Chào ngày mới 16 tháng 11

Posted on 16.11.2018 by HoangKim, NgocphuongNam

CNM365. Chào ngày mới 16 tháng 11. Con đường lúa gạo Việt Nam; Ngày 16 tháng 11 năm 1945 là ngày thành lập Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO). Ngày 16 tháng 11 năm 1994 Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển bắt đầu có hiệu lực sau 12 năm từ khi bắt đầu được ký kết. Ngày 16 tháng 11 năm 1892 ngày sinh Quách Mạt Nhược, người Lạc Sơn, Tứ Xuyên là nhà văn Trung Quốc (mất năm 1978), nhà thơ, nhà sử học danh tiếng, nhà soạn kịch, nhà hoạt động xã hội Trung Quốc. Ông từng làm hiệu trưởng Trường nghệ thuật mang tên Lỗ Tấn; Bài viết chọn lọc ngày 16 tháng 11: Con đường lúa gạo Việt Nam; Nhớ Người; Có một ngày như thế; xem tiếp: https://cnm365.wordpress.com/category/chao-ngay-moi-16-thang-11/; Đọc thêm: 500 năm nông nghiệp Brazil; Ngọc lục bảo Paulo Coelho; Vườn thiêng cổ tích; Praha Goethe và lâu đài cổ; Tiệp Khắc kỷ niệm một thời; An ở Công Viên Nước Hoàng Gia; Nhà sách Hoàng Gia. Thổ Nhĩ Kỳ với ‘vành đai và con đường’ Thổ Nhĩ Kỳ nông nghiệp sinh thái; Myanmar đất nước chùa tháp; Myanmar đọc lại và suy ngẫm; Dạy và học không bao giờ muộn. Không bao giờ quá muộn để theo niềm đam mê thực sự của bạn; T rung Mỹ ‘tái cân bằng’ vành đai và con đường, Nguyễn Du và Nguyễn Công Trứ; Nguyễn Du đi săn ở núi Hồng; Thầy bạn trong đời tôi; Ông Alexandre de Rhodes chữ tiếng Việt; Angkor nụ cười suy ngẫm; Chớm Đông trên đồng rộng; Lúa Sắn Cămpuchia và lúa sắn Lào; Lên Yên Tử sưu tầm thơ đức Nhân Tông; Đêm Yên Tử, Vườn Quốc gia ở Việt Nam; Chớm Đông; Nguyễn Du những sự thật mới biết;Thầy bạn là lộc xuân cuộc đời; Nguyễn Du 252 năm nhìn lại; Đào Thế Tuấn chân dung người Thầy; Nguyễn Du cuộc đời và thời thế; Nguyễn Du kiệt tác thơ chữ Hán

CON ĐƯỜNG LÚA GẠO VIỆT NAM
Hoàng Kim

Việt Nam là chốn tổ của nghề lúa. Giáo sư tiến sỹ, anh hùng lao động Nguyễn Văn Luật, nguyên Viện trưởng Viện Lúa Đồng Bằng Sông Cửu Long, tác giả chính của cụm công trình ‘Nghiên cứu và phát triển lúa gạo’ đoạt giải thưởng Hồ Chí Minh, đã có hai bài viết quan trọng giới thiệu về “Lịch sử cây lúa Việt Nam” và “Cải tiến giống lúa cho sản xuất lúa gạo tại Việt Nam”. Giáo sư đã đưa ra các bằng chứng và dẫn liệu ‘Việt Nam là chốn tổ của nghề lúa’ và ‘các tiến bộ của giống lúa Việt Nam những năm đầu thế kỷ 21’. Hai bộ sách: Nguyễn Văn Luật (chủ biên), xuất bản lần đầu năm 2001, 2002, 2003 Cây lúa Việt Nam thế kỷ 20, ba tập Nhà Xuất Bản Nông nghiệp, Hà Nội, 1.347 trang, và Nguyễn Thị Lang, Bùi Chí Bửu 2011. Khoa học về cây lúa, di truyền và chọn giống. Nhà Xuất bản Nông Nghiệp, 623 trang đã đúc kết về những tiến bộ này.

“Con đường lúa gạo Việt Nam” là chùm bài ghi chép lược thuật về các dâng hiến lặng lẽ của các nhà nông học, nhà giáo và nông dân giỏi nghề nông. Họ gắn bó cuộc đời với nông dân, nông nghiệp, nông thôn, và những sinh viên, học viên nghề nông để làm ra những hạt gạo ngon hơn, tốt hơn cho bát cơm của người dân. Tập tài liệu nhỏ này mục đích nhằm kể lại những mẫu chuyện đời thường nghề nông cho các em sinh viên đọc thêm ngoài giờ học chính.

Thầy Norman Borlaug nhà khoa học xanh, cha đẻ của cuộc cách mạng xanh được tặng giải Nobel và thế giới tôn vinh là nhà bác học số một của nhân loại trong cuộc chiến chống nghèo đói, đã có lời dặn thật thấm thía: “Đời người tối thiểu phải ăn, kế đến là học tập, công việc, nhà ở, quần áo và chăm sóc sức khỏe. Quanh ta còn nhiều mảnh đời bất hạnh. Hiểm họa nghèo đói vẫn bùng phát bất cứ lúc nào. Hãy luôn nhớ điều đó”; “Hãy vươn tới những vì sao. Cho dù không chạm được vào nó, nhưng nếu cố gắng hết sức, ít ra, chúng ta cũng chạm được những hạt bụi của ngôi sao”; “Việc chính đời người chỉ ít thôi. Chuyên tâm đừng bận chuyện trời ơi. Phúc hậu suốt đời làm việc thiện. Di sản muôn năm mãi sáng ngời”.

Dạy học không chỉ trao truyền tri thức, kỹ năng nghề nghiệp mà còn trao truyền ngọn lửa. Chừng nào mỗi chúng ta chưa ứa nước mắt thấm hiểu sự nhọc nhằn của người nông dân một nắng hai sương làm ra hạt gạo. Chừng nào những giá trị lao động khoa học cao quý, liên tục, âm thầm chưa mang lại đủ niềm vui cho bữa ăn của người dân nghèo. Chừng đó chúng ta sẽ còn phải DẠY VÀ HỌC. Cái gốc của sự học là HỌC LÀM NGƯỜI.

Nam Bộ Việt Nam, quê hương của nhà bác học nông dân Lương Định Của, là nơi con đường lúa gạo Việt Nam khởi phát và tỏa rộng, là nơi mở đầu cho chùm bài viết này. Về miền Tây “Sao anh chưa về lại miền Tây. Nơi một góc đời anh ở đó. Cần Thơ Sóc Trăng sông Tiền Sông Hậu. Tên đất tên người chín nhớ mười thương. Anh có về Bảy Núi Cửu Long. Nắng đồng bằng miên man bao nỗi nhớ. Kênh ông Kiệt thương mùa mưa lũ. Anh có về nơi ấy với em không?” (thơ Hoàng Kim).

Lương Định Của con đường lúa gạo
Nơi tỏa rộng con đường lúa gạo Việt

Những chân dung nghề nông phác thảo

40 năm Viện Lúa xây dựng phát triển
90 năm Viện KHKTNN miền Nam
Trường tôi thấm sâu bài học lịch sử
Thầy Quyền nghề nông của chúng tôi
Nhớ thầy Luật lúa OM và OMCS
Nhà khoa học xanh người Thầy chiến sĩ
Hồ Quang Cua gạo thơm Sóc Trăng
Phạm Trung Nghĩa nhà khoa học xanh
Con đường lúa gạo Việt Nam
Chúc mừng lúa Việt tới Venezuela
Cô Nguyễn Thị Trâm người Thầy lúa lai
Những người Việt lỗi lạc ở FAO
Nguyễn Thị Trâm người Thầy lúa lai
Cụ Trứ Nguyễn Ngọc Trìu trong tôi
Bảy Nhị chuyện cổ tích cho người lớn
OM lúa giống có Ngọc
Từ Sắn Việt Nam đến Lúa Siêu Xanh
Đào Thế Tuấn chân dung người Thầy
Bùi Huy Đáp lúa xuân Việt Nam
Lê Hùng Lân gạo ngon Hoa Tiên
Kênh ông Kiệt giữa lòng dân
Ông Hồ Sáu làm kinh tế giỏi
Thầy Xuân lúa và hệ canh tác

CÂY LƯƠNG THỰC LÚA NGÔ SẮN KHOAI
Lúa Siêu Xanh Việt Nam kết nối CAAS IRRI
Đi khắp quê người để hiểu đất quê hương
Lúa Sắn Việt Nam đến châu Phi
Cơm Niêu Vàng Gạo Đông A
Ngô Việt Nam và những người thầy
Giống khoai lang ở Việt Nam
Khoai lang HL518 khác biệt Beni Azuma ?
Lúa sắn Cămpuchia và lúa sắn Lào
Gạo Việt chất lượng và thương hiệu
Gạo Việt từ giống tốt đến thương hiệu
Việt Nam Châu Phi hợp tác Nam Nam
Trò chuyện với anh Đoàn Nam Sinh
Con đường xanh của chúng ta
Thầy bạn là lộc xuân cuộc đời
Công việc này trao lại cho em
Sắn Việt Nam bảo tồn phát triển bền vững
Sắn Việt Nam hôm nay và ngày mai
Sắn Việt Nam kết nối châu Phi
Sắn Thế Giới và Việt Nam
Cách mạng sắn ở Việt Nam
Năm giống sắn mới tại Phú Yên
Quản lý bền vững sắn châu Á
Bệnh virus khảm lá sắn và cách phòng trừ
Angkor nụ cười suy ngẫm
Về miền Tây
Đường xuân
Hoa Lúa
Hoa Người
Hoa Đất

