “Giống khoai lang Hoàng Long Việt Nam”, Bài bốn “lúa siêu xanh ở Việt Nam”, Bài năm ‘ Khổng Tử dạy và học’. Bài sáu ‘ Trung Việt vành đai và con đường’. Bài bảy ‘Suy ngẫm lên Thái Sơn hướng Phật”. Nội dung câu chuyện này liên quan nhiều đến khoa học cây trồng, văn hóa giáo dục, nông nghiệp du lịch sinh thái và triết luận …. https://hoangkimlong.wordpress.com/category/len-thai-son-huong-phat/
THỔ NHĨ KỲ VỚI ‘VÀNH ĐAI VÀ CON ĐƯỜNG’
Hoàng Kim Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra sáng kiến “Vành đai và
Con đường” vào năm 2013, khi nền kinh tế Trung Quốc đã trỗi dậy trở
thành nền kinh tế đứng hàng thứ hai thế giới sau Mỹ. Trung Á Thổ Nhĩ Kỳ
Trung Đông có vị trí quan trọng trong ba trụ cột của chiến lược “Liên Nga, bạn Ấn, mở rộng Á Âu Phi” Thổ Nhĩ Kỳ với ‘Vành đai và Con đường” có tương quan và đối sách gì, có bài học gì cho Việt Nam?
Sáng kiến ‘vành đai và con đường’ nội dung gồm hai kế hoạch thành phần là “Vành đai Kinh tế Con đường tơ lụa và Đường hàng hải”.
Trung Quốc khắc họa Sáng kiến Vành đai và Con đường như một đại dự án
quốc tế, được thiết kế nhằm tạo các tuyến giao thương mới và các
đường liên kết kinh tế kết nối vượt qua biên giới quốc gia. Mỗi điểm
trong chuỗi liên kết ‘Vành đai và Con đường’ chạy xuyên qua 67 nước và
mọi tỉnh của Trung Quốc đều có kế hoạch đầu tư ‘Vành đai và Con
đường’ cho riêng mình. Đây là một chiến lược có tầm nhìn dài hạn, có
lộ trình, có kế sách liên hoàn, và rất khó thay đổi khi đã khởi động,
khác xa với các mưu lược thông thường. Các nướcTrung Á và Tây Á, hầu
như đều đồng thuận sáng kiến này, có cả Kazakhstan, Turkmenistan…Đây
là cách Trung Quốc thể hiện sức mạnh kinh tế kết nối các nước tạo lưu
thông hàng hóa, dịch vụ, thương mại.
Tom
Miller 2017, trong nghiên cứu “Giấc mộng Châu Á của Trung Quốc”
(China’s Asian dream empire building along the new silk road, Đoàn Duy
dịch, TS. Phạm Sĩ Thành hiệu đính, có dẫn lời của Lưu Á Châu, một vị
tướng thẳng tính của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc từng gọi Trung Á
là “món lễ vật hậu hĩ nhất được trời cao ban cho người Trung Quốc“.
Đối với Trung Quốc, Trung Á mang lại nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi
dào, Kazakhstan có nguồn trữ lớn về dầu và uranium. Turkmenistan cung
ứng gần phân nữa lượng khí đốt nhập khẩu Trung Quốc và ở đây có tiềm
năng to lớn cho việc tăng cường rút lấy nguồn khoáng sản trong khu
vực. Tây Á, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Đông tầm nhìn và vị trí chiến lược trong
chuỗi liên kết này ra sao. Nghiên cứu Thổ Nhĩ Kỳ với ‘Vành đai và
Con đường’, bài học gì cho Việt Nam?
Thổ
Nhĩ Kỳ nông nghiệp sinh thái điều kiện tự nhiên ảnh hưởng rất lớn đến
văn hóa Lưỡng Hà và Ai Cập. Bản đồ văn minh Lưỡng Hà ( phần phủ màu
xanh) đã cho thấy L miền đất giữa hai con sông Tigris và Euphrates tạo
thành một khu vực đất phì nhiêu, rất thích hợp cho nghề nông. Chất đất ở
Lưỡng Hà chủ yếu là đất sét dùng để làm gạch và đồ gốm rất tốt đã tạo
nên một sắc thái riêng biệt của nền văn hóa Lưỡng Hà.Thế núi mạch
sông của thủ đô Ankara, thành phố Istanbul và Bursa (tây bắc Ankara), Eskişehir và İzmir
(tây Ankara ), Sam Sun (bắc Ankara ), Erzurum (đông bắc Ankara, tiền
đồn NATO), Antalya và Konya (tây nam Ankara), Mersin và Adana (nam
Ankara), Kayseri và Gaziantep (đông nam Ankara) và những vùng phụ cận trên ‘Vành đai và Con đường’ của Thổ Nhĩ Kỳ ở vị trí đặc biệt trọng yếu nối tuyến Vành đai Kinh tế Con đường tơ lụa và Đường hàng hải tại ngã ba Á Âu Phi là quan trọng biết bao.
Văn minh Lưỡng Hà, văn hóa Lưỡng Hà là câu chuyện quen mà lạ. “Một nền văn minh vĩ đại đã hình thành ở Trung Đông từ các khu định cư ở vùng Crescent Màu Mỡ. Nơi
an tọa của vị thánh siêu quần, chủ nghĩa siêu thực linh thiêng và chủ
nghĩa thực dụng tàn nhẫn. Nơi chúng ta có thể tìm thấy cội nguồn luật
pháp, buôn bán, tiền bạc và máu đổ tràn lan. “Vùng đồng bằng Lưỡng
Hà” trong loạt phim 52 tập Văn minh Phương Tây. ,,, Nếu bạn đang tìm
về cội nguồn, có thể nói rằng nền văn minh Phương Tây khởi nguồn từ
nền văn minh Lưỡng Hà châu Á, Văn minh phương Tây ngày nay có nguồn
gốc sâu xa trong một lớp bụi dày của lịch sử trãi từ Biển Đen đến vịnh
Ba Tư. Mảnh đất tối tăm và đẫm máu, không bao giờ thôi khuấy đảo
trong những vị thần, trong những cuộc chiến tranh, trong sự hiếu thắng
của chúng ta và cả óc sáng tạo, táo bạo và chủ nghĩa bành trường của
mình. Và còn có một chân lý lớn hơn nữa, đó là lịch sử Trung Đông
nhiều biến động, với những nền văn minh cổ xưa đã biến đổi và từ đó
tưới mát cả nền văn minh phương Tây.ngày nay. GS. Eugen Weber, Giảng viên Lịch sử, Trường Đại học Los Angeles đã nói vậy khi giới thiệu bộ phim Lưỡng Hà.
Người Tây Á, chữ viết Tây Á là một trong những nền văn minh cổ nhất thế giới. “Cùng
với nền văn minh Ai Cập, văn minh Sumer là nền văn minh cổ nhất thế
giới: từ cuối thiên niên kỷ thứ IV trước công nguyên, ở vùng bình
nguyên bên hai con sông Tigris và Euphrates đã hình thành xã hội có
giai cấp. Nhưng khác với ở Ai Cập, văn hóa Lưỡng Hà không thuần nhất,
tham gia vào việc tạo lập nên nó có những người Sumer là một dân tộc
nói thứ ngôn ngữ không thuộc vào bất cứ họ ngôn ngữ nào mà chúng ta đã
biết, những ngưới Akkad (Babylon và Assyria) sử dụng một trong những
ngôn ngữ Semite cùng họ với tiếng Do Thái cổ, những người Phenician và
Ả rập, những người Hurrit sinh sống ở vùng Bắc Mesopotamia và Bắc
Syria và nhiều dân tộc khác. Chữ viết ở vùng Lưỡng Hà có lẽ do người
Sumer sáng tạo nên. Những người Akkad và sau đó là những dân tộc Tiền Á
vay mượn hệ thống chữ viết của họ (văn tự dạng nêm), và nó được sử
dụng trong suốt ba thiên niên kỷ, dần dần tiến hóa và hoàn thiện. Như
vậy, khi nghiên cứu nền văn học viết bằng văn tự dạng nêm, chúng ta có
thể tìm hiểu được con đường hình thành văn học ở những giai đoạn sớm
nhất của nền văn minh nhân loại, trong một quá trình hết sức lâu dài” Tác giả V.K.AFANASYEVA đã viết như vậy, PGS.TS. Trần Thị Phương Phương dịch)
Vua
thành Lagash Gudea, trị vì vào thời hậu Akkad (thế kỷ XXII tr. CN).
nói đến nguyên nhân khiến ông cho xây đền do được vị thần ra lệnh trong
giấc mơ định mệnh:
Trong giấc mơ một người bỗng hiện ra
Sừng sững như bầu trời, vĩ đại như mặt đất
Đầu đội vương miện thần linh
Con đại bàng Anzud đậu trên tay
Dưới chân ầm ầm bão tố
Nằm bên trái, bên phải là bầy sư tử
Ngài ra lệnh xây một ngôi nhà
Nhưng ý nghĩa của giấc mơ ta không hiểu.
Khi bình minh ửng sáng phía chân trời, một người đàn bà xuất hiện
Bà là ai, bà là ai?
Đó là mẹ của vua, nữ thần Nanshe
Bà cất lời: Hỡi kẻ chăn chiên!
Ta sẽ giải thích giấc mơ cho con!
Con người sừng sững như bầu trời, vĩ đại như mặt đất
Với vương miện thần linh trên đầu, với đại bàng trên tay
Dưới chân là bão tố, trái phải là sư tử
Đó chính thực là em trai ta Ningirsu
Yêu cầu con xây cho Eninne một ngôi đền.
Rekai
Akman trò chuyện với tôi thật nhiều về đất nước và con người Thổ Nhĩ
Kỳ, mà với tôi sự lắng đọng hơn cả là nền văn minh Lưỡng Hà tàn lụi và
phục hồi thấy rõ trên chính đất nước Thổ như vầng trăng lưỡi liềm và
ngôi sao trắng nền đỏ là quốc kỳ Thổ.
Thổ Nhĩ Kỳ và quốc phụ Ataturk là đất nước và con người thú vị. Ataturk là Tổng
thống đầu tiên, nhà cách mạng của Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ. Ông là thống
soái siêu việt của Thổ Nhĩ Kỳ, đã đánh bại lực lượng Đồng Minh trong
cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất và khai sinh ra nước Cộng hòa Thổ
Nhĩ Kỳ. Chuỗi chiến thắng của quân Phổ trước lực lượng Anh Pháp tiến
hành cuộc đổ bộ lớn nhất trong lịch sử Chiến tranh thế giới thứ nhất
nhằm chi viện cho Nga của quân Đồng Minh là các trận đánh vì Tổ quốc
quả cảm đẫm máu và không cân sức. Đồng Minh rất mạnh kết cục đã thua ở
Thổ. Các nước lớn xúm vào xâu xé Thổ trên thất bại của Đế chế
Ottoman. Sự tái sinh của nước Thổ là do Ataturk và Phong trào Dân tộc
Thổ Nhĩ Kỳ đã kiên quyết đấu tranh giành lại độc lập cho đất
nước. Ataturk là Tổng thống đầu tiên của Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ từ năm
1923 cho đến khi ông qua đời vào năm 1938. Tư tưởng thế tục và dân
tộc, chính sách và lý thuyết của Mustafa Kemal Atatürk đã thành chủ
thuyết Kemalism với khẩu hiệu nổi tiếng “hòa bình trong mỗi gia đình,
hòa bình trên toàn thế giới” giúp đất nướcThổ Nhĩ Kỳ kế tục hiệu quả
đế quốc Ottoman và trỗi dậy mạnh mẽ là cường quốc khu vực có vai trò
vị trí chủ lực hiện nay trong NATO ở Trung Đông mà Mỹ Nga Trung Đức
Anh Pháp đều tìm cách liên thủ theo phương thức có lợi nhất. Ngược lại
Thổ Nhĩ Kỳ cùng làm nghệ sĩ đi trên dây tìm cách bảo tồn và phát
triển bền vững theo phương cách riêng của mình”.
“Môhamet và đạo Hồi rất nên nghiên cứu kỹ. Đạo
Hồi khoảng gần hai tỷ người, chiếm 23- 30% dân số thế giới Đạo Hồi
đang phát triển nhanh nhất và lớn thứ hai trên thế giới sau Kitô. Đạo
Hồi và không tôn giáo đang thịnh hành và niềm tin thế tục dường như duy
nhất ở Thổ Nhĩ Kỳ. Rekai Akman trò chuyện với tôi về Thiên
Kinh Qu’ran. Anh ta dường như thuộc na72m lòng mười tín điều và chép
ra thật nhanh, thuộc lòng không chút sai sót: “Tôi tin Allah (Trời /
Thiên Chúa) là Đấng Duy Nhất, Độc Lập và Cứu Rỗi. Ngài chẳng sinh ra
ai và cũng chẳng ai sinh ra Ngài. Không một ai đồng đẳng với Ngài.
Thiên Kinh Qu’ran có duy nhất mười tín điều: 1) Chỉ tôn thờ một Thiên
Chúa (tiếng Á Rập là Allah).2) Vinh danh và kính trọng cha mẹ.3)Tôn
trọng quyền của người khác.4) Hãy bố thí rộng rãi cho người nghèo.5)
Cấm giết người, ngoại trừ trường hợp đặc biệt (là giết những tên sát
nhân để trừ hại cho dân lành. Kháng cự hoặc chiến đấu chống lại những
kẻ lùng giết người đạo mình nhằm cưỡng bách bỏ đạo. Nhưng nếu chiến
thắng, phải noi gương thiên sứ Muhammad, tha thứ và đối xử nhân đạo với
phần đông kẻ bại trận).6) Cấm ngoại tình. 7) Hãy bảo vệ và chu cấp
trẻ mồ côi. 8) Hãy cư xử công bằng với mọi người.9) Hãy trong sạch
trong tình cảm và tinh thần. 10) Hãy khiêm tốn
Thổ Nhĩ Kỳ nông nghiệp sinh thái
là con đường di sản. Nông nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ có đặc thù riêng có nhiều
điểm tương đồng và khác biệt với Việt Nam. Đất đai của Thổ Nhĩ Kỳ khô
hạn dường như rất giống vùng Duyên hải miền Trung và Tây Nguyên. Khí
hậu thì lạnh hơn Việt Nam như bài chi tiết đã đề cập ở https://hoangkimlong.wordpress.com/2018/11/13/tho-nhi-ky-vanh-dai-va-con-duong/.
Lúa mì, lúa mạch, ngô, lúa nước, khoai tây là những cây lương thực
chính. Chuỗi giá trị sản phẩm nông nghiệp của nước bạn đã có hệ thống
sản xuất chế biến và tiêu thụ khá tốt và mạnh, nông nghiệp sinh thái kết
nối du lịch văn hóa lịch sử, bảo tồn và phát triển bền vững gợi mở
nhiều điều thú vị.
Thổ Nhĩ Kỳ với ‘Vành đai và Con đường’ là một câu chuyện dài …
CNM365 Chào ngày mới 28 tháng 5. Việt Nam Tổ Quốc tôi; Du lịch sinh thái nông nghiệp Việt Nam (ảnh); Ngày 28 tháng 5 năm 1840 ngày mất của Nhà bác học Việt Nam Phan Huy Chú, tự Lâm Khanh, hiệu Mai Phong; Phan Huy Chú thầy bách khoa thư là quan triều nhà Nguyễn, và là nhà thơ, nhà thư tịch lớn, nhà bác học Việt Nam. Ngày 28 tháng 5 năm 1827 là ngày sinh Nguyễn Thông (1827– 1884), tự Hy Phần, hiệu Kỳ Xuyên, biệt hiệu Độn Am; là danh sĩ tinh hoa, đại thần Việt Nam (mất năm 1884). Tự điển Văn học (bộ mới, Nhà xuất bản Thế giới, 2004, trang 1189) và Nhớ Nguyễn Thông[2] đánh giá:”Thơ văn Nguyễn Thông là tấm lòng ưu ái đối với những người xấu số, sự quan tâm đến nghề làm ruộng và gắn bó với đời sống của nông dân. Ông ca ngợi và xót thương những người hy sinh trong cuộc chiến đấu chống Pháp. Nổi bật và bao trùm là tấm lòng yêu mến quê hương mà ông phải lìa bỏ vì không chịu sống trên đất kẻ thù đã chiếm đóng…Sinh trưởng trong một gia đình nhà nho nghèo, sớm gần gũi với những người lao động, có vốn học thức, có năng khiếu thơ văn, lại được đi nhiều…nên hầu hết trước tác của ông đều thiên về tả thực, giàu chất trữ tình, mang tính tố cáo cao, không sa đà viễn vông hay sáo rỗng… Tuy đôi lúc trong thơ văn ông, cũng không tránh khỏi những nỗi buồn hiu hắt của một nhà nho cảm thấy bất lực trước vận mệnh tồn vong của non sông, của dân tộc mà ông yêu mến”. Ngày 28 tháng 5 năm 1900 ngày sinh của Cao Xuân Huy, giáo sư chuyên về lịch sử tư tưởng triết học Phương Đông, người Nghệ An. Giáo sư Cao Xuân Huy nhà triết học xuất sắc của thế kỷ XX là một nhà nghiên cứu chuyên về lịch sử tư tưởng triết học phương Đông, từng được gọi là “nhà đạo học” ngay từ thuở mới khoảng 30 tuổi. Ông được xem là một trong những người có những đóng góp to lớn trong việc đào tạo các nhà nghiên cứu cổ học Việt Nam. Ông để lại một số giáo trình đại học có giá trị về Kinh Dịch, Luận ngữ, Mạnh Tử, Bách gia chư tử. Ông còn là một Giáo sư của Viện Văn học. Con ông là Cao Xuân Hạo là một nhà ngôn ngữ học, dịch giả nổi tiếng tại Việt Nam. Bài chọn lọc ngày 28 tháng 5: Việt Nam Tổ Quốc tôi; Du lịch sinh thái nông nghiệp Việt Nam
Việt Nam Đất nước Con người câu hỏi thường gặp đầu
tiên là Việt Nam thông tin khái quát. Trả lời câu hỏi này, nguồn trích
dẫn chính được sử dụng là tài liệu Việt Nam Bách khoa Toàn thư mở
Wikipedia Tiếng Việt, đối chiếu với ngôn ngữ khác đặc biệt là Việt Nam
học tiếng Anh English và tiếng Trung 中文
làm định hướng, sau đó đi thẳng vào những trang liên kết trong và
ngoài nước để liên tục bổ sung hoàn thiện thêm. Tài liệu do nhóm
ngghiên cứu Hoàng Tố Nguyên, Hoàng Long, Hoàng Kim đồng thực hiện liên
kết với việc giảng dạy ngôn ngữ với nông nghiệp du lịch sinh thái ở
Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh Trường Đại học Khoa học xã hội
nhân văn và tài liệu Ebook Việt đọc thêm, ‘lớp học trên đồng’ cho sinh
viên Trường Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chi Minh. Mời các bạn
cùng học cùng đọc và trao đổi, hiệu đính, bổ sung thông tin tại đây
hoặc trên trang KimFacebook, Dạy và Học
Việt Nam là một quốc gia nằm ở phía đông, giáp với Lào và Campuchia,
thuộc bán đảo Đông Dương, thuộc khu vực Đông Nam Á thuộc châu Á. Thông
tin VIỆT NAM trên Wikipedia tiếng Việt đến 28 tháng 5 năm 2019 được trích dẫn đầy đủ như sau:
Trước khi là thuộc địaPháp từ khoảng nửa sau thế kỷ XIX, quốc gia này có các triều đại độc lập xen lẫn những thời kỳ lệ thuộc phong kiến Trung Quốc. Thất bại tại Điện Biên Phủ năm 1954 khiến Pháp thoái lui và Việt Nam chia cắt làm hai, tái thống nhất sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc năm 1975. Năm 1986, Đảng Cộng sản cải cách hướng Việt Nam vào nền kinh tế thế giới. Từ năm 2000, Việt Nam là một trong những nước tăng trưởng kinh tế nhanh nhất thế giới[9], với tốc độ tăng chậm lại về sau.