Con đường lúa gạo Việt Nam không chỉ có lúa mà cây màu (ngô, sắn, khoai) cây đậu đỗ thực phẩm, rau quả cũng là nguồn thức ăn đồ uống Việt (Food & Drink) ngày càng đòi hỏi nâng cao giá trị chất lượng khoa học nghệ thuật ẩm thực văn hóa Việt, tỏa sáng ấm áp bếp Việt cho mọi nhà, lan tỏa thương hiệu Việt, món ăn Việt, đất nước con người Việt Nam ra thế giới. Giờ đây, mô hình liên kết nông dân khoa học khuyến nông doanh nghiệp quản lý cần được kết nối chắc chắn bài bản trong cánh đồng mẫu lớn từ khâu chọn giống tốt năng suất chất lượng thời gian sinh trưởng và ít sâu bệnh đến việc chọn điểm xây dựng quy trình kỹ thuật và mô hình thâm canh thích hợp hiệu quả, tới việc tổ chức sản xuất chế biến cung ứng tiêu thụ thành chuỗi sản xuất thị trường hiệu quả tín nhiệm, gắn liền với việc đáng giá, xác nhận và quảng bá thương hiệu đúng đắn coi trọng chất lượng. Điều đó là đường xuân để không chỉ gia tăng thu nhập ngay cho nông hộ và doanh nghiệp mà còn là mô hình đúng cho sự liên kết phát triển nông nghiệp bền vững. ‘Hồ Quang Cua gạo thơm Sóc Trăng‘ ‘Lê Hùng Lân gạo ngon Hoa Tiên’ ‘Cơm Niêu Vàng Gạo Đông A’ đã ghi nhận kinh nghiệm quý của Gạo thơm Sóc Trăng, Gạo ngon Hoa Tiên, Cơm Niêu Vàng Gạo Đông A đi ra thế giới …Thương hiệu gạo Việt, ẩm thực văn hóa Việt, lớp sau cao hơn trên vai lớp trước, hào hùng đi tới, tỏa sáng bồi đắp đất nước con người nông nghiệp sinh thái ẩm thực văn hóa Việt Nam.

Xin giới thiệu ‘Hồ Quang Cua gạo thơm Sóc Trăng‘ ‘Lê Hùng Lân gạo ngon Hoa Tiên’ ‘Cơm Niêu Vàng Gạo Đông A’ trong bài viết hôm nay

xem tiếp: https://cnm365.wordpress.com/category/chao-ngay-moi-16-thang-11/

Xin giới thiệu ‘Hồ Quang Cua gạo thơm Sóc Trăng‘ trong chùm bài viết trên

HỒ QUANG CUA GẠO THƠM SÓC TRĂNG
Hoàng Kim

Nhà văn, nhà báo Huỳnh Kim có bài viết ấn tượng Gạo thơm ST ra thế giới viết về kỹ sư Hồ Quang Cua, tác giả nhãn hiệu Gạo thơm Sóc Trăng nổi tiếng ST5, ST20,… “Thái Lan làm được sao mình không làm? ” “ST ra thế giới nông dân và doanh nghiệp cùng có lợi“. Những trăn trở của anh Hồ Quang Cua và những người tâm huyết “chọn tìm giống tốt đêm nằm chiêm bao” cũng là trăn trở của hàng triệu nông dân Việt Nam.

Làm gì để nâng cao giá trị canh tác, giá trị sử dụng và hiệu quả kinh tế để hạt ngọc Việt đi ra thế giới ? Từ nghiên cứu chọn tạo giống tốt, hoàn thiện quy trình kỹ thuật thâm canh, đến phục tráng, thực nghiệm, nhân giống gốc, xây dựng cánh đồng mẫu lớn, đến tổ chức hệ thống sản xuất chế biến kinh doanh khép kín là một chuỗi công việc to lớn để có được chén cơm ngon như những tấm hình minh họa dưới đây

Anh Hồ Quang Cua (thứ nhất bên trái) cùng anh Bùi Bá Bổng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp & PTNT (thứ hai từ bên phải), trong hội thảo đầu bờ trên cánh đồng mẫu lớn. Chúng tôi đang học theo thầy Lương Định Của con đường lúa gạo, học theo anh để tiếp nối công việc của anh và thực hiện đề tài Chọn tạo giống lúa hướng đến thích ứng với biến đổi khí hậu từ nguồn gen siêu lúa xanh (GSR) và đặc sản Sóc Trăng (ST). Tôi biết ơn anh Hồ Quang Cua vì tấm lòng của anh đối với nông dân, đối với cây lúa, đối với nghề nông và những kỹ năng cuộc sống quý giá mà anh đã thân thiết trao đổi, gợi mở,… Tôi nhớ đến anh là nhớ đến gạo thơm Sóc Trăng và ngược lại. Ra bến xe đò về thành phố, hỏi đến ông Cua gạo thơm Sóc Trăng là hầu như ai cũng biết và họ hồ hởi khoe ông Cua và gạo trắng, gạo ngon, … rượu ngon Sóc Trăng và nếp cẩm. Chợt dưng tôi thấu hiểu những ông Bụt đời thường, những ông Bụt của đất, của nước, của hạt ngọc phương Nam.

Trăn trở về Lúa Gạo Việt Nam chiến lược chọn tạo giống, tôi viết thư trao đổi với anh Lê Huy Hàm, Viện trưởng Viện Di truyền Nông nghiệp. Anh tán đồng với phương pháp “đưa thêm các nguồn gen quý vào những giống lúa vốn đã rất phổ biến và nổi tiếng trong sản xuất” như cách chúng ta đã làm trong tạo chọn và phát triển các giống khoai lang HL518 (Nhật đỏ), HL491 (Nhật tím) công nhận giống năm 1997 thành vùng giống sản xuất lớn, thâm canh cao ở Bình Minh, Vĩnh Long năm 2007, đưa năng suất khoai lang từ 9,00 tấn lên 29,8 tấn trên phạm vi toàn tỉnh; Giống sắn KM98-5, KM419 tạo giống cũng theo cách trên và nay đã thành vùng giống sắn sản xuất lớn ở Tây Ninh, đưa năng suất sắn từ 8,5- 12,5 tấn /ha của giống sắn địa phương lên 17,0- 27,0 tấn/ha và nay toàn tỉnh đạt năng suất 30,0 tấn/ha, cá biệt những nông hộ sản xuất giỏi đạt 50,0 – 65,0 tấn/ha trên diện rộng, chủ lực là giống sắn mới KM419 chiếm trên 50% diện tích sắn và các giống KM94, KM98-5… Điều này cũng như công việc chúng ta đang làm đưa thêm nguồn gen quý vào giống lúa “hoa hậu” OM6976 của nhóm tác giả Nguyễn Thị Cúc Hòa, Phạm Trung Nghĩa và cộng sự Viện Lúa Đồng Bằng Sông Cửu Long, để chọn tạo và phát triển dòng OM6976-41 (GSR89), hoặc những việc chúng ta đang làm mới đây nhằm kết hợp GSR với ST.

Anh Lê Huy Hàm đồng tình và trao đổi nhiều thông tin định hướng chọn tạo giống lúa (như đã nêu ở bài trên). Anh viết: “Kính gửi anh Kim. Cám ơn anh đã giới thiệu về các giống lúa mới có tiềm năng ứng phó với biến đổi khí hậu. Điều này tôi rất quan tâm. Hiện nay chúng tôi đi theo hướng là không tạo ra giống lúa mới mà chỉ cải tạo giống cũ. Lý do vì chúng ta đã tạo ra quá nhiều giống lúa mới, nông dân hoa mặt không còn biết phân biệt giống nào tốt, giống nào xấu nữa (Không như sắn và khoai lang, số giống chọn tạo không nhiều nhưng rất bền trong sản xuất – HK). Nhiều giống lúa cũng làm cho việc xây dựng thương hiệu giống và thương hiệu gạo khó khăn, là một trong các nguyên nhân làm gạo Việt Nam có giá thấp trên thị trường. Vì vậy hiện nay tôi đang nâng cao tinh chịu mặn và tình chịu ngập của các giống đại trà lúa miền Bắc và miền Nam bằng việc đưa gen Saltol (chịu mặn) và gen Sub1 (chịu ngập) vào các giống lúa đại trà của Việt Nam. Mức chịu mặn giai đoạn mạ hiện nay đã đạt 5-6 ‰, chiu ngập 10-15 ngày, sau khi nước rút lại mọc lại. Chúng ta có thể cùng nhau thử nghiệm các giống này tại Sóc Trăng. Anh làm cầu nối với tỉnh thì rất tốt. Chúng ta cùng nhau tìm kinh phí. Chúng tôi hy vọng rằng bằng cách này, chúng ta sẽ không tao ra các giống mới mà chỉ cải thiện các giống đã chấp nhận rộng rãi ở các đặc tính chịu mặn, chịu ngập, kháng rầy, đạo ôn, khô văn, bạc lá… và cuối cùng tạo ra Multiple tolerant rice varieties hay super rice. Đây là đặc tính cần để ứng phó với biến đổi khí hậu. Chúng tôi cũng sẵn sàng tham gia với kế hoạch của anh về SGR(Green Super Rice – Siêu lúa xanh)ở tỉnh Sóc Trăng, Phú Yên và Gia Lai. Anh móc nối, có thể chúng ta sẽ tổ chức gặp nhau Viện Di truyền – Đại học Nông Lâm hoặc tại các tỉnh trên. Chúng tôi có thể lại tạo để chuyển thêm gen saltol vào SGR để tăng tính chịu mặn, đánh giá ở góc độ phân tử, sau đó anh cùng với Sóc Trăng, Phú Yên, Gia Lai và các nơi đánh giá tại địa phương. Anh suy nghĩ nhé. Chúc anh khỏe, Lê Huy Hàm”

Tôi muốn khởi đầu câu chuyện “Lúa Gạo Việt Nam diễn đàn chọn tạo giống” bằng sự Tổng quan “Con đường lúa gạo Việt Nam” kể về những nhà khoa học tâm huyết tài năng như Lương Định Của, Tôn Thất Trình, Bùi Huy Đáp, Nguyễn Văn Luật, Võ Tòng Xuân, Vũ Tuyên Hoàng, Mai Văn Quyền, Trần Văn Đạt, Bùi Bá Bổng, Bùi Chí Bửu, Nguyễn Công Tạn, Phan Phải, Nguyễn Thị Trâm, Lê Huy Hàm, Tạ Minh Sơn, Nguyễn Trí Hoàn, Phạm Văn Ro, Nguyễn Thị Cúc Hòa, Nguyễn Thị Lang, Đỗ Khắc Thịnh, Nguyễn Văn Hoan, Mai Thành Phụng, Nguyễn Gia Quốc … Họ đã đóng góp to lớn trong chọn tạo giống lúa, góp phần làm nên diện mạo “Cây lúa Việt Nam thế kỷ 20”. Nhưng tôi xin được viết chậm lại để có thời gian thong thả hơn. Sự cấp thiết phải đi thẳng vào những vấn đề nóng hổi, cấp bách của thực tiễn sản xuất đang đòi hỏi: “Làm gì để phát triển khoa học công nghệ mới tạo được đột phá cho hạt ngọc Việt?“.

Chúng ta hãy bắt đầu từ anh Hồ Quang Cua và gạo thơm Sóc Trăng, từ vùng đất quê hương Long Phú, Đại Ngãi (Đại Nghĩa theo cách gọi của tiếng miền Nam), đi trên con đường lúa gạo Trường Khánh, Đại Nghĩa của dân tộc Việt, nơi sinh thành của nhà bác học cây lúa Lương Định Của. Chúng ta cũng bắt đầu bằng ý kiến thảo luận của anh Lê Huy Hàm, chuyên gia về di truyền chọn giống lúa. Tôi hiểu ý anh Hàm “Chọn giống lúa là đừng ham tạo ra nhiều giống mà cần tuyển chọn kỹ để có giống lúa ưu tú phổ biến thành thương hiệu nổi bật, đứng vững trong sản xuất“. Mời bạn hãy đọc “Gạo thơm Sóc Trăng ra thế giới” của Huỳnh Kim. Bài viết ngắn nhưng nhiều thông tin lắm. Đất nước cần có nhiều Hồ Quang Cua và “gạo thơm Sóc Trăng” hơn nữa cho bà con nông dân và cho sản xuất. Đọc Huỳnh Kim, tôi cảm giác như gặp lại Sơn Nam: ” … Năm tháng đã trôi qua/ Ray rứt mãi đời ta/ Nắng mưa miền cố thổ/ Phong sương mấy độ qua đường phố/ Hạt bụi nghiêng mình nhớ đất quê “. Năm tháng sẽ qua đi, chỉ những thành quả thiết thực cho chén cơm ngon của người dân là còn lại.

Đất nước cần nhiều những nhà khoa học dấn thân, cần cù, phúc hậu, trí tuệ chọn tạo giống lúa, cây lương thực ngon hơn, tốt hơn cho người dân, nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật thâm canh tổng hợp, các giải pháp khoa học công nghệ để người dân lao động bớt nhọc nhằn hơn, giảm rũi ro và tổn thất sau thu hoạch.

Chừng nào mỗi chúng ta chưa ứa nước mắt thấm hiểu sự nhọc nhằn của người nông dân một nắng hai sương làm ra hạt gạo. Chừng nào những giá trị lao động khoa học cao quý, liên tục, âm thầm chưa mang lại đủ niềm vui cho bữa ăn của người dân nghèo. Chừng đó chúng ta sẽ còn phải DẠY VÀ HỌC. Cái gốc của sự học là HỌC LÀM NGƯỜI.

Hoàng Kim

GẠO THƠM ST RA THẾ GIỚI
Huỳnh Kim

Cục Sở hữu trí tuệ đã chứng nhận nhãn hiệu “Gạo thơm Sóc Trăng” từ cuối năm 2011 cho dòng sản phẩm gạo thơm mang tên ST. Người xây đắp cho thương hiệu này, kỹ sư Hồ Quang Cua, nay đang mong muốn nâng ST lên thành thương hiệu gạo Việt Nam trên thương trường thế giới.

Kỹ sư Hồ Quang Cua – Ảnh: H.Kim

Thái Lan làm được sao mình không làm?

Tốt nghiệp kỹ sư trồng trọt Trường ĐH Cần Thơ năm 1978, anh Hồ Quang Cua trở về quê nhà Sóc Trăng, làm việc tại Phòng Nông nghiệp huyện Mỹ Xuyên, sau đó được đề bạt làm Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Sóc Trăng. Đến nay, anh đã cùng nhóm cộng sự đi qua chặng đường hơn 20 năm xây dựng thương hiệu gạo thơm ST.

Từ năm 1991, Hồ Quang Cua đã tham gia nhóm nghiên cứu của Viện Lúa ĐBSCL và ĐH Cần Thơ lo sưu tập, thử nghiệm các giống lúa thơm cổ truyền của Việt Nam, Thái Lan và Đài Loan. Được làm việc cùng các nhà khoa học đầu đàn như GS Võ Tòng Xuân, GS Nguyễn Văn Luật, rồi ra nước ngoài học, anh bắt đầu có ý tưởng làm lúa thơm cao cấp cho Việt Nam, trước hết là cho tỉnh Sóc Trăng.

Dạo đó, anh phát hiện giống lúa thơm nổi tiếng Khao Dawk Mali 105 của Thái Lan là do một cán bộ ở huyện chọn tạo; vậy mà những năm 1992 – 1997, mỗi năm Thái Lan thu gần 1 tỉ USD nhờ xuất khẩu hơn một triệu tấn gạo này. “Họ làm được sao mình lại không làm, trong khi đến cuối thế kỷ 20 mình đã xuất khẩu gạo ổn định và lo được an ninh lương thực rồi?” – Hồ Quang Cua tự vấn rồi cùng nhóm cộng sự và bà con nông dân ở huyện lao vào công việc bất kể ngày đêm. Trong bước đi đầu tiên kéo dài nhiều năm ấy, các anh đã rút ra 3 kết luận hình thành nên cây lúa thơm tương lai: 1/ Quá trình biến dị, lúa có thể cho ra giống mới có phẩm chất cao hoặc dùng làm nguồn lai tạo tiếp; 2/ Việt Nam đất chật người đông, cây lúa thơm phải là cây cải tiến có năng suất cao chứ không thể như Thái Lan, Ấn Độ sử dụng cây lúa mùa cổ truyền năng suất thấp; 3/ Phải đào tạo nhân lực để hình thành đội ngũ nghiên cứu.

Lúc đầu, ít người tán thành những nhận định mới này, nhưng rồi được Bộ Nông nghiệp và lãnh đạo tỉnh Sóc Trăng khích lệ, dần dần bảy giống lúa thơm bố mẹ được lai tạo, trong đó có gien giống Khao Dawk Mali, giống Tám Xoan ở phía bắc và giống Tào Hương của Sóc Trăng. Tới năm 2013 này, đã có 21 giống ST. Riêng ST20, cho hạt gạo thon dài, cơm mềm dẻo, thơm hương dứa và hương cốm.

Từ năm 2009, đã có gần 25.000 ha lúa thơm ST được trồng tại Sóc Trăng và hàng vạn héc ta nữa được các tỉnh ven biển khác ở ĐBSCL trồng. Ngoài việc trồng lúa hai vụ, các anh còn giúp nông dân trồng lúa thơm theo các mô hình hành tím – lúa và tôm – lúa. Ông Trà Diên ở xã Viên Bình, huyện Trần Đề, nơi đang làm 2.500 ha lúa ST5, nói: “Tôi làm 23 công cấy tầm lớn hai vụ ST5, mỗi năm lời hơn 150 triệu đồng, gấp đôi lúa IR ngày trước”. Hồ Quang Cua nói: “Các tỉnh ven biển ĐBSCL có thể trồng được vài trăm ngàn héc ta giống ST. Riêng việc trồng lúa thơm ở vuông tôm đã giúp ổn định môi trường, tái tạo sự sống trong đất, làm chậm quá trình thoái hóa đất”.

Trong đào tạo, từ cây lúa thơm ST, đã có 10 kỹ sư làm tiếp các đề tài lên thạc sĩ, riêng anh Trần Tấn Phương đã bảo vệ tiến sĩ hồi tháng 10. 2011 chuyên về di truyền với đề tài “Nghiên cứu chọn tạo giống lúa thơm cao sản phục vụ nội tiêu và xuất khẩu”.