VIỆT NAM HỌC NÔNG NGHIỆP Hoàng Tố Nguyên, Hoàng Long, Hoàng Kim
Tiếng Việt văn hóa kinh tế 学中越文 Tổng quan văn hoá và kinh tế xã hội Việt Nam 越南社会经济和文化概述 là tập tài liệu giảng dạy nghiên cứu Việt Nam Học: Người Việt, Tiếng Việt, Nông nghiệp Việt Nam, văn hóa, kinh tế xã hội, du lịch sinh thái. Mục đích nhằm cung cấp một kiến thức nền về Việt Nam Học để hiểu biết đất nước con người Việt Nam “vốn xưng nền văn hiến đã lâu; núi sông bờ cõi đã chia, phong tục Bắc Nam cũng khác” (Nguyễn Trãi, 1428) với phẩm chất văn hóa thân thiện, tốt đẹp. Người Việt, tiếng Việt và nông nghiệp Việt Nam là ba di sản quý nhất của dân tộc Việt được bảo tồn và phát triển.
Người Việt gồm cộng đồng 54 dân tộc và 1 nhóm “người nước ngoài’. Tiếng Việt là ngôn ngữ chính. Nông nghiệp Việt Nam là một trong ba ngành kinh tế, chiếm tỷ trọng trong tổng GDP Việt Nam năm 2015 ước tính: Nông nghiệp (nông lâm thủy sản) 17.4%; Công nghiệp (khai thác khoáng sản, công nghiệp chế biến, công nghiệp vật liệu xây dựng, sản xuất phân phối khí, điện, nước,…) 38.8%; Dịch vụ (thương mại, tài chính, du lịch, văn hóa, giáo dục, y tế) 43.7%.
Việt Nam Học Nông nghiệp gồm tóm tắt 7 ý chính: 1) Nông nghiệp là nền tảng của kinh tế Việt Nam. 2) Bảy vùng sinh thái nông nghiệp Việt Nam; 3) Đặc điểm bảy vùng sinh thái nông nghiệp Việt Nam; 4) Hiện trạng tầm nhìn lao động nông nghiệp Việt Nam; 5) Du lịch sinh thái nông nghiệp Việt Nam; 6) Nông nghiệp Việt Nam ngày nay; 7) Việt Nam điểm đến yêu thích của bạn
I. Nông nghiệp là nền tảng của kinh tế Việt Nam
1.1 Người Việt trọng nông
Thành ngữ Việt Nam: “dĩ nông vi bản” (lấy nghề nông làm gốc).
Nông nghiệp là nền tảng của kinh tế Việt Nam vì đất nước là môi trường
sống, thức ăn là căn bản của đời sống con người. Việt Nam là chốn tổ của
nền văn minh lúa nước với các di tích khảo cổ về người tiền sử và các
nền văn hóa Hòa Bình, Bắc Sơn gần 10.000 năm trước Công nguyên đã chứng
tỏ sự xuất hiện của nông nghiệp và chăn nuôi. Nông nghiệp Việt Nam
ngày nay đang vượt ra khỏi sản xuất nông nghiệp truyền thống không chỉ
tạo ra lương thực thực phẩm cho con người (food) thức ăn cho các con
vật (feed) mà còn là nguyên liệu của các ngành công nghiệp may mặc, sợi
dệt, chất đốt, cây cảnh và sinh vật cảnh, chất hóa học, cơ giới
hóa nông nghiệp, sinh hóa học nông nghiệp. các loại phân bón, thuốc
trừ sâu, diệt cỏ.
1.2 Ba di sản lớn nhất Việt Nam Người Việt, Tiếng Việt và Nông nghiệp Việt Nam là Ba di sản lớn nhất Việt Nam cần bảo tồn và phát triển.Việt Nam là đất nước của 54 dân tộc (và 1 nhóm “người nước ngoài”, trong Danh mục các dân tộc Việt Nam, theo Quyết định số 421, ngày 2/3/1979 Tổng cục Thống kê).
Người Việt
chủ yếu là dân tộc Kinh (chiếm 86,2 % dân số) sinh sống trên khắp toàn
thể nước Việt Nam và một số nước khác nhưng đông nhất vẫn là các vùng
đồng bằng và thành thị trong nước. Người Kinh sống rải rác trên khắp
lãnh thổ Việt Nam, nhưng tập trung nhiều nhất ở các đồng bằng và châu
thổ các con sông. 53 dân tộc Việt Nam thiểu số còn lại sinh sống chủ
yếu ở miền núi và trung du, trải dài từ Bắc vào Nam; hầu hết trong số
họ sống xen kẽ nhau, điển hình là cộng đổng dân tộc thiểu số ở phía Bắc
và Bắc Trung Bộ. Các dân tộc thiểu số đông dân và có số lượng dao động
trên dưới một triệu người gồm Tày, Thái, Mường, Khmer, H’Mông, Nùng,
Hoa, người Dao, Gia Rai, Ê Đê, Chăm, Sán Dìu, Ra Glai, Đa số các dân
tộc này sống ở miền núi và vùng sâu vùng xa ở miền Bắc, Tây Nguyên,
miền Trung và đồng bằng sông Cửu Long. Các dân tộc dân số ít nhất chỉ
trên 300 người như Brâu, Ơ đu và Rơ Măm. Các dân tộc thiểu số có trình
độ phát triển không đồng đều. Ở Trung du và miền núi phía Bắc, các cư
dân ở vùng thấp như Mường, Thái, Tày, Nùng sinh sống chủ yếu bằng canh
tác lúa nước và nương rẫy, chăn nuôi gia súc và gia cầm, có một phần
hái lượm, săn bắn, có nghề thủ công khá tinh xảo. Các dân tộc thiểu số ở
phía Nam sống biệt lập hơn. Các dân tộc thiểu số ởTây Nguyên phần lớn
sống theo tổ chức buôn-làng, kiếm sống dựa vào thiên nhiên mang tính tự
cung tự cấp. Người dân tộc Chăm, Hoa và Khmer sống ở vùng duyên hải
miền Trung và Nam Bộ có trình độ phát triển cao hơn, tạo thành những
cụm dân cư xen kẽ với người Kinh. Tất cả các nhóm dân tộc đều có nền
văn hóa riêng biệt và độc đáo. Tín ngưỡng và tôn giáo của các dân tộc
cũng khác biệt.
Tiếng Việt
là ngôn ngữ chính tiếng nói theo nhóm Việt-Mường Ngôn ngữ Việt gồm 8
nhóm tiếng nói: Việt-Mường;
Tày-Thái; Dao-Hmông; Tạng-Miến; Hán; Môn-Khmer; Mã Lai-Đa đảo: hỗn hợp
Nam Á, khác).
Nông nghiệp Việt Nam
là môi trường sống và nôi văn hóa Việt. Người Việt bản địa là chủ nhân
của nền văn hóa thời đồ đá tại Việt Nam từ 7.000 -20.000 năm trước.
Người Việt là chủ nhân của tiếng Việt và nền văn minh lúa nước, chốn tổ
của nghề trồng lúa nước trên thế giới. Các dân tộc Việt khác với cộng
đồng ít người hơn có nguồn gốc thiên di từ Tây Tạng, Hoa Nam,… di cư
đến Việt Nam sau thời kỳ đồ đá muộn.
1.3. Nông nghiệp Việt Nam là sớm nhất, căn bản nhất, giá đỡ của kinh tế Việt Quá trình hình thành dân tộc và nông nghiệp Việt Nam theo các
tài liệu phổ biến trong thế kỷ XX thì có thể chia thành ba giai đoạn:
Vào thời kỳ đồ đá giữa
khoảng 20.000-10.000 năm trước, có một bộ phận thuộc Đại chủng Á, sống
ở tiểu lục địa Ấn Độ di cư về phía đông, tới vùng ngày nay là Đông
Dương thì dừng lại. Tại đây, bộ phận của Đại chủng Á kết hợp với bộ
phận của Đại chủng Úc bản địa và kết quả là sự ra đời của chủng Cổ Mã
Lai.
Cuối
thời kỳ đồ đá mới, đầu thời kỳ đồ đồng khoảng 5.000 năm trước, chủng
Cổ Mã Lai tiếp xúc thường xuyên với Đại chủng Á từ phía bắc tràn
xuống, hình thành chủng Nam Á
Chủng Nam Á tại khu vực bắc Việt Nam và nam Trung Quốc (từ sông Dương Tử trở xuống) mà cổ thư Việt Nam và Trung Hoa gọi là Bách Việt. Ban đầu, họ nói một số thứ tiếng như: Môn-Khmer, Việt-Mường, Tày-Thái, H’Mông-Dao,…
Sau này quá trình chia tách này tiếp tục để hình thành nên các dân tộc
và các ngôn ngữ như ngày nay. Phía nam Việt Nam, dọc theo dải Trường
Sơn, trong khi đó, vẫn là địa bàn cư trú của người Cổ Mã Lai. Theo thời
gian họ chuyển biến thành chủng Nam Đảo. Đó là tổ tiên của các dân tộc thuộc nhóm Chăm. Người Việt
theo truyền thuyết dân tộc Kinh là con cháu của một thần rồng tên là
Lạc Long Quân và một vị tiên tên là Âu Cơ. Hai người này lấy nhau và đẻ
ra một bọc 100 trứng và nở ra 100 người con. Những người con sinh ra
cùng một bọc gọi là “cùng bọc” (hay còn gọi là đồng bào)
và “đồng bào” là cách gọi của người Việt để nói rằng tất cả người Việt
Nam đều cùng có chung một nguồn gốc. Về nhân chủng học, có ba luồng
quan điểm về nguồn gốc của người Việt. Các nhà nghiên cứu văn hóa lịch
sử khảo cổ học Việt Nam với dẫn liệu trống đồng và nỏ thần, các di chỉ
khảo cổ tin rằng người Việt đầu tiên có gốc bản địa . Một số học giả
khác thì truy nguyên nguồn gốc và cho rằng tộc iệt khởi đầu dần dần Một
số học giả tin rằng người Việt đầu tiên dần dần chuyển từ quần đảo
Indonesia thông qua bán đảo Mã Lai và Thái Lan cho đến khi họ định cư
trên các cạnh của sông Hồng ở Đồng bằng Bắc Bộ bằng cách lần theo con
đường của các công cụ đá từ cuối Thế Pleistocen (600,000-12,000 trước
Công nguyên), trên Java, Malaysia, Thái Lan và phía bắc Miến Điện. Những
công cụ bằng đá được cho là các công cụ con người đầu tiên được sử
dụng trong khu vực Đông Nam Á. Các nhà khảo cổ tin rằng vào thời điểm
này Hy Mã Lạp Sơn, một dãy núi ở miền bắc Miến Điện và Trung Quốc, tạo
ra một rào cản băng giá cô lập người dân Đông Nam Á. Một số khác cho
rằng người Việt đầu tiên vốn là một bộ tộc gốc Mông Cổ ở Tây Tạng, di
cư xuống phía nam từ thời đồ đá cũ. Nhóm dân tộc này định cư tại vùng
Bắc Bộ, thượng nguồn sông Hồng ngày nay và tạo nên nền văn minh Đông
Sơn. Nhóm bộ tộc này cũng có sự tương đồng rất lớn về nhân chủng, văn
hóa với các tộc người ở phía Nam Trung Quốc, mà sử Trung Quốc còn gọi
là cộng đồng Bách Việt.
Tiếng Việt là
ngôn ngữ của người Việt (người Kinh) và là ngôn ngữ chính thức
tại Việt Nam. Đây là tiếng mẹ đẻ của khoảng 85% dân cư Việt Nam, cùng
với hơn bốn triệu người Việt hải ngoại. Tiếng Việt còn là ngôn ngữ thứ
hai của các dân tộc thiểu số tại Việt Nam. Mặc dù tiếng Việt có một số
từ vựng vay mượn từ tiếng Hán và trước đây dùng chữ Nôm, một hệ chữ dựa
trên chữ Hán để viết nhưng tiếng Việt được coi là một trong số các
ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Nam Á có số người nói nhiều nhất (nhiều hơn một
số lần so với các ngôn ngữ khác cùng hệ cộng lại) có nguồn gốc với ngôn
ngữ Nam Á về mặt từ vựng kết hợp với ngôn ngữ Tày-Thái về mặt thanh điệu.
Ngày nay, tiếng Việt dùng bảng chữ cái Latinh, gọi là chữ Quốc ngữ (do
Alexandre de Rhodes sáng lập), cùng các dấu thanh để viết. Tiếng Việt
trong quá trình phát triển đã tiếp thu và đồng hoá nhiều từ Hán thành
từ Hán-Việt, và tiếp thu một số lượng khá lớn các từ khoa học kỹ thuật
của các ngôn ngữ Pháp, Nga, Anh từ đầu thế kỷ 20 đến nay.
NgườiViệt, tiếng Việt và ngữ hệ Nam Á (Hoàng Tố Nguyên và ctv. 2018). Ngữ hệ Nam Á là một tổng hợp bao gồm khoảng
168 ngôn ngữ tại miền nam của châu Á, tập trung tại Đông Nam Á và rải
rác tại Ấn Độ cùng Bangladesh. Ngôn ngữ có nhiều người dùng nhất trong
hệ thống này là tiếng Việt, với trên 80 triệu người, sau đó là tiếng
Khmer, với khoảng 16 triệu người. Trong các ngôn ngữ của ngữ hệ Nam Á
thì tiếng Việt, tiếng Khmer và tiếng Môn là có lịch sử được ghi chép
lại lâu dài và tiếng Việt là ngôn ngữ chính thức tại Việt Nam.
Nông nghiệp Việt Nam gắn liền với Lịch sử Việt Nam.
Người Việt tiền sử sinh sống tại đất Việt thì đã có hàng vạn năm trước
công nguyên, còn tính từ khi cơ cấu nhà nước được hình thành thì
khoảng từ năm 2879 TCN đến nay (năm 2018) là 4897 năm (gần 5000 năm)
Tại Việt Nam các nhà khảo cổ đã tìm thấy các di tích chứng minh loài
người đã từng sống từ nền văn hóa Tràng An, Ngườm, Sơn Vi và Soi Nhụ
thời kỳ Đồ đá cũ. Trong nền văn hóa Hòa Bình, văn hóa Bắc Sơn thời kỳ
Đồ đá mới; văn hóa Phùng Nguyên ở xã Kinh Kệ huyện Lâm Thao tỉnh Phú
Thọ thuộc sơ kỳ thời đại đồ đồng, cuối thời đại đồ đá mới, cách đây
chừng 4.000 năm đến 3.500 năm; Văn hóa Đồng Đậu và Văn hóa Gò
Mun ở thời đại đồ đồng, cách đây khoảng 3000 năm, di chỉ tại khu di
tích Đồng Đậu ở thị trấn Yên Lạc, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc, người
tiền sử tại vùng này đã phát triển chăn nuôi, nông nghiệp, đặc biệt là
kỹ thuật trồng lúa nước.Văn hóa Đông Sơn, Văn hóa Sa Huỳnh, và Văn hóa
Óc Eo khoảng 1200 TCN, cách ngày nay 3218 năm, đã có sự phát triển của
kỹ thuật trồng lúa nước và đúc đồ đồng trong khu vực sông Mã và đồng
bằng sông Hồng đã dẫn đến sự phát triển của nền văn hóa Đông Sơn, nổi
bật với các trống đồng. Các vũ khí, dụng cụ và trống đồng được khai
quật của văn hóa Đông Sơn minh chứng cho việc kỹ thuật đúc đồ đồng bắt
nguồn từ đây, nhiều mỏ đồng nhỏ xưa đã được khai quật ở miền Bắc Việt
Nam. Ở đây các nhà khảo cổ đã tìm thấy quan tài và lọ chôn hình thuyền,
nhà sàn, và bằng chứng về phong tục ăn trầu và nhuộm răng đen. Những
người Việt tiền sử trên vùng đồng bằng sông Hồng đã trồng lúa, trồng
trọt và đắp đê chống nước lụt đã tạo nên nền văn minh lúa nước và văn
hóa làng xã.
Nhà
nước Văn Lang của các vua Hùng người Việt đã xuất hiện nhà nước đầu
tiên trên miền Bắc Việt Nam ngày nay vào thời kỳ đồ sắt, vào khoảng thế
kỷ VII TCN với truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên mà người Việt Nam tự hào truyền miệng từ đời này qua đời khác.