ST ra thế giới, nông dân và doanh nghiệp cùng có lợi

Cuối năm 2011, đã có 5 đơn vị được Sở NN-PTNT Sóc Trăng trao quyền sử dụng nhãn hiệu chứng nhận thương hiệu “Gạo thơm Sóc Trăng”. Đó là Công ty Gentraco ở Cần Thơ, Công ty lương thực Sóc Trăng, Công ty TNHH Thành Tín, Công ty chế biến gạo chất lượng cao Sóc Trăng và cơ sở sản xuất lúa giống và gạo thơm Mỹ Xuyên. Cũng năm đó, lần đầu tiên, Việt Nam xuất khẩu được hơn 400.000 tấn gạo thơm, chủ yếu là giống Jasmine vì giống ST chưa có nhiều, mới đủ tiêu thụ nội địa.

Tình hình này đã thôi thúc kỹ sư Hồ Quang Cua cùng các đồng sự dấn thân tiếp vào một kế hoạch mới. Họ đang làm đề án “Xây dựng liên minh nông dân và doanh nghiệp dựa trên quan hệ sản xuất mới” với mục tiêu hàng đầu là “tăng thu nhập cho nông dân”. Nông dân trồng lúa thơm ST sẽ tăng thu nhập lên tối thiểu 20% trong năm đầu tiên và tiếp tục tăng trong năm thứ 2 và năm thứ 3 nhờ nắm bắt đầy đủ kỹ thuật canh tác. Cơ sở nào để có dự án này? Anh Cua cho biết giá gạo trắng xuất khẩu 6 tháng đầu năm 2013 chỉ nhỉnh hơn 400 USD/tấn dẫn tới hiệu quả sản xuất lúa gạo thấp. Trong khi đó, Công ty lương thực Sóc Trăng và Công ty TNHH Trung An ở Cần Thơ đã xuất khẩu gạo ST20 với giá 900 USD/tấn và đang thiếu hàng để bán.

Hồ Quang Cua hỏi: “Vậy ta có nắm được cơ hội này để thâm nhập sâu vào thị trường gạo cao cấp của thế giới không? Và ta có thể tổ chức sản xuất một vài chủng loại lúa đặc thù của Việt Nam, như ST, với mô hình doanh nghiệp liên kết với nông dân?”. Rồi tự trả lời: “Làm được nghĩa là chúng ta tạo được một quan hệ sản xuất mới, hữu cơ giữa nông dân và doanh nghiệp, điều mà Chính phủ vừa phê duyệt trong kế hoạch tái cơ cấu sản xuất lúa của Bộ NN-PTNT”.

Theo các tác giả dự án, gạo thơm ST20 và ST21 là gạo thơm cao cấp, rất được người tiêu dùng trung lưu thành thị ưa chuộng, bán được giá cao, nội địa bình quân 1 USD/kg, xuất khẩu tới 900 USD/tấn, như vậy là gạo Việt Nam bắt đầu cạnh tranh được với gạo thơm cao cấp của Thái Lan. Giờ đây, nếu mô hình liên kết nông dân – doanh nghiệp được đầu tư làm bài bản ở quy mô lớn hàng ngàn héc ta ngay từ năm đầu, thì chẳng những gia tăng thu nhập ngay cho nông hộ và doanh nghiệp mà còn là mô hình để làm đúng việc liên kết bốn nhà trong cánh đồng mẫu.

“Mong ước cuối cùng của tôi là việc xác lập quan hệ sản xuất mới mang tính bền vững cho chuỗi giá trị, và gạo thơm Sóc Trăng sẽ có ngày được nâng lên thành thương hiệu gạo Việt Nam trên thương trường thế giới”, kỹ sư Hồ Quang Cua quả quyết như vậy.

Bài đã đăng trên báo Thanh Niên:
http://www.thanhnien.com.vn/pages/20131007/gao-thom-st-ra-the-gioi.aspx

LeHungLangaongonHoaTien

LÊ HÙNG LÂN GẠO NGON HOA TIÊN
Hoàng Kim

Câu chuyện nhà khoa học xanh miệt mài trên đồng ruộng. Nàng Hoa sờ chân Chúa (hình), Nàng Tiên gạo ngon Việt là chuyện có thật đời thường kể về kỹ sư Lê Hùng Lân và hạt gạo ngon thương hiệu Việt.

Tôi đã từng kể bạn nghe Những chân dung nghề nông phác thảo về Lương Định Của cuộc đời và sự nghiệp; Những người Việt lỗi lạc ở FAO; Bùi Huy Đáp lúa xuân Việt Nam; Phạm Trung Nghĩa nhà khoa học xanh; Nguyễn Thị Trâm người Thầy lúa lai; Hồ Quang Cua gạo thơm Sóc Trăng; Ông Hồ Sáu làm kinh tế giỏi; Bảy Nhị chuyện cổ tích cho người lớn; Kênh ông Kiệt giữa lòng dân; Giáo sư Mai Văn Quyền người thầy nghề nông; Sao em chưa về miền Tây?; Hoa Lúa; Công việc này trao lại cho em; Hoa Đất; Dưới đáy đại dương là Ngọc.

“Con đường lúa gạo Việt Nam” tỏa rộng nhiều vùng đất nước là thành tựu việc làm và lớp lớp những dâng hiến lặng lẽ của các nhà nông học, nhà giáo nghề nông, nhà quản lý kinh doanh và nông dân giỏi . Họ gắn bó cuộc đời với nông dân, nông nghiệp, nông thôn, và những sinh viên, học viên nghề nông để làm ra những hạt gạo ngon hơn, tốt hơn cho bát cơm của người dân và tìm đường cho thương hiệu gạo Việt đi ra thế giới. Chuyện Lê Hùng Lân gạo ngon Hoa Tiên là một người thầm lặng mà hiệu quả trong số đó.

NangHoasochanChua
Nàng Hoa sờ chân Chúa !

Nàng Tiên gạo ngon Việt đi ra thế giới. Bát cơm ngon cho người dân. Thật đáng ngưỡng mộ.

LeHungLan1
Bạn tôi mê mãi đếm cùng đo

LeHungLan2
kỹ sư Lê Hùng Lân và hạt gạo ngon thương hiệu Việt

CƠM NIÊU VÀNG GẠO ĐÔNG A
Gạo Việt từ giống tốt đến thương hiệu
chúc mừng anh Trần Mạnh Báo
Cơm ngon từ giống Gạo sạch từ tâm
Hoàng Kim

Bao nhiêu bạn cũ đã đi rồi
Nhớ để mà thương cố gắng thôi
Nhà khoa học xanh gương trung hiếu
Người thầy chiến sĩ đức hi sinh
Dưới đáy đại dương là ngọc quý
Trên đồng chữ nghĩa ấy tinh anh
Doanh nghiệp Thái Bình chăm việc thiện
Giống tốt bội thu vẹn nghĩa tình.

Hình ảnh và trang văn thắp lửa

Tôi theo chân ThaiBinhSeed đã lâu nhưng thầm lặng theo dõi mà không bình luận gì, vì vẫn lo lắng “thương trường là chiến trường” lợi nhuận, tâm đức, thất bại và thành công, đã có những tấm gương của những anh hùng tiên phong kém may mắn và chưa bền vững như tôi đã từng biết về Nông Trường Sông Hậu là một thí dụ. Tôi đã gửi gắm tâm sự này trong bài Dưới đáy đại dương là ngọc. Tôi thích sự dấn thân thầm lặng, không ưa sự ồn ào phong trào. Sự tôn vinh của dư luận tuy có nhiều điều hay nhất thời nhưng cũng tạo nên áp lực lớn cho người trong cuộc, mà biết đâu những người lặng lẽ hơn lại là những người bình an hơn.Với tôi, cuộc sống hội hè là sự già nua trước tuổi. Cho tới khi tôi tiếp xúc với những trang văn thắp lửa của anh Trần Mạnh Báo với niềm đam mê ruộng đồng, khát khao cống hiến cháy bỏng của anh thì những giấc mơ lành tuổi thơ dường như được đánh thức,để biết hãy là chính mình, tự nguyện vô tư dấn thân làm điều chí thiện để không tự thẹn với lòng mình. Tôi đã trân trọng cảm phục và đồng cảm sâu sắc với anh Trận Mạnh Báo qua hình ảnh và trang văn thắp lửa của anh để tôi xúc động viết được những câu thơ trên.

Gạo sạch từ tâm Gạo Niêu Vàng khoảng 6 tháng trước facebooker Vũ Quang Vinh đã viết: ” Lạnh buốt da! Sáng nay ngoài cánh đồng 11 độ C, bà con nông dân Thái Bình Seed vẫn đang cày lật ải!

Nhưng có lẽ bà con sẽ cảm thấy ấm áp hơn khi đọc những vần thơ này:Những cánh đồng
Bát ngát một màu xanh
Màu của lúa
Của tình người với đất
Của nhà nông chân đất
Của áo vải sờn vai
Suốt bốn mùa
Xuân hạ thu đông
Bán mặt cho đất
Bán lưng cho trời
…..
(Trích)Đây là món quà mộc mạc chân tình của facebooker Vũ Quang Vinh dành tặng riêng cho ThaiBinh Seed vào ngày hôm qua.Vất vả mấy thì hạt mầm cũng mọc thành lúa, trải qua xay giã dần sàng, cũng thành hạt gạo trắng tựa bông. Giữa dòng đời cuối năm lạnh giá và hối hả, cần lắm một lời động viên ấm áp để ta tự nhủ: Rồi mình cũng sẽ thành công mà thôi!

Hãy tag những người thương yêu của bạn vào và tặng họ những lời ấm áp nhé!”. Gao Việt, thương hiệu gạo Việt, dường như đã lâu lắm, mới có một sản phầm thông tin ngắn và xứng tầm như thế.

Anh Trần Mạnh Báo chia sẻ bài viết Thăm một một gia đình Nông dân Mỹ với Nguyễn Thủy và 5 người khác ngày 23 tháng 3 năm 2018. Anh viết :

“Sáng nay một cán bộ khuyến nông của Trạm số 260, thuộc trường đại học Missouri dẫn chúng tôi đi thăm một gia đình – một doanh nghiệp Nông nghiệp.

Gia đình này đã 5 đời làm nông nghiệp. Hiện nay gia đình đã trở thành môt Công ty nông nghiệp. Công ty có 600 ha đất nhưng chỉ có 4 người làm. Cây trồng chính là Ngô và Đậu tương luân phiên. Một cây bổ sung dinh dưỡng cho đất và một cây cần nhiều dinh dưỡng từ đất. Mọi người trong gia đình làm và hưởng lương theo kết quả làm việc của mình và được chia cổ tức theo cổ phần.

Việc hình thành Công ty bắt đầu từ việc tích tụ đất. Sau khi kinh tế phát triển. Những người nông dân không muốn làm nông nghiệp vào thành phố ở và bán ruộng cho những người thích làm nông nghiệp ở lại làm kinh doanh và chuyển thành doanh nhân nông ngiệp.

Việc sản xuất ở đây được cơ giới hoá toàn bộ từ làm đất, tưới nước, phun thuốc trừ sâu, thu hoạch, chế biến và bảo quản theo một chu trình khép kín với những máy móc hiện đại và được ứng dụng công nghệ mới nhất (4.0) trong việc chăm sóc, tưới nuóc và Bảo Vệ Thực Vật. Ví dụ: sử dụng máy bay xác định màu sắc cây trồng bằng hình ảnh trên đồng ruộng để đưa ra biện pháp bón phân hay phun thuốc Bảo Vệ Thực Vật phù hợp. Khi tôi thấy trong sản xuất ở đây vẫn sử dụng giống lai, thuốc Bảo Vệ Thực Vật tôi hỏi họ: việc sản xuất nông nghiệp hữu cơ ở đây thế nào thì được trả lời. Những người sản xuất nông nghiệp hữu cơ ba năm thì bị phá sản. Lại một vấn đề nữa đang đặt ra trong suy nghĩ của chúng tôi…

Việc ra đời những Công ty gia đình làm nông nghiệp ở Mỹ rất phổ biến. Và vì vậy các Công ty này tham gia vào các hiệp hội để phát triển là một xu hướng đã trở thành quy luật ở Mỹ.

Sau khi thăm gia đình nông dân chúng tôi được đi thăm dòng sông Mississippi, môt dòng sông nổi tiếng nằm giữa bang Missouri và bang Iniloi (có thành phố Chicago nổi tiếng). Đến đây chúng tôi gặp một bến phà. Tôi thấy làm lạ: một dòng sông không lớn, mà hệ thống giao thông ở Mỹ rất phát triển và hiện đại, sao còn sử dụng phà? Họ trả lời là cách đây 20 km có một cây cầu. Nhưng người dân vùng này không thích ồn ào nên họ vẫn giữ lại bến phà cho yên tĩnh và cũng là một cách giữ lại truyền thống văn hoá xưa.

Câu chuyện ở đây là hai sự việc trong quá trình phát triển, giữa sự hiện đại ở trình độ đỉnh cao với việc giữ gìn văn hoá và truyền thống.

P/S: Hình ảnh được sắp xếp theo trình tự của quá trình sản xuất từ cánh đồng, nhận giống, làm đất, gieo hạt, chăm sóc, phun thuốc BVTV đến thu hoạch, bảo quản và chở sản phẩm ra thị trường tiêu thụ./.”

Anh Trần Mạnh Báo viết bài TẠM BIÊT HỢP CHỦNG QUỐC HOA KỲ trên Face Book cũng thật ấn tượng. Anh viết:

“45 năm trước khi nghe cụm từ “Hợp chủng quốc Hoa Kỳ” trong Hiệp định Paris, đâu có thể nghĩ rằng mình sẽ đến đất nước xa xôi bên kia bờ Thái Bình Dương, cách Việt Nam nửa vòng trái đất. Thế mà tôi đã có ba lần đến đất nước này. Hai lần trước chúng tôi đi nghiên cứu thị trường và xúc tiến thương mại. Còn lần này là một khoá học ngắn hạn về quản lý, nghiên cứu và xây dựng hiệp hội thương mại ngành hàng trong sản xuất và thương mại nông nghiệp theo lời mời của Bộ Nông nghiệp Mỹ.

Bây giờ là 6:30 ngày 24.03.2018, chúng tôi rời khách sạn ra sân bay Louis về nước. Tạm biệt Hợp chủng Quốc Hoa Kỳ. Đất nước nhiều duyên nợ với quê hương chúng tôi.
Ngoài trời những cơn mưa dông đầu mùa, sấm chớp đùng đùng đang về trên mảnh đất này. Thế mà 14 ngày trước khi chúng tôi đến đây thì được chào đón bằng một trận mưa tuyết mà tôi chưa bao giờ gặp. (Một người bạn cũ từng ở Châu Âu 30 năm, bây giờ về nước biết tin nhắn bảo “mày chụp lấy cái ảnh làm kỉ niệm chứ ít khi gặp được mưa tuyết ở VN đâu” Có lẽ điểu đó sẽ thành sự thực).

Hai tuần trên đất Mỹ. Quãng thời gian ngắn ngủi của một đợt học căng thẳng từ khi đến cho tới khi về. Nhưng cũng được nhiều điều bổ ích cho bản thân và công việc. Điều ấn tượng nhất, ghi vào trí não tôi nhiều nhất không phải là kiến thức tôi tiếp thu được mà là những con người với thái độ và trách nhiệm trong công việc mà họ đang làm. Trong đó có hai vị Giáo sư đã lớn tuổi.

Ấn tượng đó đến với tôi ngay từ khi gặp họ ngày đầu tiên trong đợt học này. Lúc đầu tôi nghĩ họ chỉ là người làm thuê cho nhà trường chứ không phải là những Giáo sư sẽ chăm lo giúp đỡ chúng tôi tất cả mọi việc trong suốt đợt học. Đó là hai người Thầy mà có lẽ sẽ khó có thể gặp ở nơi khác. Dr. Ken Schneeberger trên 80 tuổi, khi đến đón chúng tôi đã lái một chiếc xe 12 ghế ngồi, cách chỗ đón chúng tôi hai giờ (từ thành phố Louis về trường Missouri ở thành phố Columbia) dưới trời mưa tuyết mà xe vẫn chạy với vận tốc 120km/h. Thầy William H. Meyers, 79 tuổi, đã từng ở Việt Nam trong những năm 60 của thế trước. (Ông đã ở Đồng Tháp một năm, Huế một năm, ở Cần Thơ và ĐBSCL một năm rưỡi với vai trò chuyên gia giáo dục và dạy tiếng Anh).

Trong suốt nửa tháng trời hai ông chăm lo cho chúng tôi từ bữa ăn (cho hợp khẩu vị), tổ chức các chương trình học tập, đi thăm, nghiên cứu, thảo luận và cả tham quan, nghỉ ngơi cho đến tận khi đưa ra sân bay về nước (mà không có ai phụ giúp).

Buổi học cuối cùng của đợt nghiên cứu này cũng là một buổi học nghỉ
muộn nhất. 19:30 chúng tôi mới được nghỉ ăn tối và chuẩn bị cho chuyến bay sớm về nước ngày hôm sau.

Có rất nhiều điều thấy được, tiếp thu được từ đợt nghiên cứu này. Rồi sẽ phải ghi lại, vận dụng vào công việc và cuộc sống của mình. Nhưng điều mà tôi suy nghĩ nhiều nhất là chúng ta sẽ phải làm sao để mọi người có trách nhiệm với cộng đồng, với công việc và với chính bản thân họ để chất lượng cuộc sống của mình và mọi người tốt hơn.

Xin cảm ơn Trường Đại Học Missouri, cảm ơn Thầy Ken… Thầy Willi…, Cô Linda… và những người Bạn Việt Nam đang nghiên cứu học tập tại trường Missouri đã giúp đỡ chúng tôi trong quá trình học tập.

Xin gửi lời cảm ơn đến Bộ Nông nghiệp Mỹ, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam đã mời chúng tôi tham gia khoá học này. Cảm ơn Mr Trần Quốc Quân, Mir Hường cán bộ Sứ Quán Hoa kỳ cùng những người đã giúp chúng tôi tham gia khoá học này. Xin cảm ơn Mr Trần Quốc Đạt, Mr Nguyễn Chánh Phương và Mir Phan Thị Thanh Xuân đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập vừa qua./.

P/S: 14:15’ (Giờ VN là 2:15) ngày 24.3.2018 chiếc Airbus 350-900 của hãng hàng không DELTA Air line đưa chúng tôi bay lên bầu trời chia tay nước Mỹ hướng về sân bay Incheon/Seoul – Hàn Quốc cho một chuyến bay kéo dài hơn 13 giờ đang ở phía trước.”