Nông
nghiệp Việt Nam là căn bản nhất, giá đỡ của kinh tế Việt, hiển nhiên
đến mức mọi người dân Việt đều hiểu, không cần phải phân tích.
III. Đặc điểm bảy vùng sinh thái nông nghiệp Việt Nam
Vùng núi và trung du phía Bắc có
đặc điểm sinh thái chính: Núi cao nguyên và đồi thấp, Đất feralit đỏ
vàng, đất phù sa cổ bạc màu; Khí hậu cận nhiệt đới, ôn đới trên núi, có
mùa đông lạnh. Điều kiện kinh tế xã hội: Mật độ dân số tương đối thấp.
Dân có kinh nghiệm sản xuất lâm nghiệp, trồng cây công nghiệp. Ở vùng
trung du có các cơ sở công nghiệp chế biến. Điều kiện giao thông tương
đối thuận lợi.Ở vùng núi còn nhiều khó khăn. Trình độ thâm canh thấp;
sản xuất theo kiểu quảng canh, đầu tư ít lao động và vật tư nông
nghiệp. Ở vùng trung du trình độ thâm canh đang được nâng cao. Chuyên
môn hóa sản xuất: Cây công nghiệp có nguồn gốc cận nhiệt và ôn đới
(chè, trầu, sở, hồi..); Đậu tương, lạc, thuốc lá. Cây ăn quả, cây dược
liệu; Trâu, bò lấy thịt và sữa, lợn (trung du).
Vùng đồng bằng sông Hồng
có đặc điểm chính về sinh thái nông nghiệp:Đồng bằng châu thổ có nhiều
ô trũng; Đất phù sa sông Hồng và sông Thái Bình; Có mùa đông lạnh.
Điều kiện kinh tế xã hội: Mật độ dân số cao nhất cả nước. Dân có kinh
nghiệm thâm canh lúa nước. Mạng lưới đô thị dày đặc; các thành phố lớn
tập trung công nghiệp chế biến. Quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa
đang được đẩy mạnh. Trình độ thâm canh: Trình độ thâm canh khá cao,
đầu tư nhiều lao động; Áp dụng các giống mới, cao sản, công nghệ tiến
bộ. Chuyên môn hóa sản xuất: Lúa cao sản, lúc có chất lượng cao; Cây
thực phẩm, đặc biệt là các loại rau cao cấp. Cây ăn quả; Đay, cói; Lợn,
bò sửa (ven thành phố lớn), gia cầm, nuôi thủy sản nước ngọt (ở các ô
trũng), thủy sản nước mặn, nước lợ.
Vùng Bắc Trung bộ:
Điều kiện sinh thái nông nghiệp: Đồng bằng hẹp, vùng đối trước núi Đất
phù sa, đất feralit (có cả đất badan) Thường xảy ra thiên tai (bão,
lụt), nạn cát bay, gió Lào; Điều kiện kinh tế – xã hội: Dân có kinh
nghiệm trong đấu tranh chinh phục tự nhiên. Có một số đô thị vừa và
nhỏ, chủ yếu ở dải ven biển. Có một số cơ sở công nghiệp chế biến.
Trình độ thâm canh: Trình độ thâm canh tương đối thấp. Nông nghiệp sử
dụng nhiều lao động. Chuyên môn hóa sản xuất: Cây công nghiệp hàng năm
(lạc, mía, thuốc lá..) Cây công nghiệp lâu năm (cà phê, cao su) Trâu,
bò lấy thịt; nuôi thủy sản nước mặn, nước lợ.
Vùng Nam Trung bộ:
Điều kiện sinh thái nông nghiệp: Đồng bằng hẹp, khá màu mỡ. Có nhiều
vụng biển thuận lợi cho nuôi trồng thủy sản. Dễ bị hạn hán về mùa khô;
Điều kiện kinh tế xã hội: Có nhiều thành phố, thị xã dọc dài ven biển.
Điều kiện giao thông vận tải thuận lợi. Trình độ thâm canh: Trình độ
thâm canh khá cao. Sử dụng nhiều lao động và vật tư nông nghiệp. Chuyên
môn hóa sản xuất: Cây công nghiệp hàng năm (mía, thuốc lá) Công công
nghiệp lâu năm (dừa) Lúa Bò thịt, lợn Đánh bắt và nuôi trồng thủy sản.
Vùng Tây Nguyên:
Điều kiện sinh thái nông nghiệp: Các cao nguyên ba dan rộng lớn, ở các
độ cao khác nhau. Khí hậu phân ra hai mùa mưa, khô rõ rệt. Thiếu nước
về mùa khô. Điều kiện kinh tế xã hội: Có nhiều dân tộc ít người, còn
tiến hành nông nghiệp kiểu cổ truyền. Có các nông trường Công nghiệp
chế biến còn yếu Điều kiện giao thông khá thuận lợi Trình độ thâm canh:
Ở khu vực nông nghiệp cổ truyền, quảng canh là chính. Ở các nông
trường, các nông hộ, trình độ thâm canh đang được nâng lên Chuyên môn
hóa sản xuất: Cà phê, cao su, chè, dâu tằm, hồ tiêu Bò thịt và bò sữa
Vùng Đông Nam bộ:
Điều kiện sinh thái nông nghiệp: Các vùng đất ba dan và đất xám phù sa
cổ rộng lớn, khá bằng phẳng Các vùng trũng có khả năng nuôi trồng thủy
sản Thiếu nước về mùa khô Điều kiện kinh tế – xã hội: Có các thành phố
lớn, nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Tập trung nhiều cơ sở
công nghiệp chế biến Điều kiện giao thông vận tải thuận lợi Trình độ
thâm canh cao. Sản xuất hàng hóa, sử dụng nhiều máy móc, vật tư nông
nghiệp Chuyên môn hóa sản xuất: Các cây công nghiệp lâu năm (cao su, cà
phê, điều) Cây công nghiệp ngắn ngày (đậu tương, mía) Nuôi trồng thủy
sản- Bò sữa (ven các thành phố lớn), gia cầm
Vùng Tây Nam bộ:
Các điều kiện sinh thái nông nghiệp: Các dải phù sa ngọt, các vùng đất
phèn, đất mặn Vịnh biển nông, ngư trường rộng Các vùng rừng ngập mặn
có tiềm năng để nuôi trồng thủy sản.Có thị trường rộng lớn là vùng Đông
Nam Bộ Điều kiện giao thông vận tải thuận lợi Có mạng lưới đô thị vừa
và nhỏ, có các cơ sở công nghiệp chế biến. Trình độ thâm canh cao. Sản
xuất hàng hóa, sử dụng nhiều máy móc, vật tư nông nghiệp Chuyên môn hóa
sản xuất: Lúa, lúa có chất lượng cao Cây công nghiệp ngắn ngày (mía,
đay, cói) Cây ăn quả nhiệt đời Thủy sản (đặc biệt là tôm) Gia cầm (đặc
biệt là vịt đàn)
Bảy vùng sinh thái trên đây tương đồng với Việt Nam vùng lãnh thổ hành chính; Vùng núi và trung du phía Bắc là kết hợp của hai tiểu vùng : Tiểu vùng Tây Bắc gồm 4 tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hoà Bình., với tiểu vùng Đông Bắc: gồm 11 tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Bắc Giang, Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Tuyên Quang, Phú Thọ
IV. Hiện trạng, tầm nhìn lao động nông nghiệp Việt Nam Lao động Nông nghiệp Việt Nam hiện có khoảng 22 triệu người chủ
yếu tập trung ở nông thôn khoảng 69 %, khu vực thành thị khoảng 31 %.
Việt Nam là nước nông nghiệp với nhiều lợi thế từ các sản phẩm nhiệt
đới nhưng sự biến tiềm năng đó thành hiện thực, làm động lực cho phát
triển nền nông nghiệp hàng hóa lớn và sản phẩm có thương hiệu và khả
năng cạnh tranh còn hạn chế.
Hệ
thống ngành nghề nông lâm ngư nghiệp thủy sản Việt Nam đang đào tạo
chính trong 9 nhóm ngành nghề nông lâm ngư nghiệp thủy sản gồm:
1. Ngành Trồng trọt: 2. Ngành chăn nuôi: 3. Ngành Nông học: 4. Ngành
Bảo vệ thực vật; 5. Ngành lâm nghiệp 6. Ngành Nông lâm kết hợp
7. Ngành Nuôi trồng thủy sản: 8. Ngành Cảnh quan và Kĩ thuật hoa viên:
9. Ngành Quản lí đất đai;
Việc
chuyển đổi tầm nhìn và đầu tư sâu vào quá trình đào tạo nguồn nhân lực
nông nghiệp sinh thái là rất cần thiết. Ngành Nông Lâm Ngư nghiệp nằm
trong các nhóm ngành có thu nhập không cao, nhưng mỗi năm Việt Nam cả
nước cần cung cấp ổn đinh trên 1 triệu lao động cho các nhóm ngành
chính: Nông nghiệp 58.000 – 60.000 người/năm, Lâm nghiệp 8.000 – 10.000
người/năm, thủy lợi 7.000 – 9.000 người/năm; thủy sản 8.000 – 8.500
người/năm.
V. Nông nghiệp Việt Nam và Du lịch sinh thái. Việt Nam có ba vùng du lịch sinh thái trọng điểm: Vùng du lịch
Bắc bộ, Vùng du lịch Trung bộ, Vùng du lịch Nam bộ, Tây Nguyên và Duyên
hải miền Trung. Vùng du lịch Bắc bộ lấy Hà Nội làm trung tâm với trục
động lực là Hà Nội – Hải Phòng – Hạ Long. Vùng du lịch Trung bộ lấy
Huế và Đà Nẵng làm trung tâm và trục động lực là Quảng Bình – Quảng
Trị – Huế – Đà Nẵng – Quảng Nam – Quảng Ngãi . Vùng du lịch Nam bộ Tây
Nguyên và Duyên hải miền Trung lấy trung tâm là thành phố Hồ Chí Minh,
với các trục động lực là thành phố Hồ Chí Minh – Cần Thơ – Hà Tiên –
Phú Quốc với TP. Hồ Chí Minh – Vũng Tàu – Phan Thiết – Nha Trang và TP.
Hồ Chí Minh – Đà Lạt – Nha Trang- Buôn Me Thuột – Kon Tum.
VI Nông nghiệp Việt Nam ngày nay
6.1 Nông nghiệp Việt Nam ngày nay là lĩnh vực đặc biệt quan trọng,
tạo sự ổn định xã hội và nâng cao chất lượng sống cho người nông dân,
góp phần phát triển kinh tế đất nước. Hiện nay, Việt Nam là nước có
nhiều lợi thế, tiềm năng phát triển trong lĩnh vực nông nghiệp và trở
thành một nước xuất khẩu nông sản lớn trên thế giới.
Hàng
nông sản chủ lực Việt Nam gồm gạo, chè, cà phê, hạt tiêu, hạt điều,
rau quả, thyủy sản (như cá tra, cá ba sa, cá ngừ, tôm, mực…) là những
mặt hàng có lợi thế, nhiều tiềm năng xuất khẩu sang thị trường các nước
như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Singapore, Tiểu các vương quốc
Ả rập thống nhất (UAE), thị trường châu Âu và châu Mỹ…
Năm
2017, thủy sản Việt Nam là ngành có giá trị xuất khẩu cao nhất, đạt
8,3 tỷ USD, tiếp đến là hạt điều với 3,516 tỷ USD, rau quả đạt 3,502 tỷ
USD, cà phê với 3,24 tỷ USD, gạo đạt 2,6 tỷ USD, hạt tiêu đạt 1,1 tỷ
USD, sắn và các sản phẩm từ sắn đạt 1,03 tỷ USD…
6.2. Doanh nghiệp nông nghiệp tỷ lệ rất thấp 8% chủ yếu nhỏ và siêu nhỏ 92,35% Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đến quý II/ 2018,
các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp Việt Nam ước tính cả nước có
khoảng hơn 49.600 doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, chiếm khoảng 8%
tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trên cả nước, chủ yếu ở quy mô nhỏ
và siêu nhỏ, chiếm 92,35%, tiếp đến là doanh nghiệp có quy mô lớn với
5,59% và doanh nghiệp có quy mô vừa với 2,06%. Đầu tư vào nông nghiệp đã
tạo ra hơn 4,5 triệu việc làm, chiếm 32,5% lao động của toàn bộ doanh
nghiệp.
Đặc
thù của các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp có đặc thù là
phụ thuộc nhiều vào yếu tố tự nhiên như thiên tai, rủi ro dịch bệnh
dẫn đến đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp chịu rất nhiều rủi ro so với
các ngành kinh tế khác. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp còn phản ánh gặp
khó khăn ở một số vấn đề chính như: quỹ đất nông nghiệp chưa đáp ứng
yêu cầu sản xuất của doanh nghiệp; ngành công nghiệp cơ khí hỗ trợ cho
nông nghiệp ở Việt Nam còn hạn chế. Nhiều thủ tục hành chính, điều kiện
kinh doanh trong nông nghiệp còn bất hợp lý. Hiệu quả của hầu hết các
loại hình tổ chức sản xuất, các ngành, các lĩnh vực sản xuất nông, lâm
nghiệp và thủy sản nhìn chung chưa cao. Ứng dụng khoa học và công nghệ,
liên kết chuỗi giá trị sản xuất trong nông nghiệp còn rất hạn chế, mới
chỉ ở bước đầu phát triển…
6.3. Tầm nhìn đột phá đầu tư, cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn Nghị định số 57/2018/NĐ-CP về cơ chế, chính sách khuyến khích
đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn của Chính phủ Việt Nam thể chế hóa
tầm nhìn chuyển đổi tái cơ cấu nông nghiệp sau 30 năm đổi mới , cụ thể
hóa Nghị định 61/2010/NĐ-CP chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư
vào nông nghiệp, nông thôn; Nghị định 210/2013/NĐ-CP về chính sách
khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn
Những chủ trương lớn mới đây trong tầm nhìn của chính phủ Việt Nam theo Cổng thông tin Chính phủ VCP News
“Trục sản phẩm chủ lực
Trên
cơ sở những kết quả đã đạt được, Bộ NNPTNT đề xuất một số định hướng
giải pháp ưu tiên thu hút đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn thời gian
tới như sau:
Thứ nhất,
thực hiện đồng bộ các giải pháp đẩy mạnh quá trình cơ cấu lại ngành
nông nghiệp gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng và xây dựng nông thôn
mới. trong đó, Bộ Nông nghiệp và PTNT xác định các ưu tiên phát triển
ngành theo ba trục sản phẩm chính, bao gồm:
Các
sản phẩm chủ lực quốc gia (các sản phẩm có giá trị xuất khẩu trên 1 tỷ
USD/ năm: lúa gạo, cao su, cà phê, hạt tiêu, hạt điều, sắn, rau quả,
tôm, cá tra, gỗ và sản phẩm từ gỗ; các ngành hàng có quy mô thị trường
nội địa lớn như thịt lợn, thịt gia cầm).
Ưu
tiên thu hút đầu tư của doanh nghiệp quy mô lớn, đóng vai trò hạt
nhân, dẫn dắt, phát triển chuỗi giá trị đồng bộ. Tập trung thu hút đầu
tư vào các cụm liên kết ngành cấp vùng, gắn với các vùng chuyên canh
lớn của các doanh nghiệp, kết nối giữa khu hạt nhân của cụm (gồm trung
tâm nghiên cứu khoa học công nghiệp, tài chính, thương mại, logistic) và
các vệ tinh gồm các khu/cụm công nghiệp dịch vụ hỗ trợ nông nghiệp cấp
tỉnh.
Các
vùng ưu tiên thu hút đầu tư cho các sản phẩm chiến lược này là: lúa
gạo ở vùng đồng bằng sông Hồng, vùng đồng bằng sông Cửu Long; cà phê,
cao su, hạt tiêu, hạt điều ở vùng Tây Nguyên và vùng Đông Nam Bộ; chè ở
vùng Trung du, miền núi phía Bắc và Tây Nguyên; cây ăn quả ở Trung du
miền núi Bắc Bộ, đồng bằng sông Hồng, duyên hải miền trung, Đông Nam Bộ
và đồng bằng sông Cửu Long); cá da trơn ở vùng đồng bằng sông Cửu
Long, tôm và hải sản ở vùng Duyên hải Trung Bộ, vùng Đông Nam Bộ và vùng
đồng bằng Sông Cửu Long; gỗ ở miền núi phía Bắc, vùng Duyên hải Trung
Bộ và Tây Nguyên.
Chuỗi
giá trị các sản phẩm chủ lực cấp tỉnh (như các sản phẩm đủ lớn có tổng
giá trị xuất khẩu từ 500 triệu USD/năm). Ưu tiên thu hút doanh nghiệp
vừa và nhỏ đối với sản phẩm có lợi thế của địa phương, tập trung thu
hút vào các cụm liên kết ngành cấp tỉnh, gắn với vùng nguyên liệu của
doanh nghiệp, kết nối giữa khu hạt nhân của cụm (khu/vùng nông nghiệp
ứng dụng công nghệ cao tại các tỉnh) và các khu/cụm công nghiệp – dịch
vụ hỗ trợ nông nghiệp cấp tỉnh.
Chuỗi
giá trị đặc sản địa phương (chuỗi giá trị sản phẩm đặc thù vùng miền)
có quy mô nhỏ, gắn với chỉ dẫn địa lý cụ thể, được xây dựng và phát
triển cùng với xây dựng nông thôn mới theo mô hình “Mỗi xã một sản
phẩm”. Ưu tiên thu hút đầu tư của doanh nghiệp quy mô cực nhỏ, doanh
nghiệp khởi nghiệp, các hợp tác xã, hộ sản xuất kinh doanh đối với các
mặt hàng đặc sản của địa phương theo mô hình “Mỗi xã một sản phẩm” (one
commune one product – OCOP), gắn với các tiểu vùng có sản phẩm đặc sản
vùng miền.
Vùng sản xuất tập trung
Thứ hai, ưu tiên các doanh nghiệp đầu tư, nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng vào các nhóm lĩnh vực, ngành nghề sau:
Đầu tư, phát triển vùng sản xuất tập trung trong các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản.