Anh Trần Mạnh Báo viết bài “THẾ MỚI LÀ TÔI!” về PGS, TS Nguyễn Văn Hoan (Hoan Nguyen) trang FB cá nhân ngày,18 Tháng 4 . Bài viết ngắn, xúc động, đầy ắp thông tin

“Ông là nhà khoa học, là người thầy yêu quý của nhiều thế hệ học sinh trường Đại học Nông nghiệp 1 (Học viện Nông nghiệp Việt Nam). Năm nay Ông đã 69 tuổi, đã một lần bị tai biến và chân đi không còn thăng bằng nữa. Hiện nay Ông đang làm một việc mà nhiều người cho là không bình thường. Ông là PGS, TS Nguyễn Văn Hoan. Ông là tác giả của nhiều giống lúa, trong đó có giống lúa lai Việt Lai 20. Sau khi Ông nghỉ hưu và không làm việc tại Học viện Nông nghiệp nữa Ông vào Tây nguyên mua đất, dựng lều, làm ruộng để nghiên cứu giống cây trồng. Tôi và Ông có nhiều điều tâm đắc, cùng say mê với đồng ruộng và yêu cây lúa. Vì vậy chúng tôi đã hợp tác nghiên cứu. Kết quả còn chờ thời gian và sự may mắn. Nhưng những gì ông làm, những gì tôi chứng kiến trong nhiều năm qua đã thực sự thuyết phục tôi và thương yêu, quý trọng Ông hơn.

Để có thể cấy được lúa trên đất Tây Nguyên Ông phải đào sâu 40-50 cm, lót bạt chịu nước rồi đổ đất lên trồng lúa trong những nhà lưới tự thiết kế thi công. Để trồng cây ăn quả mà chịu được hạn mùa khô Ông phải đào hố sâu 40 cm, giữa hố khoan lỗ sâu 40-50 cm và cho vào đó một cái ống tre. Khi trồng cây chú ý cho cái rễ cái vào cái ống tre. Như vậy rễ cây sẽ ăn sâu vào đất hàng mét. Về mùa khô không phải tưới vẫn xanh tốt. Ruộng vườn của Ông được đắp bờ vùng, bờ thửa như ở đồng bằng Sông Hồng. Khi mùa mưa đến nước sẽ được giữ lại không trôi tuột xuống chân đồi. Người dân ở đây đến thấy lạ thì nói “Ông làm những việc không bình thường”. Ông liền trả lời “Thế mới là tôi, không phải là ông”. Còn tôi, tôi tin những gì Ông làm đều được nghiên cứu kĩ càng và dựa trên cơ sở khoa học.

Biết tôi đến thăm, Ông làm cơm với tất cả các món ăn được làm từ sản phẩm do Ông Bà tự sản xuất ra không thiếu những gì mà người Hà Nội cần cho một bữa cơm đãi khách.

Trong ngôi nhà nhỏ, vẫn có một bàn ăn và trên tường có một cái bảng viết đầy tiếng Anh. Thấy tôi đứng đọc bài viết trên bảng, Ông nói. Bà ấy đang học tiếng Anh đấy. “Bà ấy” là một người phụ nữ đã nghỉ hưu theo Ông vào đây để cùng ông dệt cái giấc mơ mà Ông đang ngày đêm khát khao thực hiện. Đó là nghiên cứu tìm giống cho Tây Nguyên, đặc biệt là các giống chịu hạn. Để chờ hai con Ông học ở nước ngoài về kế nghiệp.

Chia tay Ông chúng tôi thật sự bùi ngùi, xúc động, cầu mong Ông Bà luôn mạnh khỏe, thành công trong công việc và hạnh phúc trong “một mái nhà tôn hai trái tim vàng”./.

Chưprông – Gia Lai 12:30 – 18/04/2018″

Cám ơn anh Trần Mạnh Báo hình ảnh và trang văn thắp lửa !

ĐÀO DUY TỪ CÒN MÃI VỚI NON SỐNG

Lăng mộ cụ Đào Duy Từ tại thôn Phụng Du, xã Hoài Hảo, và nhà thờ ở thôn Cự Tài, xã Hoài Phú, nhà thờ và lăng mộ cụ Đào Tá Hán tại thôn Ngọc Sơn, xã Hoài Thanh Tây, tuy nằm ở các thôn, xã khác nhau nhưng tất cả vùng đất này đều của trại Tùng Châu xưa. Đây là những xã thôn mà hiện nay con cháu Đào Duy Từ còn rất đông đảo, đặc biệt là ở thôn Cự Tài. Hàng năm vào ngày 17 tháng 10 (âm lịch) là ngày giỗ Đào Duy Từ, con cháu họ Đào tổ chức cúng tế rất long trọng. Theo quy ước, cứ vào dịp này con cháu dòng tộc đều nghỉ việc đồng áng trong ba ngày. Sau khi làm lễ thắp hương tại lăng mộ Đào Duy Từ (thôn Phụng Du) con cháu về họp mặt và dâng hương tại đền thờ cha mẹ và vợ chồng Đào Duy Từ ở thôn Ngọc Sơn rồi sau đó mới trở về tế lễ chính thức tại đền thờ Đào Duy Từ ở thôn Cự Tài. Ngoài ngày giỗ chính (17 tháng 10), hàng năm tại các di tích trên còn có 5 ngày lễ phụ vào dịp Đông chí, Chạp mả, Thanh minh, Trung thu và Tết Nguyên đán. Ngày giỗ Đào Duy Từ cũng là ngày con cháu phối hợp cúng tế thân phụ và thân mẫu cùng vợ của ông. Duy bà vợ cả còn có ngày riêng là 12 tháng 2 âm lịch tại chùa tu của bà ở thôn Tài Lương. Giỗ bà hàng năm( gọi là tiểu chẩn) chỉ sửa cơm chay, cứ mười năm (gọi là trung chẩn) thì lễ vật có thêm đôi chim sống, một đôi gà sống cúng xong thả chim gà ra rồi con cháu thi nhau đuổi bắt, cứ 30 năm (đại chẩn) mới sửa cỗ mặn.

DenThanSonnhoDaoDuyTu

NHỚ NGƯỜI
Hoàng Kim
Đến Thái Sơn nhớ Đào Duy Từ

Ngược gió đi không nản
Rừng thông tuyết phủ dày
Ngọa Long cương đâu nhỉ?
Đầy trời hoa tuyết bay!

Lồng lộng vầng trăng rằm
Một vườn thiêng cổ tích
Người là ngọc cho đời
Tháng năm còn nhớ mãi.

DaoDuyTu9

Hoàng Kim đã về dâng hương tưởng nhớ Đào Duy Từ ở đất Tùng Châu xưa. Tôi lần tìm theo những trang ghi chép cũ để thấu hiểu sự nhọc nhằn khởi nghiệp của bậc anh hùng và để thấy dấu ấn cùng với những ảnh hưởng lớn lao của Đào Duy Từ đối với mảnh đất này. Tôi may mắn thăm Đình Lạc Giao, Lũy Thầy và các nơi để chứng ngộ công đức Người và cảm nhận. Cám ơn thầy Duong Dong và thầy Hieu Nguyenminh đã gợi ý cho tôi tiếp tục hoàn thiện bài viết này. Xem bài viết “Đào Duy Từ còn mãi với non sông” tại https://hoangkimlong.wordpress.com/category/dao-duy-tu-con-mai-voi-non-song/

CÓ MỘT NGÀY NHƯ THẾ
Hoàng Kim

Có một ngày như thế
Quê hương xa mà gần
Hội Đồng Hương họp mặt
Ngày Nhà giáo Việt Nam

Thầy giáo chín mười xuân
Cười bảy hai trẻ chán
Đùa sáu ba còn sớm
Dạy và học suốt đời

Đời vui đường thênh thênh
Học thầy và học bạn
Mãi miết khát khao xanh
Về Chứa chan Chưa chán

Có một ngày như thế
Háo hức chờ tin vui …
xem tiếp … https://hoangkimlong.wordpress.com/category/co-mot-ngay-nhu-the/

HỘi ĐỒNG HƯƠNG QUẢNG BÌNH TẠI TP HỒ CHÍ MINH
Chào mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam 20. 11.

Hoàng Kim

Ảnh/Video Sự kiện trong đời

Trần Đình Lý đã thêm 6 ảnh mới — cùng với Lan Hoàng và 12 người khác tại Nhà hàng Thu Hiền. Thành phố Hồ Chí Minh ·

Lần đầu tiên Hội đồng hương Quảng Bình tại TP.HCM tổ chức Chúc mừng Ngày Nhà giáo VN 20-11. Còn thiếu khá nhiều Thầy Cô (Thầy Cô thông cảm) nhưng sự có mặt (đại diện) của 8 trường ĐH, Học Viện trên địa bàn TP sẽ là sự khởi đầu cho những năm sau. Cảm ơn BCH HĐH tỉnh, CLB nhà báo/ Doanh nghiệp/ Luật sư người Quảng Bình tại TP.HCM!