Sản
xuất, phát triển giống cây trồng, vật nuôi, giống cây lâm nghiệp,
giống thủy sản. Sản xuất đầu vào như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật,
thức ăn chăn nuôi và thủy sản, chế phẩm sinh học, thuốc thú y chăn nuôi
và thủy sản.
Ứng
dụng công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới,
công nghệ tự động hóa và các công nghệ cao được ưu tiên đầu tư phát
triển trong sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, diêm nghiệp, thủy lợi,
thủy sản.
Đầu
tư vào lĩnh vực chế biến, bảo quản nông, lâm, thủy sản, dược liệu,
tinh chế muối; sản xuất máy, thiết bị, chất phụ gia, phụ trợ phục vụ
cho sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp, máy chế
biến thực phẩm; công nghệ giết mổ, bảo quản chế biến gia súc, gia cầm,
tập trung, công nghiệp; sản xuất hàng thủ công; sản phẩm văn hóa, dân
tộc truyền thống.
Thu
gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, nước thải sinh hoạt tại nông thôn;
thu gom xử lý chất thải làng nghề; đầu tư hệ thống cấp nước sạch,
thoát nước, công trình thủy lợi và hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm
nước.
Doanh nghiệp dẫn dắt các chuỗi giá trị
Thứ ba,
tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, đẩy mạnh cải cách hành chính
để thu hút mạnh mẽ doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.
Trong thời gian tới, doanh nghiệp nông nghiệp được coi là lực lượng dẫn
dắt các chuỗi giá trị nông nghiệp và tạo hiệu ứng lan tỏa cho phát
triển kinh tế – xã hội.
Để
có thể thu hút và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp,
nông thôn, Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục đẩy
mạnh cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh
doanh không cần thiết, nâng cao chất lượng môi trường kinh doanh trong
nông nghiệp, thực hiện tốt các cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ doanh
nghiệp theo các Nghị định: số 52/2018/NĐ-CP, số 57/2018/NĐ-CP, số
58/2018/NĐ-CP, số 98/2018/NĐ-CP.
Đồng
thời, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận có thời hạn lâu dài với đất đai,
phù hợp vớicác quyền sử dụng hợp pháp của nhà đầu tư; tăng cường đầu tư
nâng cấp cơ sở hạ tầng nông thôn nhằm tạo điều kiện cho các nhà đầu tư
thực hiện các dự án; xây dựng cơ chế khuyến khích mạnh mẽ hơn các nhà
đầu tham gia xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông
thôn theo nhiều hình thức khác nhau, đặc biệt là đầu tư theo hình thức
đối tác công tư (PPP).
Thực
hiện Nghị định 58/2018/NĐ-CP về bảo hiểm nông nghiệp cũng sẽ khuyến
khích doanh nghiệp bảo hiểm thực hiện và tạo điều kiện cho tổ chức, cá
nhân sản xuất trong ngành nông lâm thủy sản chủ động khắc phục và bù
đắp thiệt hại về tài chính do các rủi ro xảy ra trong quá trình sản
xuất. Các cá nhân, doanh nghiệp tổ chức sản xuất nông nghiệp theo mô
hình sản xuất hợp tác, liên kết, tập trung, quy mô lớn có ứng dụng khoa
học công nghệ và các quy trình sản xuất tiên tiến vào sản xuất, hướng
tới nền nông nghiệp sạch, công nghệ cao, thân thiện với môi trường được
hỗ trợ 20% phí bảo hiểm nông nghiệp.
Bên cạnh đó, Chính phủ tiếp tục hoàn thiện các chính sách nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật nông nghiệp, giúp giảm chi phí đào tạo ban đầu cho các nhà đầu tư, đặc biệt cho các lĩnh vực ưu tiên thu hút đầu tư./.”
Phan
Huy Chú (1782 – 1840) là danh nhân văn hoá Việt Nam, nhà khoa học bách
khoa thư văn sử địa nổi tiếng với tác phẩm lớn “Lịch triều hiến chương
loại chí”. Ông đồng thời cũng là nhà giáo, nhà thơ của triều vua Minh
Mạng.
Phan Huy Chú (tên khác là Phan Huy Hạo, tên hiệu là Mai Phong), sinh
năm Nhâm Dần 1782, quê gốc xã Thu Hoạch, huyện Thiên Lộc, tỉnh Hà Tĩnh,
sinh ra và lớn lên ở xã Thụy Khê, huyện Yên Sơn, Phủ Quốc Oai, nay là
làng Sài Sơn, huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Tây. Ông xuất thân trong gia đình
có truyền thống khoa bảng, là con trai thứ ba của Lễ bộ Thượng thư,
tiến sĩ Phan Huy Ích. Ông nội là tiến sĩ Phan Huy Cận, ông ngoại là Ngô
Thì Sĩ, cha là Phan Huy Ích, bố vợ là Nguyễn Thế Lịch, bác là Ngô Thì
Nhậm, chú là Phan Huy Ôn, anh là Phan Huy Thực… Tiến sĩ Phan Huy Ích
trong “Thứ nam thực sinh hỉ phú” (bài phú mừng sinh nhật con trai thứ
hai Phan Huy Thực) đã viết: “Văn phái dư lan cự cửu nguyên”, nghĩa là:
“dòng văn để lại đủ cửu nguyên”. Ông cũng có lời chú trong “Dụ am ngâm
lục” rằng: “Phụ thân tôi Phan Huy Cận, thi Hương, thi Hội 2 lần đỗ đầu
(lưỡng nguyên). Tôi thi Hương, thi Hội, thi Ứng chế ba lần đều đỗ đầu
(tam nguyên). Bác Hy Doãn (Ngô Thì Nhậm) và chú Nhã Hiên (Phan Huy Ôn)
em trai thứ 3 của tôi đều đỗ đầu thi Hương. Tất cả cộng lại được chín
lần đỗ đầu, gọi là cửu nguyên”. Tác động của dòng dõi tài danh, hiếu
học và những quan hệ trí tuệ đã ảnh hưởng rất lớn đến tinh thần, tính
cách của nhà khoa học Phan Huy Chú. Phan Huy Chú là một nhà bác học,
danh nhân văn hoá Việt Nam, với tài danh lỗi lạc về bách khoa thư. Ông
đã để lại cho hậu thế nhiều tác phẩm có giá trị, nổi bật nhất là bộ
“Lịch triều hiến chương loại chí” gồm 49 quyển khảo cứu về lịch sử Việt
Nam từ lập quốc đến cuối triều Lê.
Phan Huy Chú trong bộ sách “Lịch triều hiến chương loại chí”, đã
sưu tầm tư liệu, khảo cứu sách vở, đối chiếu sắp xếp, trình bày cô
đọng, mạch lạc sinh động, có tầm khái quát cao, chia theo từng loại
hiến chương gọi là chí: dư địa chí, nhân vật chí, lễ nghi chí, khoa mục
chí, quốc dụng chí, hình luật chí, văn tịch chí, binh chế chí, quan
chức chí, bang giao chí. Trong đó: 1) Dư địa chí: Khảo cứu về đất đai,
phong thổ và lịch sử địa lý Việt Nam qua các đời; 2) Nhân vật chí: Nói
về tiểu sử từ vua chúa, tướng sĩ đến những người trung thần, tiết nghĩa
có công với nước; 3) Quan chức chí: Xét về chế độ quan lại ở Việt Nam;
4) Lễ nghi chí: Khảo sát các quy định, thể chế, phẩm phục của vua
chúa, quan lại cùng các nghi lễ trong triều đình; 5) Khoa mục chí: Nói
về chế độ giáo dục, khoa cử đời xưa; 6) Quốc dụng chí: Viết về chế độ
thuế khóa, tài chính qua các triều; 7) Hình luật chí: Xét về pháp luật
các đời. 8) Binh chế chí: Khảo về quy chế tổ chức và việc luyện binh
qua các đời; 9) Văn tịch chí: Nói về tình hình sách vở nước Việt xưa;
10) Bang giao chí: Khảo về việc giao thiệp, nghi lễ đón tiếp sứ thần
các nước qua các đời).
Lê Minh Quốc năm 2009 (5) cho biết: “Năm
1960, 120 năm sau ngày ông mất, Hội Sử học Việt Nam đã tổ chức dịch
tác phẩm bày ra chữ Quốc ngữ, dày đến 1.450 trang, khổ 14,5 x 20 cm và
ghi nhận: “Trong kho tàng thư tịch Việt Nam, nếu trước kia có bách khoa
toàn thư, thì phải nhận rằng, Lịch triều hiến chương loại chí là bộ
bách khoa toàn thư đầu tiên của Việt Nam, là cả một kho tư liệu cần
thiết cho công tác nghiên cứu và xây dựng các khoa học xã hội…”. Chúng
ta hãy đọc lại một đoạn ngắn trong Lịch triều hiến chương loại chí có
liên quan đến quần đảo Hoàng Sa … Nhà bác học Phan Huy Chú viết: “Ngoài
biển phía đông bắc có đảo Hoàng Sa, nhiều núi lớn nhỏ, đến hơn 130
ngọn núi. Từ chỗ núi chính đi ra biển sang các đảo khác ước chừng hoặc
một ngày; hoặc vài trống canh. Trên núi có suối nước ngọt. Trong đảo có
bãi cát vàng, dài ước chừng 30 dặm, bằng phẳng rộng rãi. Trong bãi có
dòng nước trong suốt đến đáy. Sườn đảo có vô số vỏ yến sào; các thứ
chim có đến hàng nghìn vạn con, thấy người vẫn cứ đỗ quanh, không bay
tránh. Bên bãi cát, vật lạ rất nhiều, có thứ ốc có vằn gọi là ốc tai
voi to như cái chiếu, trong bụng có hột châu to bằng ngón tay cái,
nhưng sắc nó đục, không bằng ngọc châu ở trong con trai; vỏ nó đẽo làm
bia được, lại có thể nung làm vôi để xây tường. Có thứ ốc gọi là ốc xà
cừ, có thể khảm vào các đồ vật; có thứ gọi là ốc hương. Thịt các con
trai, con hến đều có thể làm mắm hoặc nấu ăn được. Có thứ đồi mồi rất
lớn, gọi là hải ba, mai nó mỏng, có thể ghép làm các đồ vật; trứng nó
như đầu ngón tay cái. Lại có thứ gọi là hải sâm, tục gọi con đột đột,
nó bơi lội ở bên bãi cát, bắt về, xát vôi qua, rồi bỏ ruột đi phơi khô.
Khi nào ăn, lấy nước cua đồng mà ngâm, nấu với tôm và thịt lợn, ngon
lắm. Các thuyền buôn khi gặp gió thường nấp vào đảo này. Các đời chúa
Nguyễn đã đặt đội Hoàng Sa 70 người, người làng An Vĩnh thay phiên nhau
đi lấy hải vật. Hàng năm cứ đến tháng ba, khi nhận được mệnh lệnh sai
đi, phải đem đủ sáu tháng lương thực, chở năm chiếc thuyền nhỏ ra biển,
ba ngày ba đêm mới đến đảo ấy. Ở đấy tha hồ tìm kiếm các thứ; bắt cá
ăn, tìm được những thứ của quý của bọn Tàu ô rất nhiều và lấy được hải
vật rất nhiều. Đến tháng tám thì đội ấy lại về, vào cửa Yêu Môn (còn
gọi cửa Yêu Lục, tức cửa Thuận An) đến thành Phú Xuân đưa nộp”… Báo
Tiếng dân (số ra ngày 23/7/1938) cụ Minh Viên Huỳnh Thúc Kháng đã khẳng
định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa “Dấu tích đảo
Tây Sa (Paracels) trong lịch sử Việt Nam ta và giá trị bản “Phủ biên
tạp lục” của Lê Quý Đôn và “Lịch triều hiến chương loại chú” của Phan
Huy Chú “Hoàng Sa: là phần sở hữu của nước Nam ta, vì chính người Nam
đã chiếm trước hết và đã kinh dinh các công cuộc ở đảo ấy”. Với các tài
liệu ấy, theo cụ: “Trở thành món tài liệu rất quý giá có quan hệ đến
công pháp quốc tế không phải là ít”.
Bản
đồ Đại Nam nhất thống toàn đồ (tên gốc: 大南一統全圖 hoặc 大南一統全圖) do Phan
Huy Chú xuất bản đời Nguyễn vào khoảng năm 1838 (theo Trần Nghĩa, Viện
Nghiên cứu Hán Nôm 1990) là một chứng cứ pháp lý quốc tế về Hoàng Sa
Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam là không thể chối cãi. Chỉ riêng một
dẫn liệu về lời văn và bản đồ đã nêu trên đã cho thấy ý nghĩa và tầm
vóc đóng góp của Phan Huy Chú cho non sông Việt.
Ngoài
tác phẩm lớn “Lịch triều hiến chương loại chí”, Phan Huy Chú còn có
các tác phẩm khác như: “Hoàng Việt dư địa chí”, Mai Phong du Tây thành
dã lục, “Hoa thiều ngâm lục” (tập thơ đi sứ Tàu), “Bình Định quy
trang”, “Dương trình ký kiến”, “Hoa trình ngâm lục”, Lịch đại điển yếu
thông luận; “Hải trình chí lược”… hay còn gọi là Dương trình kí kiến
(ghi chép những điều trông thấy lúc đi Batavia); Điều trần tứ sự tấu sở.
Phan
Huy Chú là tấm gương lớn về hoạt động học thuật. Ông không được khoa
bảng như cha ông, song thực học, thực tài, uyên bác, xuất chúng. Ông
thực hiện công việc nghiên cứu bằng lao động khoa học miệt mài, với tâm
huyết lớn. “Lịch triều hiến chương loại chí” là công trình học thuật
cá nhân đồ sộ với hình thức độc đáo, nội dung lớn lao đã được ông thực
hiện trong mười năm (1809 – 1819), chưa kể thời gian đọc sách, ghi chép,
sưu tầm trước đó. Đây là “một bộ sách thường đọc của một đời”, là điểm
đặc sắc trong lịch sử văn hoá nước nhà.
Phan
Huy Chú viết: “Nước Việt ta tiếng khen lễ nghĩa đã hơn nghìn năm, vốn
có thư tịch đã từ lâu lắm. Kể từ Đinh, Lê dựng nước đối địch với Trung
Hoa, mệnh lệnh từ chương dần dần rõ rệt. Đến Lý, Trần nội trị, văn vật
mở mang, về tham định thì có những sách điển chương điều luật, về ngự,
chế thì có các thể chiếu sắc thi ca. Trị bình đời nối, văn nhã đủ điều.
Huống chi, nho sĩ đời nào cũng có, văn chương nảy nở như rừng, sách vở
ngày càng nhiều, nếu không trải qua binh lửa mà thành tro tàn… Than
ôi! Sách vở các đời đã từng tản mát, sách mất đã khó sưu tầm, sách còn
lại nhiều sai lẫn, đằng đẵng ngàn năm, biết theo vào đâu mà khảo xét?
Nhưng sự học ở các nhà nho quý ở tìm rộng, có sách vở để làm bằng. Tôi
bèn xét tìm sử cũ, tham khảo các nhà…” (Trích quyển XLII Lịch triều
hiến chương loại chí). Một thoáng như vậy để thấy tầm suy xét của Phan
Huy Chú khi bắt tay vào thực hiện pho sách đồ sộ này.
Phan
Huy Chú chuộng thực làm, thực học, không ưa danh hão. Ông đặt trọng
tâm cuộc đời vào việc viết sách và dạy học. Với ông “văn minh của loài
người đều chứa trong sách vở”. Ông không may mắn về đường quan lộ, 2
lần khoa cử chỉ đạt học vị tú tài, đến tuổi tứ tuần mới nhận chức quan,
trôi dạt trong cảnh quan trường thăng giáng, mờ tỏ.
Sách “Lịch triều hiến chương loại chí” ngày nay (*)
Phan
Huy Chú bắt đầu làm quan Hàn lâm Biên tu từ năm 1821, khi vua Minh
Mạng biết đến tài năng của ông và triệu vào Huế giữ chức này. Ông đã
dâng bộ “Lịch triều hiến chương loại chí” lên vua Minh Mạng, được vua
thưởng 30 lạng bạc, 1 áo sa đỏ, 30 cây bút và 30 thỏi mực. Năm Minh
Mạng thứ 4 (1823) ông làm “Lang trung bộ Lại”, năm Minh Mạng thứ 6
(1825) được sung vào sứ bộ sang Trung Quốc. Năm 1828 làm Thừa phủ Thừa
Thiên. Năm 1829 làm Hiệp trấn Quảng Nam, sau đó bị giáng. Năm 1831 được
cử làm Phó sứ sang Trung Quốc lần 2, khi về bị cách chức. Năm 1832 đi
Biên lực ở Giang Lưu Ba (nay là nước Indonesia). Xong nhiệm vụ trở về
ông được khôi phục giữ chức Tư vụ bộ Công… Vua Minh Mệnh là người chuộng
tài năng nhưng có tính tự phụ và đa nghi. Ông dè dặt với tầng lớp nho
sĩ Bắc Hà có quan hệ với triều Tây Sơn, trọng khí tiết và có chính
kiến. Phan Huy Chú bởi ấp ủ tấm lòng ưu ái vì dân nước nên năm 1823,
khi được thăng chức Lang trung bộ Lại, đã mạnh dạn dâng sớ điều trần
bốn việc: bớt thuế, bớt lính; thực hiện chế độ quân điền; bãi bỏ những
cuộc hành binh dẹp loạn; nghiêm trị bọn sâu mọt chuyên đục khoét lương
dân. Việc dâng sớ điều trần bốn việc của Phan Huy Chú đã bị vua Minh
Mệnh quở trách. Ông cũng như nhiều bậc tài trí thời ấy đã không được
vua thực sự tin dùng. Từ sau mấy lần bị vua Minh Mệnh đối xử thô bạo,
ông trở nên kín đáo, tuy không vội từ quan nhưng không còn hăm hở như
buổi đầu. Hơn mười năm làm quan, ông dù có lúc được thăng Hiệp trấn
Quảng Nam, hai lần đi sứ, nhưng ông vẫn luôn bị vua trách phạt. Cuối
cùng, chán cuộc đời làm quan, Phan Huy Chú vịn cớ đau yếu, xin từ quan
về nhà mở trường dạy học ở Thanh Mai thuộc huyện Tiên Phong, tỉnh Sơn
Tây (nay là xã Vạn Thắng, huyện Ba Vì, tỉnh Hà Tây) rồi mất tại đó năm
Canh Tý 1840, thọ 58 tuổi.
Lăng mộ nhà bác học Phan Huy Chú
(Ba Vì – Hà Nội) Ảnh Nguyễn Văn Chiến (1)
PHAN HUY CHÚ
(1782 – 1840)
Chữ Hán 潘輝注 tự Lâm Khanh
Thuở nhỏ có tên là Hạo sau đổi tên là Chú
Là một danh sĩ triều nhà Nguyễn.
Nhà
thờ Phan Huy Chú hiện toạ lạc tại quê nhà Sài Sơn, huyện Quốc Oai,
tỉnh Hà Tây. Đây là di tích Lịch sử – Văn hoá đã được xếp hạng bởi Bộ
Văn hoá – Thông tin ngày 24 tháng 11 năm 2000.
Hoàng Kim
Tuyển chọn, Biên soạn
Bài đăng lần 1 năm 2008, soát xét và bổ sung lần 2 năm 2012
hiệu đính và bổ sung lần 3 vào ngày 27 tháng 5 năm 2016
hiệu đính và hoàn thiện lần 4 vào ngày 27 tháng 5 năm 2019
Tài
liệu tham khảo: 1) Bách khoa toàn thư mở Wikipedia: Phan Huy Chú; 2)
Nguyễn Văn Chiến, 2009, Học vị, học vấn, học thuật Phan Huy Chú, Quê
Hương Online; 3) Hội đồng Nhân dân thành phố Đà Nẵng 2000, Nghị quyết
số 06-2000/NQ-HĐ, khóa VI, ngày 19-7-2000 về đặt tên một số đường của TP
Đà Nẵng trong đó có đường Phan Huy Chú (kèm lược sử); 4) TS. Phan Huy
Dục 2008. Phan Huy Chú và văn hoá Việt Nam. An ninh Thủ Đô Online (Phan
Huy Chú, thư hoạ hình đầu tiên là trích dẫn theo Phan Huy Dục); 5) Lê
Minh Quốc 2009. Nhớ Phan Huy Chú 1782-1840 Nhà bách khoa toàn thư của
Việt Nam. Phụ Nữ Online (trang bìa sách Lịch triều Hiến chương loài chi
trong bài này đã dẫn theo tài liệu của Nguyễn Xuân Diện). 6) Ảnh đầu
trang: Phan Huy Chú và Văn hóa Việt Nam. Báo Đăk Lăk điện tử ngày 16
tháng 7 năm 2011.
TRUYỆN PIE ĐẠI ĐẾ Hoàng Kim
Pie đại đế là nhân vật lịch sử vĩ đại nhất nước Nga, vượt cả Stalin và Le Nin.
Ông đã có những thành tựu đặc biệt to lớn trong công cuộc hiện đại
hóa đất nước, chuyển đổi mạnh mẽ một nước Nga lạc hậu, đi sau Tây Âu
hàng trăm năm vượt lên trở thành một trong năm đại đế quốc của châu
Âu, chỉ trong một thời gian ngắn. Pie đại đế có tố chất quân vương
vừa cứng rắn vừa mềm dẽo: vừa nhiệt huyết kiên quyết, vừa bao dung mềm
mỏng, vừa tàn nhẫn cứng rắn, vừa tình cảm ân nghĩa. Ông đã tạo nên
bước ngoặt trong lịch sử nước Nga.
Pie đại đế ( tên thường gọi là Pyotr I ; tiếng Nga: ‘Пётр Алексеевич Романов, Пётр I, Пётр Великий’, có sách viết theo tiếng Anh là Peter I hay tiếng Pháp là Pierre I
) sinh ngày 10 tháng 6 năm 1672 tại Moskva, mất ngày 8 tháng 2 năm
1725 tại Sankt-Peterburg, là Sa hoàng của nước Nga cũ và sau đó là
Hoàng đế của Đế quốc Nga từ năm 1721, đồng cai trị với vua anh Ivan V –
một người yếu ớt và dễ bệnh tật – trước năm 1696. Ông được tôn là Pyotr Đại đế hay Pierre Đại đế, Pie Đại đế ( tiếng Nga: Пётр Великий, Pyotr Velikiy). Ông được xem là một trong những nhà cải cách kiệt xuất trong lịch sử Nga.
Pie
đại đế đã tiến hành cuộc cải tổ lớn lao tại nước Nga Sa hoàng.
Trong những năm 1697 – 1698 ông đi vòng quanh Tây Âu, học được những
điều mới lạ ở đó và truyền vào Nga. Dưới triều ông, nước Nga có nền
kinh tế phát triển và thành lập thể chế nghị viện. Trong việc xây dựng
đất nước, Pyotr thường tham vấn những cố vấn tài ba người nước
ngoài. Nhờ vậy, dưới triều đại không lâu dài của ông (1696 – 1725),
nước Nga trở thành một đế quốc hùng cường trên thế giới thời đó, Hải
quân Nga được thành lập. Người Nga đã có đủ sức giành chiến thắng
trước hai cựu thù vào thời đó là đế quốc Ottoman và Thụy Điển, nhằm
tái chiếm các lãnh thổ đã mất và lấy đường thông ra biển. Năm 1703,
ông hạ lệnh cho xây dựng thành phố Sankt-Peterburg. Chính tại đây,
năm 1782 người ta đã hoàn thành việc xây cất tượng Pyotr I – tức
tượng “Kị sĩ đồng”. Sankt – Peterburg trở thành một “thành Venezia
của phương Bắc”, và trở thành kinh đô nước Nga vào năm 1712. Người ta
đã ca ngợi ông như một vị “Đại đế Ross toàn nước Nga”, hay “Cha của
Tổ quốc”.
Kết quả của cuộc thăm dò ý kiến nhân dân Nga “Tên của nước Nga – Sự
lựa chọn lịch sử năm 2008″ do kênh truyền hình Rossia cùng với Viện
Lịch sử Nga thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga và Quỹ ý kiến xã hội tổ
chức đã bình chọn Pie đại đế là nhân vật lịch sử vĩ đại nhất nước Nga, kế đến là Stalin, Le Nin và Nga hoàng Nikolai II
là những nhà lãnh đạo kiệt xuất nhất lịch sử nước Nga. Điều đó đã
chứng tỏ những đánh giá của nhân dân Nga xuyên suốt một quá trình
trải nghiệm lịch sử lâu dài.
Pie đại đế
đã được sự ngưỡng mộ đặc biệt của nhân dân Nga, sử gia và nhân dân
nhiều nước trên thế giới. Ông có công lớn trong công cuộc xây dựng lực
lượng hải quân, đội thương thuyền hàng hải và hiện đại hóa nước Nga,
xây dựng Sankt-Peterburg, xây dựng hệ thống đường sá kênh đào vĩ
đại, hoàn thiện cơ sở pháp luật, cải cách hành chính, lập nên Viện Hàn
lâm Khoa học, thiết lập trường xóa mù chữ và dạy toán cấp cơ sở, trường
kỹ thuật đào tạo thợ chuyên môn, xưởng in, nâng cao vai trò người phụ
nữ,…
Pie đại đế là một vĩ nhân có tầm nhìn chiến lược sâu rộng,
nhận thức đúng đắn và quyết tâm sắt đá cao độ để đi đến đích. Ông nung
nấu hoài bão hiện đại hóa nước Nga nằm kề bên Tây Âu lúc ấy đã tiến bộ
khá xa. Vua Pie đại đế đã tự mình đóng một chiếc thuyền và học cách
điều khiển nó, tổ chức riêng cho mình một đội quân và tập trận thường
xuyên để cuối cùng chuyển thành đội quân tinh nhuệ hơn hẳn lực lượng
nòng cốt của triều đình. Ông tổ chức một phái bộ sứ thần đi Tây Âu để
học hỏi và tuyển chọn nhân tài về giúp cho triều đình của mình. Ông vào
vai thợ mộc học nghề ở Hà Lan để tự tay đóng một tàu chiến bắt đầu từ
những súc gỗ thô sơ cho đến khi hạ thủy. Vua Pie đại đế sớm nhận ra
nước Nga bao la không có hải quân mạnh, chỉ có đội thuyền đi đường
sông, chỉ có một cảng biển thông ra thế giới trong sáu tháng mỗi năm;
Vua Pie đại đế nhận thức được công dụng diệu kỳ của thuyền buồm có thể
đi ngược gió, điều mà các loại thuyền bè của Nga hồi ấy không làm được.
Ông đã quyết tâm xây dựng hải quân Nga và tạo dựng cảng biển từ tầm
nhìn chiến lược sâu rộng đó.
Pie Đại đế là người quyết đoán và quyết tâm rất cao.
Ông đã xây dựng thành phố Sankt-Peterburg bề thế từ bãi đầm lầy ngay
cả trong những năm tháng chiến tranh, ngay cả khi vùng đất mới được
chiếm từ Thụy Điển, chưa có hòa ước để hợp thức hóa là thuộc Nga vĩnh
viễn. Ông ra lệnh tịch thu chuông nhà thờ để đúc đại bác phục vụ
công cuộc chống ngoại xâm bất chấp giáo hội đầy quyền uy phản đối.
Ông đòi hỏi các tầng lớp tăng lữ, quý tộc và thương nhân góp chi phí
vào việc xây dựng hải quân nếu ai không làm sẽ bị tịch thu gia sản,
ai kêu nài sẽ phải đóng góp thêm. Ông ra lệnh đàn ông Nga phải cắt
râu cho gọn và tất cả người Nga phải chuyển trang phục truyền thống
sang kiểu gọn nhẹ , mục đích để dân Nga tăng năng suất làm việc. Ông
thể hiện quyết tâm sắt đá giành đường giao thông hàng hải và căn cứ
hải quân Nga bằng việc tranh đoạt Sankt-Peterburg thể hiện qua chính
sách là có thể nhượng bộ Thụy Điển bất cứ điều gì ngoại trừ trả lại
Sankt-Peterburg. Quyết tâm này được lưu truyền mãi về sau, với kết quả
là Sankt-Peterburg vẫn đứng vững trước các cuộc tấn công của vua
Karl XII của Thụy Điển, cũng như của Hoàng đế Napoléon I của Pháp và
Adolf Hitler của Đức Quốc xã sau này.
Pie Đại đế xác lập được quyền uy tuyệt đối và rất biết trọng dụng nhân tài,
cho dù họ là người Nga hoặc người nước ngoài. Ông ban hành luật theo ý
muốn, ngay cả quyền xử tử hình bất cứ ai đi ngược lại ý ông. Trong một
thể chế quân chủ lập hiến và một bối cảnh xã hội nước Nga trì trệ thì
chế độ độc đoán, hà khắc, đôi lúc tàn bạo của ông, có ý nghĩa cải tổ,
tuy có làm mất đi một số giá trị truyền thống của xã hội Nga. Những
tầng lớp thấp trong xã hội Nga, đặc biệt là nông dân, ít được hưởng lợi
trực tiếp từ thành quả của ông, trái lại, họ còn khổ sở hơn vì phải
trực tiếp hoặc gián tiếp chịu gánh nặng để xây dựng căn cứ hải quân,
xây thành phố Sankt-Peterburg, chi phí cho cuộc chiến với Thụy Điển. Sự
biện luận là khi nước Nga hùng cường thì đời sống nông dân Nga cũng
được nâng cao hơn.
Pie Đại đế rất sâu sát thực tiễn và hiếu học.
Ông đi viếng thăm đủ mọi nơi: nhà máy chế biến, xưởng cưa, nhà máy in,
xưởng se sợi, nhà máy giấy, xưởng cơ khí, viện bảo tàng, vườn thực
vật, phòng thí nghiệm,… Ông đến thăm và hỏi han các kiến trúc sư, nhà
điêu khắc, kỹ sư, nhà thiên nhiên học, người phát minh kính hiển vi,
giáo sư giải phẫu học,… Ông học hỏi từ người hành nghề tầm thường nhất
để biết cách vá quần áo của mình, đóng một đôi dép cho riêng mình, và
còn tập tháo ráp đồng hồ. Ông luôn phân tích tại sao dân Nga quá nghèo
và dân Tây Âu quá giàu khi thơ thẩn đi xem phố xá, chợ búa nước ngoại
cho đến lúc nghiêm túc gặp các nhà khoa học, các nơi làm việc. Với một
sự hiếu học hiếm thấy và sự tự do phóng khoáng trong suy nghĩ mà du
học sinh Pyotr Mikhailov đã hiểu rất sâu về thực tiễn thuộc nhiều lĩnh
vực :ngoại thương, cảng biển, đội thương thuyền, tôn giáo…. để đúc kết
thành chiến lược đồng bộ, tổng thể phát triển nước Nga.
Stalinrất ngưỡng mộ Pie đại đế
(*). Trong “Điếu Ngư Đài quốc sự phong vân” những bí mật của nền
ngoại giao Trung Quốc, do Lý Kiện biên soạn, Nhà Xuất bản Văn nghệ
Thái bạch (Trung Quốc) ấn hành, NXB Văn hóa Thông tin năm 2003, có kể
lại câu chuyện lịch sử: Đêm trước của cuộc nội chiến Quốc Cộng kéo dài
hơn hai mươi năm, Tưởng Giới Thạch từng giữ mối quan hệ ngoại giao
chính thức với Stalin đã dự cảm thầy Đảng Cộng sản Trung Quốc do Mao
Trạch Đông đứng đầu sẽ trở thành đối thủ khó có thể chiến thắng được.
Mẫn cảm và đa mưu, Tưởng Giới Thạch gọi con là Tưởng Kinh Quốc tới
giao nhiệm vụ thay mặt ông giao hảo với Stalin (tương tự như quan hệ
Trung Mỹ từ lâu ông đã giao độc quyền cho vợ ông là Tống Mỹ Linh).
Tưởng Giới Thạch nói với Tưởng Kinh Quốc: ” Cha muốn mời Liên Xô đứng
ra thử dàn xếp hộ quan hệ giữa cha và Mao Trạch Đông. Chỉ cần Trung
Cộng hạ vũ khí, thống nhất mệnh lệnh hành chính, chúng ta và Mao Trạch
Đông vẫn có thể là cộng sự được ! Mao Trạch Đông không nghe cha,
nhưng có thể lời nói của Stalin và người Liên Xô đối với họ ít nhiều
cũng có tác dụng”. Cuối năm 1945, Tưởng Kinh Quốc sang Liên Xô gặp
Stalin trong phòng làm việc ở điện Kremlin. Tất cả vẫn như cũ, duy chỉ
có một điều hơi khác lần trước Tưởng Kinh Quốc diện kiến Stalin năm
1931 là “Ngày trước ở sau lưng bàn sách của Stalin treo một bức tranh
sơn dầu Lê Nin đứng trên xe tăng kêu gọi nhân dân lao động” Bây giờ
thì đổi là bức ảnh Pie Đại đế. Lúc đầu Tưởng Kinh Quốc không hiểu ,
qua gợi mở của người thư ký Stalin , mới như bừng ra điều đại ngộ. Thì
ra ” giờ khác, trước khác” thời thế đã biến đổi. Quả như dự liệu,
Stalin muốn đứng trung lập giữa Tưởng và Mao để “tọa sơn quan hổ đấu”.
Tưởng Giới Thạch sau lần đi đó của Tưởng Kinh Quốc đã tinh ý nhận
biết sự chuyển hóa của đại cục, Tưởng chọn chiến lược ngã hẳn về Mỹ
nên dù thua, vẫn neo được Đài Loan cho mãi đến tận ngày nay.
Pie Đại đế là biểu tượng nhân vật lịch sử vĩ đại nhất nước Nga, vẫn sừng sững sau hơn ba thế kỷ khi ông qua đời (1725-2019). Ông được những nhà khoa học, văn nghệ sĩ kiệt xuất và quảng đại quần chúng nhân dân tôn kính, ngưỡng mộ và ca ngợi nồng nàn. Pie đại đế cùng nữ hoàng Ekaterina II là hai người được Tổng thống Nga Vladimir Vladimirovich Putin đề cao nhất trong lịch sử nước Nga.
Pie đại đế được Wikipedia Tiếng Việt đúc kết, trang Tình yêu cuộc sống và trang Chào ngày mới chọn lọc thông tin và tư liệu hóa vào ngày Pie đại đế thành lập thành phố Sankt-Peterburg trên lãnh thổ mới chiếm được từ Thụy Điển. (Hoàng Kim)
Xem thêm: (*)
TRUYỆN JOSEPH STALIN Hoàng Kim
Stalin là nhân vật lịch sử vĩ đại gây tranh cãi ở nước Nga. Stalin tên đầy đủ là Joseph Stalin. Ông sinh ngày 21 tháng 12 năm 1879 mất ngày 5 tháng 3 năm 1953,
là lãnh đạo tối cao của Liên bang Xô viết từ giữa thập niên 1920 cho
đến khi qua đời năm 1953. Ngày nay, Stalin là một nhân vật lịch sử
gây nhiều tranh luận. Nhiều nhà sử học và người phương Tây xem Stalin
là một bạo chúa, giáo sư Richard Lorenz, giáo sư về lịch sử Đông Âu
cho rằng Stalin đã lựa chọn một con đường tốn kém nhất để đưa Liên Xô
đạt tới một xã hội công nghệ, tuy nhiên cũng không thể phủ nhận nhờ
quá trình này mà Liên Xô đã giành thắng lợi trong thế chiến thứ hai.
Trong khi đó, quan điểm của người dân Liên bang Nga về Stalin khá
khác biệt, với một tỉ lệ đáng kể xem ông là một anh hùng dân tộc, một
vĩ nhân. Hướng dẫn cho giáo viên lịch sử được xuất bản vào năm 2008
của chính phủ Nga thì trình bày về Stalin như một lãnh đạo “quản lý
hiệu quả” và “người hiện đại hóa”.