Vietnamese Dan Bau Music

Vietnamese food paradise
KimYouTube

Trở về trang chính
Hoàng Kim Ngọc Phương Nam Thung dung Dạy và học Cây Lương thực Dạy và Học Tình yêu cuộc sống Kim on LinkedIn Kim on Facebook KimTwitter hoangkim vietnam

Chào ngày mới 16 tháng 11

Posted on 16.11.2017 by HoangKim, NgocphuongNam

Phản hồi

CNM365. Chào ngày mới 16 tháng 11. Năm 1945, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO) được thành lập. Năm 1994 Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển bắt đầu có hiệu lực sau 12 năm từ khi bắt đầu được ký kết. Năm 1946, Nhật Bản công bố danh sách 1850 “chữ Hán đương dụng”, trong đó giản đơn hóa cách viết của nhiều chữ. Năm 1892 ngày sinh Quách Mạt Nhược, người Lạc Sơn, Tứ Xuyên là nhà văn Trung Quốc (mất năm 1978), nhà thơ, nhà sử học danh tiếng, nhà soạn kịch, nhà hoạt động xã hội Trung Quốc. Ông từng làm hiệu trưởng Trường nghệ thuật mang tên Lỗ Tấn; đọc tiếp https://cnm365.wordpress.com/category/chao-ngay-moi-16-thang-11/. Bài viết chọn lọc: Con đường lúa gạo Việt Nam. Nhớ Người, Có một ngày như thế

CON ĐƯỜNG LÚA GẠO VIỆT NAM

Hoàng Kim

Thầy Norman Borlaug nhà khoa học xanh, cha đẻ của cuộc cách mạng xanh được tặng giải Nobel và thế giới tôn vinh là nhà bác học số một của nhân loại trong cuộc chiến chống nghèo đói, đã có dặn thật thấm thía: “ Đời người tối thiểu phải ăn, kế đến là học tập, công việc, nhà ở, quần áo và chăm sóc sức khỏe. Quanh ta còn nhiều mảnh đời bất hạnh. Hiểm họa nghèo đói vẫn bùng phát bất cứ lúc nào. Hãy luôn nhớ điều đó”; “Hãy vươn tới những vì sao. Cho dù không chạm được vào nó, nhưng nếu cố gắng hết sức, ít ra, chúng ta cũng chạm được những hạt bụi của ngôi sao”; “Việc chính đời người chỉ ít thôi. Chuyên tâm đừng bận chuyện trời ơi. Phúc hậu suốt đời làm việc thiện. Di sản muôn năm mãi sáng ngời”.

Lương Định Của con đường lúa gạo
Nơi tỏa rộng con đường lúa gạo Việt

Những chân dung nghề nông phác thảo

Thầy Quyền nghề nông của chúng tôi
Hồ Quang Cua gạo thơm Sóc Trăng
Phạm Trung Nghĩa nhà khoa học xanh
Nguyễn Thị Trâm người Thầy lúa lai
Bảy Nhị chuyện cổ tích cho người lớn
Từ Sắn Việt Nam đến Lúa Siêu Xanh
Những người Việt lỗi lạc ở FAO
Bùi Huy Đáp lúa xuân Việt Nam
Lê Hùng Lân gạo ngon Hoa Tiên
Kênh ông Kiệt giữa lòng dân
Ông Hồ Sáu làm kinh tế giỏi
Thầy Xuân lúa và hệ canh tác

DẠY, HỌC VÀ LÀM cây lương thực
Gạo Việt chất lượng và thương hiệu
Trò chuyện với anh Đoàn Nam Sinh
Con đường xanh của chúng ta
Công việc này trao lại cho em
Thầy bạn là lộc xuân cuộc đời
Hoa của Đất
Về miền Tây
Hoa Lúa

Xin giới thiệu ‘Hồ Quang Cua gạo thơm Sóc Trăng‘ trong chùm bài viết trên

HỒ QUANG CUA GẠO THƠM SÓC TRĂNG

Hoàng Kim

Nhà văn, nhà báo Huỳnh Kim vừa có bài viết ấn tượng Gạo thơm ST ra thế giới viết về kỹ sư Hồ Quang Cua, tác giả nhãn hiệu Gạo thơm Sóc Trăng nổi tiếng ST5, ST20,… “Thái Lan làm được sao mình không làm? ” “ST ra thế giới nông dân và doanh nghiệp cùng có lợi“. Những trăn trở của anh Hồ Quang Cua và những người tâm huyết “chọn tìm giống tốt đêm nằm chiêm bao” cũng là trăn trở của hàng triệu nông dân Việt Nam.

Tôi nhớ đến anh là nhớ đến gạo thơm Sóc Trăng và ngược lại. Ra bến xe đò về thành phố, hỏi đến ông Cua gạo thơm Sóc Trăng là hầu như ai cũng biết và họ hồ hởi khoe ông Cua và gạo trắng, gạo ngon, … rượu ngon Sóc Trăng và nếp cẩm. Chợt dưng tôi thấu hiểu những ông Bụt đời thường, những ông Bụt của đất, của nước, của hạt ngọc phương Nam.

Anh Lê Huy Hàm đồng tình và trao đổi nhiều thông tin định hướng chọn tạo giống lúa (như đã nêu ở bài trên). Anh viết: “Kính gửi anh Kim. Cám ơn anh đã giới thiệu về các giống lúa mới có tiềm năng ứng phó với biến đổi khí hậu. Điều này tôi rất quan tâm. Hiện nay chúng tôi đi theo hướng là không tạo ra giống lúa mới mà chỉ cải tạo giống cũ. Lý do vì chúng ta đã tạo ra quá nhiều giống lúa mới, nông dân hoa mặt không còn biết phân biệt giống nào tốt, giống nào xấu nữa (Không như sắn và khoai lang, số giống chọn tạo không nhiều nhưng rất bền trong sản xuất – HK). Nhiều giống lúa cũng làm cho việc xây dựng thương hiệu giống và thương hiệu gạo khó khăn, là một trong các nguyên nhân làm gạo Việt Nam có giá thấp trên thị trường. Vì vậy hiện nay tôi đang nâng cao tinh chịu mặn và tình chịu ngập của các giống đại trà lúa miền Bắc và miền Nam bằng việc đưa gen Saltol (chịu mặn) và gen Sub1 (chịu ngập) vào các giống lúa đại trà của Việt Nam. Mức chịu mặn giai đoạn mạ hiện nay đã đạt 5-6 ‰, chiu ngập 10-15 ngày, sau khi nước rút lại mọc lại. Chúng ta có thể cùng nhau thử nghiệm các giống này tại Sóc Trăng. Anh làm cầu nối với tỉnh thì rất tốt. Chúng ta cùng nhau tìm kinh phí. Chúng tôi hy vọng rằng bằng cách này, chúng ta sẽ không tao ra các giống mới mà chỉ cải thiện các giống đã chấp nhận rộng rãi ở các đặc tính chịu mặn, chịu ngập, kháng rầy, đạo ôn, khô văn, bạc lá… và cuối cùng tạo ra Multiple tolerant rice varieties hay super rice. Đây là đặc tính cần để ứng phó với biến đổi khí hậu. Chúng tôi cũng sẵn sàng tham gia với kế hoạch của anh về SGR(Green Super Rice – Siêu lúa xanh)ở tỉnh Sóc Trăng, Phú Yên và Gia Lai. Anh móc nối, có thể chúng ta sẽ tổ chức gặp nhau Viện Di truyền – Đại học Nông Lâm hoặc tại các tỉnh trên. Chúng tôi có thể lại tạo để chuyển thêm gen saltol vào SGR để tăng tính chịu mặn, đánh giá ở góc độ phân tử, sau đó anh cùng với Sóc Trăng, Phú Yên , Gia Lai và các nơi đánh giá tại địa Phương. Anh suy nghĩ nhé. Chúc anh khỏe, Lê Huy Hàm”

Tôi muốn khởi đầu câu chuyện “Lúa Gạo Việt Nam diễn đàn chọn tạo giống” bằng sự Tổng quan “Con đường lúa gạo Việt Nam” kể về nhiều nhân vật kỳ vĩ và nhiều nhà khoa học tâm huyết tài năng như: Lương Định Của, Tôn Thất Trình, Bùi Huy Đáp, Nguyễn Văn Luật, Võ Tòng Xuân, Vũ Tuyên Hoàng, Mai Văn Quyền, Trần Văn Đạt, Bùi Bá Bổng, Bùi Chí Bửu, Nguyễn Công Tạn, Phan Phải, Nguyễn Thị Trâm, Lê Huy Hàm, Tạ Minh Sơn, Nguyễn Trí Hoàn, Phạm Văn Ro, Nguyễn Thị Cúc Hòa, Nguyễn Thị Lang, Đỗ Khắc Thịnh, Nguyễn Văn Hoan, Mai Thành Phụng, Nguyễn Gia Quốc … Họ đã đóng góp to lớn trong chọn tạo giống lúa, góp phần làm nên diện mạo “Cây lúa Việt Nam thế kỷ 20”. Nhưng tôi xin được viết chậm lại để có thời gian thong thả hơn. Sự cần thiết phải đi thẳng vào những vấn đề nóng hổi, cấp bách của thực tiễn sản xuất đang đòi hỏi: “Làm gì để phát triển khoa học công nghệ mới tạo được đột phá cho hạt ngọc Việt?“.