Stalin
là một nhà cách mạng Bolshevik tham gia vào Cách mạng tháng Mười năm
1917, Stalin nhậm chức Tổng bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng năm
1922, khi đó chỉ là một vị trí ít có quyền lực. Stalin chiến thắng
trong cuộc đấu tranh quyền lực sau khi Lenin qua đời năm 1924 và đến
khoảng cuối thập niên 1920 ông nắm quyền tối cao tuyệt đối ở Liên Xô
qua các thời kỳ công nghiệp hóa và hợp tác hóa những năm 30, Chiến
tranh Xô-Đức và thời kỳ đầu Chiến tranh Lạnh. Bên cạnh vị trí lãnh đạo
đảng, ông cũng từng đảm nhiệm các vị trí Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng,
Dân ủy (tức Bộ trưởng) Quốc phòng Liên Xô, và tự phong hàm Đại Nguyên
soái Liên Xô.
Stalin
trong thời kỳ cầm quyền của mình, một mặt, đã lãnh đạo Liên Xô chiến
thắng Đức Quốc Xã trong Thế chiến thứ hai. Liên Xô cùng với việc Quốc
tế Cộng sản đóng ở Moskva, đã trỗi dậy thành một siêu cường. Nhờ vậy,
danh tiếng và ảnh hưởng của Stalin lan khắp thế giới. Mặt khác Stalin
đã tiến hành các biện pháp đàn áp các đối thủ chính trị hoặc những
người mà ông cho là nguy hiểm, đỉnh cao là những năm 1930.
Joshep
Stalin hiện là một nhân vật lịch sử gây nhiều tranh luận. Nhiều nhà sử
học và người phương Tây xem Stalin là một bạo chúa, giáo sư Richard
Lorenz, giáo sư về lịch sử Đông Âu cho rằng Stalin đã lựa chọn một con
đường tốn kém nhất để đưa Liên Xô đạt tới một xã hội công nghệ, tuy
nhiên cũng không thể phủ nhận nhờ quá trình này mà Liên Xô đã giành
thắng lợi trong thế chiến thứ hai. Trong khi đó, quan điểm của người dân
Liên bang Nga về Stalin khá khác biệt, với một tỉ lệ đáng kể xem ông
là một anh hùng dân tộc, một vĩ nhân. Hướng dẫn cho giáo viên lịch sử
được xuất bản vào năm 2008 của chính phủ Nga thì trình bày về Stalin
như một lãnh đạo “quản lý hiệu quả” và “người hiện đại hóa”.
Stalin
lúc còn sống rất được mọi người nể trọng và e ngại, có rất ít ai giỡn
mặt hoặc đùa bỡn về ông, ngoại trừ vài câu chuyện như truyện Josip
Broz Tito chỉ rãi rác. Tito viết thư cho Stalin: “Chúng tôi học
hỏi và theo gương của hệ thống Xô- viết, nhưng chúng tôi phát triển
chủ nghĩa xã hội theo dạng thái khác… Mỗi người chúng tôi dầu có yêu
đất chủ nghĩa xã hội Liên Xô bao nhiêu cũng không thể yêu hơn tổ quốc
của chính chúng tôi“. Khi Stalin đi xa hơn, ra lệnh thủ tiêu Tito nhưng thất bại. Tito lại gửi thư cho Stalin: “Đừng
gửi người sang giết tôi. Chúng tôi đã bắt được 5 tên, một tên mang
bom, một tên khác mang súng trường… Nếu ông không ngưng gửi sát thủ,
tôi buộc phải gửi một sát thủ sang Moskva, và tôi sẽ không cần gửi sát
thủ thứ nhì đâu.”
Tiếu lâm Liên Xô sau khi Stalin mất đã lâu, mới kể chuyện một thời, như chuyện “Stalin bị mất tẩu”: “Một
hôm Stalin bị mất tẩu và cho rằng có kẻ đã lấy cắp tẩu của mình. Liền
điều động người điều tra tìm ra thủ phạm. Hôm sau ngài tìm ra tẩu của
mình và gọi gấp cấp dưới hãy thả những kẻ tình nghi. – “Thưa đồng chí
tôi không thể thả 10 người đó được.” – “Tại sao?” – “Tất cả bọn họ đã
nhận tội trước máy quay của cơ quan điều tra, và đã được đưa lên truyền
hình quốc gia…” “Trong trại cải tạo” : “Trong trại cải tạo ở
Siberia, ba tù nhân nói chuyện và hỏi vì sao họ vào đây. Một người nói:
“Tôi bị tù vì hay đi làm muộn năm phút, và người ta xử tôi tội phá
hoại sản xuất.” Người thứ nhì tiếp: “Tôi thì hay đi làm sớm năm phút và
bị buộc tội làm gián điệp, theo dõi công xưởng cho địch.” Còn người
thứ ba thì thở dài: “Tôi luôn đi làm đúng giờ và họ hỏi vì sao thì tôi
lại chìa đồng hồ đeo tay ra và bị tù vì dùng hàng Phương Tây.”
Truyện Joseph Stalin là bài nghiên cứu lịch sử văn hóa. Thông tin chính được thu thập căn cứ từ các nguồn trích dẫn tuyển chọn tại thư mục Joshep Stalin trên Từ Điển Bách Khoa Mở Wikipedia Tiếng Việt, Wikipedia tiếng Anh, so sánh với bản http://www.history.com
có cùng thư mục. Bài viết này chắt lọc tư liệu nhằm cung cấp cho bạn
đọc, học sinh và sinh viên Việt Nam tài liệu về một nhân vật lịch sử
nước Nga.
THẦY BẠN TRONG ĐỜI TÔI Hoàng Kim
‘Thanh nhàn vô sự là tiên’ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm đã viết vậy trong dòng đầu của Sấm Ký. Norman Borlaug lời Thầy dặn thật thấm thía:“Việc chính đời người chỉ ít thôi. Chuyên tâm đừng bận chuyện trời ơi. Phúc hậu suốt đời làm việc thiện. Di sản muôn năm mãi sáng ngời”. “Đời người tối thiểu phải ăn, kế đến là học tập, công việc, nhà ở, quần áo và chăm sóc sức khỏe. Quanh ta còn nhiều mảnh đời bất hạnh. Hiểm họa nghèo đói vẫn bùng phát bất cứ lúc nào. Hãy luôn nhớ điều đó”; “Hãy vươn tới những vì sao. Cho dù không chạm được vào nó, nhưng nếu cố gắng hết sức, ít ra, chúng ta cũng chạm được những hạt bụi của ngôi sao”; Thầy bạn trong đời tôi là một điểm nhấn cần đọc lại và suy ngẫm. Hoàng Kim thật tâm đắc khi tự đáy lòng viết lên những lời: “Em đã học nhiều gương sáng danh nhân Hãy biết nhục biết hèn mà rèn chí Thắp đèn lên đi em ngọn đèn dầu bền bỉ Sáng giữa đời lấp lánh một niềm tin”. Bạn tốt khó tìm, khó bỏ lại, và không thể quên lãng. (Good friends are hard to find, harder to leave, and impossible to forget.) Hoàng Kim cám ơn Mai Thành Phụng, Nguyen Duc Thuận và các bạn. THẦy BẠN TRONG ĐỜI TÔI là thông tin và một số hình ảnh chọn lọc lưu lại để dạy và học Tình yêu cuộc sốnghttps://hoangkimlong.wordpress.com/category/thay-ban-trong-doi-toi/
CHÀO NGÀY MỚI 26 THÁNG 5 Hoàng Kim CNM365 Thắng cảnh hẻm núi Linh dương tại tiểu bang Arizona, Hoa Kỳ, ảnh Meckimac; Một niềm tin thắp lửa; Lời thương; Ông Bảy Nhị An Giang; Ngày 26 tháng 5 năm 1979 ngày mất của Kim Ngọc, nguyên Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Vĩnh Phú, Việt Nam (sinh năm 1917). Kim Ngọc (1917-1979) được mệnh danh là “cha đẻ của khoán hộ” quen gọi là “khoán mười”, “cha đẻ của Đổi mới trong nông nghiệp” ở Việt Nam. Ngày 26 tháng 5 năm 1805, Napoleon Bonaparte tiến hành nghi lễ đăng quang quốc vương của nước Ý tại nhà thờ chính tòa Milano. Napoléon Bonaparte là một nhà quân sự và nhà chính trị tiêu biểu của Pháp trong và sau cuộc cách mạng Pháp cũng như các cuộc chiến tranh liên quan ở châu Âu. Ngày 26 tháng 5 năm 1896, Nikolai II của Nga tiến hành nghi lễ đăng quang Sa hoàng Nga tại Đại giáo đường Upensky thuộc Moskva..Nikolai II là vị Sa hoàng cuối cùng trong lịch sử Nga, cũng là Đại Công tước Phần Lan và Vua Ba Lan trên danh nghĩa Hiện nay, ông được Giáo hội Chính Thống giáo Nga xem là Thánh Nikolai Người chịu nỗi thống khổ.và được bình chọn là một trong năm người ảnh hưởng lớn nhất đến nước Nga là Pie Đại Đế, Stalin, Lê Nin, Ekaterina II, Nikolai II. Bài chọn lọc ngày 26 tháng 5: Một niềm tin thắp lửa; Lời thương; Ông Bảy Nhị An Giang; Thông tin tại http://fa.hcmuaf.edu.vn/hoangkimlong và https://hoangkimlong.wordpress.com/category/chao-ngay-moi-26-thang-5/
Em cũng đi anh cũng đi Đường trần thăm thẳm bước say mê Núi Thái anh lên ban mai hửng Cổng Trời em đến nắng lên hương.
Thăm thăm trời thăm thẳm mây Ai xui ai đến hiểm sơn này Tự do hai tiếng ngời tâm đức Thung dung đời thanh thản vui.
Câu li biệt lẽ hợp tan Thời thế muôn năm biếng luận bàn Tình Yêu Cuộc Sống đi cùng Bụt Cửa nhà mình lối nhỏ bình an.
LỜI THƯƠNG (3) Hoàng Kim
Nhớ người thuở ấy thăm nhau. Bút vàng ruộng rẫy và câu ân tình. Thương chùm mận hậu rung rinh. Thủy chung bạn quý để dành người thân
LỜI THƯƠNG (2) Hoàng Kim
Cánh cò bay trong mơ ca dao em và tôi bảng lãng cánh cò bay giữa nhân gian.
Con cò đi đón cơn mưa Tối tăm mù mịt ai đưa cò về’ bâng khuâng Cánh cò Thương lời ru của mẹ:
“Tháng giêng, tháng hai, Tháng ba, tháng bốn, Tháng khốn, tháng nạn Đi vay đi dạm Được một quan tiền Ra chợ Kẻ Diên Mua con gà mái Về nuôi hắn đẻ Ra mười quả trứng Một trứng: ung Hai trứng: ung Ba trứng: ung Bốn trứng: ung Năm trứng: ung Sáu trứng: ung Bảy trứng: ung Còn ba trứng Nở được ba con Con: diều tha Con: quạ bắt Con: mặt cắt xơi
Đừng than phận khó ai ơi Còn da lông mọc, còn chồi nảy cây”.
Cánh cò quê hương vầng trăng mẹ hiền mang đến cho em giấc mơ hạnh phúc
khi ban mai tỉnh thức mọc sớm sao Thần Nông thăm thẳm giữa tâm hồn Cánh cò bay trong mơ …
Ai viết cho ai Những câu thơ lưu lạc. Giữa trần gian thầm lặng tháng năm dài ? “Thập tải luân giao cầu cổ kiếm. Nhất sinh đê thủ bái hoa mai”.
Mười năm lưu lạc tìm gươm báu Đời ta chỉ cúi lạy hoa mai. “Nghêu ngao vui thú yên hà. Mai là bạn cũ, hạc là người quen”.
Cánh cò bay trong mơ Gốc mai vàng trước ngõ Nhà tôi có chim về làm tổ Hoa đồng nội và em
LỜi THƯƠNG (1) Hoàng Kim
Khoác thêm tấm áo trời se lạnh Đông tàn xuân đến đó rồi em Phúc hậu mỗi ngày chăm việc thiện Yêu thương xa cách hóa gần thêm
Ông Nguyễn Minh Nhị, bên phải, cùng anh Ngô Vi Nghĩa với giống mì ngắn ngày trên ruộng tăng vụ là chuyện cổ tích người lớn. Ông Nguyễn Minh Nhị, thường gọi là Bảy Nhị nguyên chủ tịch rồi bí thư của tỉnh An Giang. Ông sống tử tế đã nghỉ hưu, Tôi lưu lại chuyện hay nhớ mãi này tại Chuyện cổ tích người lớn đã năm năm nay quay lại. Có những giá trị cần chiêm nghiệm thử thánh “ủ ngấu” với thời gian. Bạn xuống An Giang hỏi ông Bảy Nhị chủ tịch ai cũng biết. Tôi gọi trõng tên ông biết là không phải nhưng với tôi thì ông tuy còn khỏe và đang sống sờ sờ nhưng ông đã là người lịch sử, tựa như Mạc Cữu, Mạc Thiên Tích xưa, oai chấn Hà Tiên, góp sức mộ dân mở cõi, làm phên dậu đất phương Nam của dân tộc Việt. Ông Bảy là nhân vật lịch sử trong lòng tôi.
Tôi có một kỷ niệm quí rất khó quên. Ông Bảy Nhị ba lần lên Trung tâm Nghiên cứu Thực nghiệm Nông nghiệp Hưng Lộc tìm tôi khi đó làm Giám đốc Trung tâm. Ông tham khảo ý kiến chuyển đổi cơ cấu cây trồng, khai hoang phục hóa hiệu quả cho vùng đất phèn mặn ngập năn lác của hai huyện Tri Tôn, Tịnh Biên. Ông đồng tình với tôi việc ứng dụng canh tác giống lúa thơm Khao Dawk Mali 105 (KDM 105) nhưng trồng cây gì luân canh lúa hiệu quả trong các tháng mùa khô thì đó vẫn là bài toán khó?
Mờ sớm một ngày đầu tháng mười một. Trời se lạnh. Nhà tôi có chim về làm tổ. Buổi khuya, tôi mơ hồ nghe chim khách líu ríu lạ trên cây me góc vườn nên thức dậy. Tôi bước ra sân thì thấy một chiếc xe ô tô đậu và cậu lái xe đang ngủ nướng. Khi tôi ra, cậu lái xe thức dậy nói: “Chú Bảy Nhị, chủ tịch tỉnh An Giang lên thăm anh nhờ tuyển chọn giống mì ngắn ngày để giúp An Giang né lũ. Đợt trước chú đã đi cùng chú Tùng (là ông Lê Minh Tùng sau này làm Phó Chủ Tịch Tỉnh, Hiệu trưởng Trường Đại học An Giang) lên làm việc với anh rồi. Nay mì đã được năm tháng tuổi, chú muốn lên coi kỹ ở trên ruộng xem củ to bằng ngần nào. Chú Bảy giờ hành chính bận họp nên thăm sớm. Đến nhà anh, thấy sớm quá chú ngại nên ra thẳng ngoài đồng rồi, nhờ tui đón anh ra sau”.
Tôi giật mình nghĩ: “Cái ông này không thể xạo được. Mình nói là có giống mì bảy tháng. Năm tháng ông lên kiểm tra đồng ruộng nhổ thử, thiệt chu đáo. Ông thật biết cách kiểm tra sâu sát”. Chợt dưng tôi nhớ đến MỘT LỐI ĐI RIÊNG của Bác Hồ trong thơ Hải Như: “Chúng ta thích đón đưa/ Bác Hồ không thích/ Đến thăm chúng ta Bác Hồ thường “đột kích”/ Chữ “đột kích” vui này Người nói lại cùng ta/ Và đường quen thuộc/ Bác chẳng đi đâu/ Đường quen thuộc thường xa/ Bác hiện đến bằng lối tự tìm ra:/ Ngắn nhất/ Bác không muốn giẫm lên mọi đường mòn có sẵn/ Khi đích đã nhắm rồi/ Người luôn luôn tạo cho mình:/ Một lối đi riêng”. Sau này hiếm có đồng chí lãnh đạo nào học được cách làm như Bác. Họ đi đâu đều thường xếp lịch hành chính và đưa đón đàng hoàng, chẳng cần một lối đi riêng. Tôi thầm chợt cảm phục ông Bảy.
Ông Nguyễn Minh Nhị có mấy bài viết hay gửi ông Nguyễn Bá Thanh, tình cảm của họ thật chân thành và cảm động. Sự chân thành thân thiết theo tôi chẳng cần lời bình luận nào thêm mà chỉ cần ghi lại. Tôi trầm tư trước câu hỏi: Làm thế nào để tháo gỡ “những vật cản không dễ vượt qua”. Tôi tâm đắc với lời Bác Giáp suốt đời học Bác Hồ “dĩ công vi thượng” việc công trên hết. Câu trả lời thật rõ ràng là: Khi Nhân Dân, Tổ Quốc trên hết, thì bất cứ giải pháp nào có lợi cho Dân cho Nước cũng đều nghiên cứu vận dụng được cả, không từ một giải pháp nào. Thực chất đó là phép quyền biến “dĩ bất biến ứng vạn biến”.
Ông Bảy là con người thực tiễn. Ông đã nghỉ hưu, nay viết hồi ký “Tôi đã qua”. Ông kể lại những mẫu chuyện thực của đời mình. Sách “TÔI ĐÃ QUA” gồm hai tập với 675 trang. Lối kể chuyện của ông là tôn trọng sự thật, sát thực tế và tâm huyết. Tôi háo hức đọc và chia sẻ đôi lời cảm nhận với bạn, để mong cùng bạn từ trong chuyện đời thường rút tỉa được đôi điều về bài học cuộc sống.
Tôi bâng khuâng nhớ chuyệnxưa Đào Duy Từ còn mãi mang tâm nguyện và chí hướng lớn lao như sự thổ lộ của vua Trần Thái Tông “Nếu chỉ để lời nói suông cho đời sau, sao bằng đem thân mình đảm nhận trọng trách cho thiên hạ trước đã”. Di sản của vua Trần Thái Tông và Đào Duy Từ đều không phải ở trước tác mà là triều đại. Họ đều là những nhà thực tiễn sáng suốt, trọng thực tiễn hơn lý thuyết và có tầm nhìn sâu rộng lạ thường, ngay trong trước tác cũng rất chú trọng gắn thực tiễn với lý luận. Họ đều đặc biệt chú trọng thực tiễn mà không theo lối khoa trương, hủ nho của người đương thời.
Ôn cũ nói mới để không phải so sánh những vĩ nhân lỗi lạc kia với ông Bảy mà là để thấm thía lời ông Bảy, cũng là một mẫu người rất coi trọng thực tiễn : “Người dân hỏi chính khách làm gì cho dân nhờ chớ không hỏi hàng ngày ông làm gì? Cụ Đồ Chiểu có cho Tiểu Đồng nói trong thơ Lục Vân Tiên rất hay: “Đồng rằng trong túi vắng hoe/ Bởi tin nên mắc bởi nghe nên lầm” ! Ông Bảy nói vậy vì con đường đi lên của nông nghiệp Việt Nam thật vất vả và nhọc nhằn quá !
Nông nghiệp nông dân nông thôn Việt Nam sau khoán 10, sau nghị quyết 100, sau đổi mới, sau liên kết nông nghiệp 10 năm, nay tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp, … thực tế đời sống người nông dân đã tăng lên bao nhiêu? tăng nhiều hay tăng ít ? có ổn định bền vững không? đã thật sự công bằng chưa? Hỏi xem thu nhập thực tế của nông dân túi họ có bao nhiêu tiền thì biết. Làm gì để chất lượng cuộc sống nông thôn tốt hơn?
Ông Bảy làm Chủ tịch Tỉnh, sau đó làm Bí thư tỉnh ủy An Giang là một tỉnh nông nghiệp. Vất vả đi lên từ hột lúa, con cá, ông thấm thía thật nhiều về sự liên kết nông nghiệp, đưa hiện đại hóa, công nghiệp hóa vào nông nghiệp, nông thôn. Ông đã từng tìm tòi và trả giá cho những bứt phá đúng nhưng chưa hợp thời như chuyện “Hai dự án tranh cãi”. Dự án thứ nhất là trồng bắp thu trái non, trồng đậu nành rau và xây dựng nhà máy đông lạnh rau quả xuất khẩu. Dự án thứ hai là nhà máy tinh bột khoai mì.
Hơn 20 năm sau nhìn lại, ông viết: “Hai dự án đầy tranh cãi mà Thủ tướng Võ Văn Kiệt, Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn, Chủ tịch Nước Trần Đức Lương,… từng đến thăm mấy lần và khen ghê lắm. Dự án thứ nhất nay lãi hằng năm cũng vài tỷ rồi cả vài chục tỷ đồng; có việc làm ổn định cho gần một ngàn công nhân (không kể lao động ngoài nhà máy). Dự án thứ hai, dù cho nhà máy bán đi nhưng An Giang được 9.000 ha đất từ Kiên Giang được Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh cho, từ hoang hoá và phèn nặng trở thành đất sản xuất 2-3 vụ/năm, lập thêm hai xã mới với gần một vạn dân. Đây là mồ hôi và cả nước mắt của hàng vạn con người. Nhưng không có ai tranh cãi. Chỉ có tôi và những người không đổ mồ hôi mới tranh cãi mà thôi.”
Ông vui buồn trăn trở mà nói vậy thôi. An Giang nay đã vươn lên đứng đầu toàn quốc về sản lượng và xuất khẩu lúa, cá nhưng con đường nhọc nhằn của nghề nông, tâm huyết của một kẻ sĩ, luôn cánh cánh trong lòng câu hỏi: “Người dân hỏi chính khách làm gì cho dân nhờ chớ không hỏi hàng ngày ông làm gì?”. Tìm được câu trả lời vẹn toàn. Thật khó lắm thay!
Tôi kính trọng những người thực tiễn, tâm huyết, biết thao thức vận dụng học để làm trong thực tế cụ thể của chính mình, biến những điều học ở trường, học ở trong sách vở, học lẫn nhau và học ở dân để làm được điều gì đó thiết thực cụ thể cho dân, cho nước, cho cộng động xã hội gia đình, và cho chính bản thân mình.
Ông Bảy mail cho tôi những trang hồi ký chỉ để đọc giữa một ít người trong gia đình và thân quen. Ông vui khi đọc bài viết Kênh ông Kiệt giữa lòng dân và nhận xét: “HK viết lúc mình đã nghĩ hưu nên cả HK cũng không bị ai hiểu là “tâng kẻ có chức”. Tôi thì ám ảnh bởi những điều trong đời mình, chính đời mình mắt thấy tai nghe, nếu mà tôi không lưu lại, không kể lại được thì thật khó có thể trao truyền lại những bài học thực tiễn cho người thân và các bạn trẻ nên tôi lựa chọn để kể.
BẢY NHỊ VĂN VÀ ĐỜI
Ông Bảy Nhị An Giang viết: “Hôm nay, mồng 1 tháng 5 năm 2015, kỷ niệm 40 năm ngày tôi “Đến bờ mong đợi” tại Cây số 5 Long Sơn – Tân Châu và cũng là kỷ niệm ngày sanh cháu ngoại đầu lòng – Nguyễn Minh Tú Anh đã tròn 10 tuổi. Tôi vừa tự in xong tập hồi ký “TÔI ĐÃ QUA” gồm hai tập 675 trang như là câu chuyện về “nguồn cội” của hai họ Nguyễn – Đặng trên vùng đất khai hoang – mở cỏi và cũng là “lượt qua” cuộc đời tôi đã trãi.
Tôi đang vào tuổi 70 không tư duy, không suy nghĩ ra cái gì hay và không làm được việc gì mới. Nói như Nhà văn Nguyễn Trọng Tín năm tôi 60 tuổi về hưu: “Anh giờ như tằm chín chỉ còn ‘nhả ra’ chớ không còn ‘thâu vô’ được nữa”.
Đúng vậy! Mười năm qua, vợ chồng tôi chỉ tiếp tục lao động tạo ra của cải, giải quyết việc làm cho 60 lao động, lập ra trang trại làm lúa, nuôi cá, trồng rừng và lập cơ sở nuôi dạy trẻ… Những việc làm ấy tưởng như mới, nhưng thực ra cũng chỉ là tiếp tục cái vốn có của gia đình và bản thân thân tích lũy được. Nếu nói về cương vị xã hội thì vợ chồng tôi từ quan hệ “một chiều” là “người đày tớ”, hay “người lãnh đạo” tuy nhỏ nhưng là trách nhiệm tập thể, còn bây giờ thì chuyển sang quan hệ “hai chiều” nghĩa là vừa “làm chủ” vừa “làm thuê” cho dù quy mô không lớn nhưng phải tự chịu trách nhiệm. Một khi con tầm còn tơ là còn phải nhả vậy thôi!
Mười năm làm những công việc ấy; đồng thời nhớ lại và suy nghĩ dài theo đường đời mà “Tôi đã qua” ngót 60 năm, từ khi tôi chập chững vào đời,. Ngoài những con người, sự việc đã ghi trong hồi ký, mấy hôm nay tôi lục bài vỡ, tư liệu cũ sắp xếp lại cho ngăn nấp…Tôi như sống lại một thời sôi động với những việc làm vẫn còn tên gọi mà nay chỉ còn là kỷ niệm! Tất cả đều đã cũ, tôi gom lại, hệ thống, phân loại và in thành tập. Tôi đặt cho tập sách mới nầy cái tên “CÒN LÀ KỶ NIỆM”, hay Tập 3 của hồi ký “Tôi đã qua”.
“Còn là kỷ niệm” có mấy phần: Phần I – Những người tôi nhớ. Phần II – Những lời tôi nghe. Phần III – Những bài tôi viết trong 10 năm đầu nghĩ hưu. Và phần kết. Nguyễn Minh Nhị (mục này đăng theo đúng bản gốc của email tác giả gửi).
CHUYỆN CỔ TÍCH NGƯỜI LỚN
Sự thật và giá trị nhân văn lắng đọng. Sự thật tốt hơn ngàn lời nói. Đừng phán xét vội vã Nên đánh giá thực tiễn. Tôi tháng năm nhớ lại, năm 2018 xong tâm nguyện giúp hai con học nghề, đã thành tâm đi bộ lên Thái Sơn hướng Phật, thăm lại Khổng Tử chốn xưa KHỔNG TỬ DẠY VÀ HỌC. Ngẫm lời thơ và đánh giá của Bác.
Sâu sắc thay thơ “Thăm Khúc Phụ/ Hồ Chí Minh/ Mười chín tháng năm thăm Khúc Phụ,/ Thông già, miếu cổ thảy lu mờ./ Uy quyền họ Khổng giờ đâu nhỉ?/ Bia cũ còn soi chút nắng tà”. “Nếu Khổng Tử sống ở thời đại chúng ta và nếu ông khăng khăng giữ những quan điểm cũ thì ông sẽ trở thành phần tử phản cách mạng. Chính phủ Trung Quốc đã làm mất đi một thể chế cũ trái với dân chủ. Còn những người An Nam chúng ta hãy tự hoàn thiện mình, về mặt tinh thần bằng đọc các tác phẩm của Khổng Tử và về mặt cách mạng thì cần đọc các tác phẩm của Lênin!”. “Chúa Giêsu dạy: Đạo đức là bác ái. Phật Thích Ca dạy: Đạo đức là từ bi. Khổng Tử dạy: Đạo đức là nhân nghĩa” (Báo Nhân Dân ngày 14/6/1951).
Sự tu dưỡng đạo đức cá nhân và tự nguyện thực hành trọn đời của Hồ Chí Minh (và theo Hồ Chí Minh) về “cần kiệm liêm chính, chí công vô tư” là có noi theo Khổng Tử. Các đồng sự, học trò, đồng chí, đồng tâm, của thời đại Hồ Chí Minh bao nhiêu người thực lòng, lặng lẽ không phô trương, học để làm, học bởi làm (Learning by Doing) theo tinh thần ấy?
Trời mưa rây rây hạt Mình trồng hoa tiếp thôi Mồ hôi và mưa quyện Yêu thương thấm mát người.
Nắng mưa là thời trời Tốt lành là thế đất Phước đức bởi lòng người An nhiên mưa gió thổi.
Lắng nghe Lương Phủ ngâm (*) Ngắm nhìn non nước đổi Thung dung giấc ngủ ngon Tỉnh thức trồng tiếp nối …
“Ngược gió đi không nản Rừng thông tuyết phủ dày Ngọa Long cương đâu nhỉ Đầy trời hoa tuyết bay !” (**)
Ghi chú: (*) Lương Phủ Ngâm (thơ Gia Cát Lượng )
Một đêm gió bấc lạnh, vạn dặm mây mịt mù Trên không tuyết bay loạn, biến đổi cả giang sơn.
Ngửa mặt nhìn trời cao, thấy như rồng đang đấu Trùng trùng sư tử bay, chớp mắt biến vũ trụ.
Cưỡi lừa qua cầu nhỏ, một mình than mai gầy.
Nguyên văn
一夜北风寒, 万里彤云厚. 长空雪乱飘, 改尽江山旧.
仰面观太虚, 疑是玉龙斗. 纷纷鳞甲飞, 顷刻遍宇宙.
骑驴过小桥, 独叹梅花瘦!
Phiên âm: Nhất dạ bắc phong hàn, vạn lý đồng vân hậu. Trường không tuyết loạn phiêu, cải tận giang sơn cựu. Ngưỡng diện quan thái hư, nghi thị ngọc long đấu. Phân phân lân giáp phi, khoảnh khắc biến vũ trụ. Kỵ lư quá tiểu kiều, độc thán mai hoa sấu!
(**) Nhớ Đào Duy Từ (Thơ Hoàng Kim)
LÚA SIÊU XANH VIỆT NAM KẾT NỐI CAAS IRRI
Hoàng Kim
Sau bảy năm (2012-2018) đánh giá và tuyển chọn giống lúa siêu xanh (GSR
Green Super Rice) ở Việt Nam, ngày 24 tháng 5 năm 2018 tại Viện Khoa
học Cây trồng, Viện Hàn lâm Nông nghiệp Trung Quốc (CAAS) Giáo sư tiến
sĩ Zhikang Li, Phó Giáo sư tiến sĩ Tian-Qing Zheng, tiến sĩ Hoàng Long và tiến sĩ Hoàng Kim đã trao
đổi kế hoạch hợp tác Lúa Siêu Xanh Việt Nam kết nối CAAS IRRI qua việc
kết nối cùng đánh giá mở rộng các giống lúa GSR65, GSR90 tại Phú Yên,
các tỉnh Duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Đồng Bằng Sông Cửu Long.
Giáo sư tiến sĩ Zhikang Li và Phó Giáo sư tiến sĩ Tian-Qing Zheng
thông tin sẽ sắp xếp lịch đến thăm lúa siêu xanh ở Phú Yên và Đắc Lắc,
Sóc Trang vào các thời gian thích hợp của các năm 2019- 2020 phối hợp
kế họach chọn tạo và phát triển giống tốt; xây dựng vùng giống lúa siêu
xanh GSR năng suất cao chất lượng tốt cho sản xuất mở rộng .
Hồ Núi Cốc
là quần thể du lịch sinh thái thuộc huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên
cách trung tâm thành phố 15 km về hướng Tây Nam theo lộ Đán -Tân Cương –
núi Cốc. Nơi đây có núi Cốc, sông Công, hồ núi Cốc – vịnh Hạ Long, hồ
trên núi – với diện tích mặt hồ khoảng 25 km2. Đền Hồ Chí
Minh trên rừng Yên Lãng, đỉnh đèo De dưới là mỏ than núi Hồng giữ ngọn
lửa thiêng, vùng huyền thoại chuyện tình yêu thương. Đảo Cái lưu dấu
những cổ vật đặc biệt quý hiếm. Chùa Vàng và đền bà chúa Thượng Ngàn
nổi tiếng. Đây là vùng đất địa linh của tam giác châu giữa lòng của
vòng cung Đông Triều với dãy Tam Đảo có 99 ngọn Nham Biền chạy xuống
Yên Tử , trường thành chắn Bắc (hướng kia là dãy Tản Viên 99 ngọn chạy
dọc sông Đáy tới Thần Phù, Nga Sơn nối Trường Sơn tạo thế trường tồn và
mở mang cho dân tộc Việt. Đây là vùng thiên nhiên trong lành, suối
nguồn tươi trẻ, lưu dấu tích anh hùng, mỹ nhân trong vầng trăng, bóng
nước giữa rừng …
Những tác phẩm âm nhạc vượt thời gian Huyền thoại Hồ Núi Cốc, nhạc và lời Phó Đức Phương, trình bày Vũ Phong Vũ (bản khác NSƯT Thanh Hoà), Thanh Lam Tùng Dương ; Hồ trên núi, nhạc và lời Phó Đức Phương, trình bày Hồ Quỳnh Hương (bản khác NSƯT Anh Thơ); Thơ giao lưu Hồ Núi Cốc
giữa những người bạn Mùa Thu Vàng, Hà Duy Tự, Trúc Nhã, LamCa07, Hoàng
Kim… được giao hòa trong khung cảnh thiên nhiên lộng lẫy, kỳ thú này.
Chương
trình Sắn Việt Nam cùng Chương trình Sắn Châu Á nhiều lần họp tại
Trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên, cùng đi khảo sát các vùng sắn ở
Thái Nguyên, Tuyên Quang, Yên Bái, … và đã có hai lần thăm Hồ Núi Cốc.
Lưu lại những ấn tượng khó quên về một vùng đất thiêng liêng của Tổ Quốc Việt Nam.
BẠN TÔI ĐẶNG KIM SƠN Hoàng Kim Tôi có người bạn quý là Đặng Kim Sơn. Tôi coi Sơn là Chí Hiếu đối với Cha Mẹ với Thầy. Cha Mẹ Sơn là ông bà Đặng Kim Giang Nguyễn Thị Mỹ, Thầy của Sơn là Đào Thế Tuấn
Điếu văn Bà Nguyễn Thị Mỹ – quả phụ tướng Đặng Kim Giang
(Đặng Kim Sơn đọc
trước mộ mẹ ngày 25 tháng 5 năm 2019)
Kính thưa các ông bà, cô bác họ hàng, láng giềng, quí vị
quan khách. Gia đình chúng tôi vô cùng cảm kích được đón tiếp quí vị đến vĩnh
biệt Mẹ, Bà, Cụ của chúng tôi: Nguyễn Thị Mỹ, sinh ngày 2 tháng 3 năm 1919, mất
ngày 22 tháng 5 năm 2019 (tức ngày 18 tháng 4 âm lịch), tròn 100 tuổi đời đóng
góp cho đất nước, hi sinh vì gia đình.
Một đời làm mẹ. Ông ngoại tôi sang Lào làm việc,
sinh ra mẹ tôi ở thành phố Luangpharabang. Gia đình về Việt Nam để lại bà khi
đó mới mười mấy tuổi, suốt 7 năm một mình thay bố mẹ nuôi dạy hai em trên xứ
người. Năm 1944, bà về
Đà Lạt học trường cao đẳng nữ công thì chiến tranh nổ ra, mất liên lạc với lũ
em nhỏ, bà trở về quê hương ở làng Kim Lũ, phủ Hà Đông.
Cuối năm 1946, bà lập gia đình với ông Đặng Kim Giang. Hạnh phúc đến
đúng lúc toàn quốc kháng chiến, bà phải làm mẹ từ lúc chưa sinh con. Chồng gánh nhiệm
vụ chủ tịch Ủy ban Hành chính Kháng chiến tỉnh Hà Đông, bà phải một mình nuôi
con chồng, nuôi cháu chồng, chạy giặc từ quê hương Hà Đông đi xa dần ra Hà Nam,
Ninh Bình, Thanh Hóa rồi lên Việt Bắc. Kiếm sống gian nan mà mẹ vẫn mở
lòng đón thêm con nuôi đang cảnh bơ vơ.
Đàn con đầu đã lớn lên đi học và tham gia kháng chiến. Bà một mình sinh
con gái ở vùng tự do Thanh Hóa trong lúc chồng đang đánh chiến dịch Biên Giới,
sinh con trai trong khi ông đang chỉ huy hậu cần chiến dịch Điện Biên Phủ. Năm 1954, Hà Nội
hòa bình, hai ông bà được ở bên nhau khi hai con giai và gái ra đời và đón thêm
con gái chồng về cùng gia đình, tưởng như phúc phận người mẹ đã đủ đầy nhưng
những biến động chính trị một lần buộc bà tiếp tục thiên chức làm mẹ.
Năm 1967, cụ ông đang là thứ trưởng Bộ Nông trường Quốc
doanh thì lâm nạn chính trị.
Gia đình đang là cán bộ cao cấp trở thành đối tượng thù địch. Trong gian khó
thời chiến tranh và kinh tế bao cấp, mọi người dân đều khổ, các đối tượng bị
phân biệt đối xử lại càng gian nan hơn. Con cái phải phiêu bạt đào than
ngoài mỏ Quảng Ninh, đi xuất khẩu lao động xứ người, lên nông trường trên Yên
Thế, vào khai hoang trong Hà Tiên,… Bà chìa đôi vai nhỏ bé gánh mọi sức nặng,
làm trụ cột cho cả nhà.
Bà một mình chăm ông và làm mẹ nuôi dạy cả lũ 6 đứa cháu
nội, cháu ngoại.
Chăm cháu ốm, dạy cháu học, chạy chợ, nấu ăn, chăm sóc cả nhà,
bà còn lo kiếm thêm tiền bằng trông trẻ, khâu vá thuê. Đúng lúc gia cảnh
tối tăm, người ngoài xa lánh, bà vẫn dang tay cưu mang thêm con nuôi – con
người bạn chiến đấu đang gặp nạn là cháu Tân con bác Kỳ Vân.
Tình mẹ nhân hậu và vô tư ấy đã làm
rung động mọi trái tim của 9 người con và dâu rể, cháu, chắt và làm chúng tôi
thay đổi dù rất khác nhau về tính cách. Trong gia đình chúng tôi, mẹ là mẹ
chung. Di chúc của mẹ kể
tên cả 9 đứa con và căn dặn: “ Mẹ không có tiền của để lại cho các con nhưng
để lại cho các con muôn vàn tình thương yêu và nếu quả thật có linh hồn và có
quyền lực thì sẽ hết sức giúp đỡ con cái sau khi chết ”. Cả đến khi đã đi
xa mẹ vẫn dốc lòng chăm sóc đàn con.
Suốt đời làm thày. Tốt nghiệp Thành
chung năm 1937, cô giáo Mỹ bắt đầu nghề dạy học từ năm 18 tuổi, 7 năm dạy dỗ
những trò nhỏ xứ Xiêng Khoảng và Thà Khẹt. Trở về quê hương bà tiếp tục dạy
học ở thị xã Hà Đông.
Suốt 7 năm đầu kháng chiến, bà giáo tiếp tục dạy các trường vùng
tự do Thanh Môn, Nho Quan, nữ trung học Liên khu 3 và Nguyễn Thượng Hiền ở Hà
Đông, Hà Nam, Ninh Bình, Thanh Hóa. Năm 1953, kháng chiến trở nên quyết
liệt, bà tạm biệt học trò, theo chồng lên chiến khu.
Hòa bình lập lại, tháng 11 năm 1954
bà rời quân ngũ với tấm Huy chương kháng chiến hạng nhất và huy chương Chiến
Thắng hạng nhì, về với bục giảng Hà Nội. Cô giáo Mỹ dạy trường Thanh Quan,
Đống Đa, Nguyễn Công Trứ, Chu Văn An, Nguyễn Trãi. Năm 1966, gia
đình lại rời Hà Nội về Bắc Ninh, bà dạy học sinh nông thôn ở trường cấp 2 Việt
Đoàn, trường Hiên Vân.
Dù trường tỉnh, thủ đô hay trường làng, ở đâu những bài giảng
văn học, những câu chuyện lịch sử, những kiến thức địa lý của cô giáo Mỹ cũng
thổi vào hồn học sinh tình người, nghĩa nước.
Cuộc chiến cam go nhất cho sự nghiệp giáo dục của bà là
đòi quyền học hành cho con mình. Suốt 40 năm “trồng người” nhưng bà
bị cách chức Hiệu phó trường làng, bị đưa ra khỏi Đảng. Người phụ nữ gày
yếu, nhỏ bé kiên cường gõ mọi cánh cửa từ trung ương đến địa phương đòi quyền
học hành cho con cái.
Chỉ nhờ sự dũng cảm của mẹ và lòng tử tế của những người trong
cuộc mà cánh cửa đại học, cao đẳng tưởng như đã sập lại hẳn, mới hé mở cho 3
người con nhỏ nhất trong nhà.
Thật vinh hạnh là anh chị em nhà tôi có những ngày được
học lớp do mẹ mình truyền dạy.
Trước lớp, con cái vẫn “thưa cô” với mẹ. Người thày trong
mẹ đã nâng giữ nhịp cầu để chúng tôi tiếp cận nền học vấn hiện đại, có cơ hội
thành đạt bằng trí tuệ.
Điều quan trọng hơn cả là truyền thống văn hóa của Bố, gương
sống của Mẹ đã hướng cho đội ngũ học trò và các lớp cháu con lẽ đời tử tế, tiếp
sức mạnh của tình người mà chẳng một ngôi trường danh tiếng nào khắp thế giới
truyền dạy nổi.
Một lòng giữ nước, cứu nhà.
Đến Đà Lạt học đúng lúc miền Bắc chìm trong nạn đói
1945, cô nữ sinh trường Pháp ngày đêm đi quyên tiền cứu giúp người. Cách mạng Tháng
Tám, như ngàn vạn trí thức đến với cách mạng, bà diện áo dài thêu hoa, đeo đồ
trang sức xuống đường tham gia tuần hành dành chính quyền rồi làm việc tại Ủy
ban Lâm thời Đà Lạt và tham gia ban Chấp hành phụ nữ Cứu quốc thành phố. Hưởng ứng “tuần
lễ vàng” năm 1945, bà dốc hết đồ trang sức và của nả đóng sạch cho ngân khố.
Hồ hởi đến với cách mạng, bà giáo vào quân ngũ và thấm
dần nỗi đớn đau cùng cực của chiến tranh. Ngày Hà Nội chìm trong lửa kháng
chiến 1947, bà trực tiếp giữ kho vũ khí 300 ở Hà Đông và dẫn dắt đám học trò
nhỏ đẩy toa tàu điện chở đạn từ Hà Đông ra tiếp tế cho mặt trận. Khi cuộc chiến
trở nên quyết liệt năm 1953, bà gia nhập quân đội, đánh máy cho Tổng cục Hậu
cần và làm báo địch vận tiếng Pháp trên chiến khu Việt Bắc.
Nhân thế đảo lộn dạy bà rằng cách mạng là hy sinh chứ
không phải là ngày hội và phải cuộc chiến áo cơm tàn ác chẳng kém đạn bom. Nhà tan cửa nát,
kiếm ăn từng bữa, bà vẫn kiên cường trước đe dọa, dụ dỗ quyền lợi, một lòng bảo
vệ chồng con. Lũ con đi xuất khẩu lao động xa xứ đổi mồ hôi, nước mắt gửi hàng
hóa về, bà ở nhà một mình nhận hàng, bán đồ, tả xung hữu đột với đám buôn bán
giang hồ, tích cóp cho con cái về mua xong nhà, xin được việc.
Một chiều năm 1996, cuối cùng gánh nặng công việc, sức
ép chính trị, nỗi lo gia đình đã xô ngã bà giáo già 77 tuổi, bà gục xuống một
mình trong căn bếp nhỏ.
Mấy tiếng mê man, đợi cháu đi học về, bà còn cố bò ra, đu lên mở
cửa, hoàn thành nhiệm vụ cuối.
Suốt 23 năm nằm liệt, bà kiên cường chiến đấu với bệnh tật, vẫn
vui vẻ bình luận thời sự, nói chuyện đời xưa cho đến ngày im lặng, nhẹ nhàng ra
đi.
Mẹ yêu quí của chúng con, nhìn lại 100 năm cuộc đời, đi qua 2
cuộc chiến tranh, chịu đựng bao biến động bể dâu, chứng kiến nhiều lẽ đời ngang
trái nhưng không ai hiểu nổi người mẹ vóc hạc, sức mây làm sao có được sức lực,
tinh thần để vượt qua sóng gió, chịu bao tủi nhục, xây hậu phương vững chắc cho
bố yên tâm chiến đấu bảo vệ tổ quốc, bảo vệ lẽ phải; cho 16 con cái,
dâu rể và 59 cháu chắt nội ngoại lớn khôn và rộng đường tiến tới tương lai.
Mẹ Mỹ yêu thương. Lũ con cháu chúng con bình sinh tầm
thường: thấy thiếu lo đói, thấy nguy sợ hãi, lúc vinh kiêu ngạo, lúc nhục trốn
tránh, có lúc ham chơi lười học, có lúc chìm đắm chức quyền, chăm con cái hơn
phụng dưỡng thân sinh, tham vật chất hơn trau dồi trí tuệ, nhiều lúc không nghe
lời cha, lắm lúc làm buồn lòng mẹ, may mắn thay có được đấng sinh thành là Bố
Mẹ. Chính gương sống
đẹp đẽ, nhân cách sáng trong của Người đã giúp lũ chúng con biết hổ thẹn, sửa
đổi mình, đoàn kết lại thành một gia đình hạnh phúc, và kì diệu thay, đã hình
thành gốc rễ vững chắc để cháu con vượt qua muôn ngàn bất định tương lai.
Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời. Của cải, chức
tước, quan hệ, sức khỏe, sắc đẹp không phải là đặc ân người trước truyền mãi
được cho đời sau.
Trước biến động thế gian, biết bao kẻ đang chết trên quyền lực,
sẽ khóc giữa bạc tiền.
Chỉ có lẽ sống mà bố mẹ để lại cho chúng con mới thực sự là giá
trị vĩnh cửu!. Con cháu sẽ đời đời khắc ghi lời mẹ di chúc: “Các con!các cháu!Hãy thương yêu
đùm bọc nhau cố phấn đấu vươn lên, sống tử tế nhân hậu.Có tài có đức sẽ
thành đạt” .
Chúng con, các cháu, xin vâng lời mẹ dạy!
Mẹ hãy yên tâm mà siêu thoát.
Literature Ms.
Nguyen Thi My – widow Dang Kim Giang
(Dang Kim Son read before his mother’s grave on May 25, 2019)
Dear grandparents, relatives, neighbors, guests. Our family is
extremely grateful to welcome you to our farewell Mother, Mrs., and Mrs. Nguyen
Thi My, born on March 2, 1919, died on May 22, 2019 (ie April 18th). lunar
calendar), 100 years old, contributing to the country, sacrificing for the
family.
A mother’s life. My grandfather went to Laos to
work, born my mother in Luangpharabang city. The family returned to Vietnam to
leave her when she was only ten years old, for 7 years alone, replacing her
parents raising two children in the country. In 1944, she went back to Dalat to
study at a college of women, the war broke out, lost contact with the children,
she returned to her hometown in Kim Lu village, Ha Dong province.
At the end of 1946, she married Mr. Dang Kim Giang. Happiness comes
at the right time for the whole country to resist the war, she has to be a
mother since she was not born.
Husband is in charge of chairing the Resistance Administrative
Committee of Ha Dong province, she must raise her husband, raise her husband
and run the enemy from Ha Dong homeland to go further to Ha Nam, Ninh Binh and
Thanh Hoa and then go to Vietnam. North. The arduous living sword still
opened my heart to welcome more adopted children.
The first children grew up going to school and joined
the resistance.
She alone gave birth to a daughter in the Thanh Hoa Free Zone
while her husband was fighting the Border Campaign, giving birth to a son while
he was conducting the logistics of the Dien Bien Phu campaign. In 1954, Hanoi
was peaceful, the two grandparents were together when the two daughters and
girls were born and welcomed their husbands and daughters back to their
families. times forced her to continue to be a mother.
In 1967, he was the deputy minister of the State
Agricultural Ministry, then he was in political trouble. Families are
high-ranking officials to become hostile. In the difficult time of war and
subsidized economy, all people were suffering, the discriminated subjects
became even more arduous.
Children have to go out to dig coal outside Quang Ninh mine,
export labor from the country, to the farm on Yen The, to reclaim the land in
Ha Tien, … She holds small shoulders to carry all the weight, as a pillar for
whole house.
She alone takes care of him and serves as a foster
mother to teach all 6 grandchildren and grandchildren. Take care of her
sick, teach her to learn, run the market, cook, take care of the whole family,
she also worries about earning more money by looking after children and sewing. At the right time
in the dark scene, the people are alienated, she still has a hand to carry more
adopted children – the son of a fighting friend who is in danger is a child of
a new son Ky Van.
That motherly and carefree
motherhood has touched all the hearts of 9 children and bride-in-law,
grandchildren, great-grandchildren and made us change despite being very
different in personality.
In our family, mother is a common mother. The mother’s will
tells the names of all 9 children and tells them: ” I have no money to
leave for you but leave you with a great deal of love and if there is indeed a
soul and power, it will end Helping children after death ”. Even when she was
away, she was still keen to take care of her cubs.
Lifelong work. Graduating from
the General City in 1937, the American teacher started her teaching career from
the age of 18, 7 years of teaching small games of Xieng Khoang and Tha Khet. Back home, she
continued to teach in Ha Dong town. During the first 7 years of the
resistance, the teacher continued to teach the liberal schools Thanh Mon, Nho
Quan, high school girls of the 3rd and Nguyen Thuong Hien districts in Ha Dong,
Ha Nam, Ninh Binh and Thanh Hoa. In 1953, the resistance became
fierce, and she bid farewell to the student, following her husband to the war
zone.
Peace was repeated, in November
1954 she left the army with the first-class Resistance Medal and the Second
Victory Medal, returning to the Hanoi podium. The American teacher taught the
schools Thanh Quan, Dong Da, Nguyen Cong Tru, Chu Van An and Nguyen Trai. In 1966, the
family left Hanoi for Bac Ninh, she taught rural students at Viet Doan
secondary school, Hien Van school. Whether the provincial school, the
capital or the village school, where the literature lectures, historical
stories, the geography knowledge of American teachers also blew into the souls
of the human love, the country.
The hardest fight for her education career is to demand
the right to study for her child. During 40 years of “planting
people”, she was dismissed from the village vice-rector. The frail woman,
small and stubborn, knocked on every door from the central to the local level,
demanding her children’s education. Only thanks to the courage of the
mother and the kindness of the insiders, the door of the university and college
seems to have collapsed completely, opening it to the three youngest children
in the house.
It is a pleasure to have my brothers and sisters have
the days of class taught by my mother. Before the class, the children were
still “ladies” with their mother. The teacher in the mother has
raised the bridge so that we can approach the modern education, have the
opportunity to succeed by intellect. The most important thing is the
cultural tradition of Dad, Mother’s life example has directed the team of
students and their grandchildren’s class to be kind, receiving the power of
human love without any famous school all over the world. well-known teaching circles.
A heart to keep the water, save the house.
Arriving in Da Lat at the right time when the North was
sunk in famine 1945, the French school girl day and night went to collect money
to help people.
August Revolution, like thousands of intellectuals who came to
the revolution, she wore a floral embroidery, jewelry and accessories to
participate in the government’s march, then worked at the Provisional Committee
of Da Lat and participated in the Committee. Executive City of the National
Salvation Responding to the “golden week” in 1945, she slipped
all of her jewelry and made it clear to the treasury.
Ho came to the revolution, the teacher entered the army
and absorbed the extreme pain of the war. On the day of Hanoi sunk in the
fire of resistance in 1947, she directly held the 300 arsenal in Ha Dong and
led the small pupils to push the electric carriages carrying bullets from Ha
Dong to supply the front.
When the war became fierce in 1953, she joined the army, typed
for the General Department of Logistics and made enemy soldiers move in French
on the Viet Bac war zone.
The world reversed to teach her that the revolution was
sacrificed, not a festival, and a war of cruelly like rice bombs. The house was
broken, and ate every meal, she was resilient to threaten, seduce benefits, and
protect her husband and children. Children go to export labor from
abroad to change sweat, tears to send goods, she stays home alone to receive
goods, sell goods, describe the sudden conflict with the trafficking
traffickers, accumulate children to finish buying home, get a job.
One afternoon in 1996, finally the burden of work,
political pressure, worrying about the family falling over a 77-year-old
teacher, she collapsed alone in a small kitchen. Some coma, waiting for her to go
home, she tried to crawl out, swing up and open the door, complete the last
mission. During 23 years
of paralysis, she was resilient in fighting the disease, still happily
commenting on the news, talking the old life until the day of silence, gently leaving.
Our beloved mother, looking back on 100 years of life,
went through 2 wars, endured many changes in the strawberry tank, witnessed
many things left and right, but no one understood the mother of the crane, how
to do it to gain strength and spirit to overcome the turbulence, to suffer
humiliation, to build a solid rear for him to be assured of fighting to defend
the country, to protect righteousness; for 16 children, bridegroom and 59
grandchildren to grow up and expand to the future.
My mother loves. Our children and grandchildren are
born mediocre: see lack of hunger, fear of fear, pride in pride, shame and
escape, sometimes sluggish play, sometimes sinking in power, taking care of
children more and more body and mind, materiality is better than cultivating
intellect, sometimes disobeying his father’s words, sometimes saddening his
mother, fortunately having the birth of a parent. It is the beautiful example of his
life, his bright personality, helping us to be ashamed, to modify ourselves, to
become a happy family, and miraculously, have formed a solid root for our
children. overcome thousands of uncertainties in the future.
Nobody is rich in three families, no one is difficult for three
lives. Wealth, title,
relationship, health, beauty are not the privilege of the people who passed on
to the next life.
Before the world fluctuations, so many people are dying on
power, will cry among the money. Only the life that my parents left
for us is truly an eternal value !. The children and grandchildren will
forever inscribe their mother’s wishes: “Children!children!Please love to
protect each other and strive to live up and live kindly and kindness.Having talent and
virtue will succeed ” .
We, grandchildren, obey my mother! Please rest assured that you escape.