Chúng ta hãy bắt đầu từ anh Hồ Quang Cua và gạo thơm Sóc Trăng, từ vùng đất quê hương Long Phú, Đại Ngãi (Đại Nghĩa theo cách gọi của tiếng miền Nam), đi trên con đường lúa gạo Trường Khánh, Đại Nghĩa của dân tộc Việt, nơi sinh thành của nhà bác học cây lúa Lương Định Của. Chúng ta cũng bắt đầu bằng ý kiến thảo luận của anh Lê Huy Hàm, chuyên gia về di truyền chọn giống lúa. Tôi hiểu ý anh Hàm “Chọn giống lúa là đừng ham tạo ra nhiều giống mà cần tuyển chọn kỹ để có giống lúa ưu tú phổ biến thành thương hiệu nổi bật, đứng vững trong sản xuất“. Mời bạn hãy đọc “Gạo thơm Sóc Trăng ra thế giới” của Huỳnh Kim. Bài viết ngắn nhưng nhiều thông tin lắm. Đất nước cần có nhiều Hồ Quang Cua và “gạo thơm Sóc Trăng” hơn nữa cho bà con nông dân và cho sản xuất! Đọc Huỳnh Kim, tôi cảm giác như gặp lại Sơn Nam: ” … Năm tháng đã trôi qua/ Ray rứt mãi đời ta/ Nắng mưa miền cố thổ/ Phong sương mấy độ qua đường phố/ Hạt bụi nghiêng mình nhớ đất quê “. Năm tháng sẽ qua đi, chỉ những thành quả thiết thực cho chén cơm manh áo của người dân là còn lại.

Đất Nước cần nhiều những nhà khoa học dấn thân, cần cù, phúc hậu, trí tuệ chọn tạo giống lúa, cây lương thực ngon hơn, tốt hơn cho người dân, nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật thâm canh tổng hợp, các giải pháp khoa học công nghệ để người dân lao động bớt nhọc nhằn hơn, giảm rũi ro và tổn thất sau thu hoạch.

Hoàng Kim

GẠO THƠM ST RA THẾ GIỚI

Huỳnh Kim

Cục Sở hữu trí tuệ đã chứng nhận nhãn hiệu “Gạo thơm Sóc Trăng” từ cuối năm 2011 cho dòng sản phẩm gạo thơm mang tên ST. Người xây đắp cho thương hiệu này, kỹ sư Hồ Quang Cua, nay đang mong muốn nâng ST lên thành thương hiệu gạo Việt Nam trên thương trường thế giới.

Kỹ sư Hồ Quang Cua – Ảnh: H.Kim

Thái Lan làm được sao mình không làm?

Trong đào tạo, từ cây lúa thơm ST, đã có 10 kỹ sư làm tiếp các đề tài lên thạc sĩ, riêng anh Trần Tấn Phương đã bảo vệ tiến sĩ hồi tháng 10.2011 chuyên về di truyền với đề tài “Nghiên cứu chọn tạo giống lúa thơm cao sản phục vụ nội tiêu và xuất khẩu”.

ST ra thế giới, nông dân và doanh nghiệp cùng có lợi

Bài đã đăng trên báo Thanh Niên:
http://www.thanhnien.com.vn/pages/20131007/gao-thom-st-ra-the-gioi.aspx

NHỚ NGƯỜI

Hoàng Kim

Ngược gió đi không nản
Rừng thông tuyết phủ dày
Ngọa Long cương đâu nhỉ
Đầy trời hoa tuyết bay.

Không chậm cũng chẳng nhanh
Thung dung chào ngày mới
Kim thời gian an nhiên
Tháng năm đời nhớ mãi.

CÓ MỘT NGÀY NHƯ THẾ
Quê hương xa mà gần
Hội Đồng Hương họp mặt
Ngày Nhà giáo Việt Nam

Thầy giáo chín mười xuân
Cười bảy hai trẻ chán
Đùa sáu ba còn sớm
Dạy và học suốt đời

Đời vui đường thênh thênh
Học thầy và học bạn
Mãi miết khát khao xanh
Về Chứa chan Chưa chán

Có một ngày như thế
Háo hức chờ tin vui …
xem tiếp … https://hoangkimlong.wordpress.com/category/co-mot-ngay-nhu-the/

HỘi ĐỒNG HƯƠNG QUẢNG BÌNH TẠI TP HỒ CHÍ MINH
Chào mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam 20. 11.

Hoàng Kim

Ảnh/Video Sự kiện trong đời

Trần Đình Lý đã thêm 6 ảnh mới — cùng với Lan Hoàng và 12 người khác tại Nhà hàng Thu Hiền. Thành phố Hồ Chí Minh ·

Vietnamese Dan Bau Music

Vietnamese food paradise
KimYouTube

Trở về trang chính
Hoàng Kim Ngọc Phương Nam Thung dung Dạy và học Cây Lương thực Dạy và Học Tình yêu cuộc sống Kim on LinkedIn Kim on Facebook KimTwitter hoangkim vietnam Trở về đầu trang Gạo Việt chất lượng và thương hiệu Con đường lúa gạo Việt Nam.

Chào ngày mới 16 tháng 11

Posted on 16.11.2015 by HoangKim, NgocphuongNam

CNM365. Chào ngày mới 16 tháng 11. Wikipedia Ngày này năm xưa. Năm 1892 – ngày sinh Quách Mạt Nhược, người Lạc Sơn, Tứ Xuyên là nhà văn Trung Quốc (mất năm 1978), nhà thơ, nhà sử học danh tiếng, nhà soạn kịch, nhà hoạt động xã hội Trung Quốc. Ông từng làm hiệu trưởng Trường nghệ thuật mang tên Lỗ Tấn. Năm 1945 – Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO) được thành lập. Năm 1994 – Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển bắt đầu có hiệu lực sau 12 năm từ khi bắt đầu được ký kết. 1946 – Nhật Bản công bố danh sách 1850 “chữ Hán đương dụng”, trong đó giản đơn hóa cách viết của nhiều chữ.

16 tháng 11

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Ngày 16 tháng 11 là ngày thứ 320 (321 trong năm nhuận) trong lịch Gregory. Còn 45 ngày trong năm.

« Tháng 11 năm 2015 »
CN	T2	T3	T4	T5	T6	T7
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

Mục lục

Sự kiện

Thế kỷ 6

534 – Phiên bản thứ hai (cũng là phiên bản cuối) của Codex Justinianus (Bộ luật Justinian) được xuất bản.

Thế kỷ 14

1384 – Hedwig được tôn lên làm Quốc vương Ba Lan, dù chỉ là phụ nữ.

Thế kỷ 16

1532 – Francisco Pizarro và binh lính của mình bắt được Hoàng đế Inca Atahualpa trong trận Cajamarca.

Thế kỷ 17

1632 – Quốc vương Gustavus Adolphus của Thụy Điển bị giết trong Trận Lützen.

Thế kỷ 18

1776 – Cách mạng Hoa Kỳ: Những lính thuê Hessian lấy Pháo đài Washington từ dân quân Mỹ.

Thế kỷ 19

1821 – Tây Mỹ cổ: Nhà buôn Missouri William Becknell tới Santa Fe, New Mexico trên đường được gọi Đường Santa Fe sau đó.
1849 – Tòa Nga kết án Fyodor Mikhailovich Dostoevsky tử hình do những tác động chống chính phủ có liên quan với nhóm lao động trí óc cấp tiến; việc hành hình ông bị hủy bỏ vào đúng lúc.
1857 – Do Trợ cấp Lucknow, 24 lính Anh được tặng huy chương Victoria Cross, nhiều nhất trong một ngày.
1863 – Nội chiến Hoa Kỳ: Ở Trận Campbell’s Station gần Knoxville, Tennessee, quân đội của các Tiểu bang Liên minh Hoa Kỳ tấn công quân đội Hoa Kỳ không thành công.
1885 – Louis Riel, người dẫn nổi loạn dân Métis và “Người cha của Manitoba“, bị hành hình do tội phản quốc.
1893 – Đội thể thao Královské Vinohrady được thành lập. Sau đó, đội này đổi tên thành Sparta Prague.
1896 – Điện năng được truyền giữa hai thành phố lần đầu tiên từ Thác Niagara đến những nhà máy ở Buffalo, New York. (Xem “Chiến tranh Dòng điện“.)

Thế kỷ 20

1904 – John Ambrose Fleming chế đèn chân không.
1907 – Địa hạt Da đỏ và Địa hạt Oklahoma trở thành Oklahoma và được nhận vào Hoa Kỳ là tiểu bang thứ 46.
1914 – Ngân hàng Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ mở cửa chính thức.
1920 – Hãng hàng không quốc gia Úc Qantas được thành lập tại Winton, Queensland.
1942 – Chiến tranh thế giới thứ hai: Chiến dịch Bó đuốc tại Bắc Phi kết thúc với thắng lợi của quân Đồng Minh.
1945 – Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO) được thành lập.
1994 – Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển bắt đầu có hiệu lực sau 12 năm từ khi bắt đầu được ký kết.

Thế kỷ 21

Sinh

1836 – David Kalakaua of Hawaii, vua Hawaiian (m. 1891)
1847 – Edmund James Flynn, chính khách Canada (m. 1927)
1892 – Quách Mạt Nhược, nhà văn Trung Quốc (m. 1978)
1896 – Lawrence Tibbett, ca sĩ Mỹ (m. 1960)
1922 – José de Sousa Saramago là nhà văn, nhà thơ Bồ Đào Nha đoạt giải Nobel Văn học năm 1998 (m. 2010).

Mất

Những ngày lễ

Tham khảo

Wikimedia Commons có thêm thư viện hình ảnh và phương tiện truyền tải về 16 tháng 11

Thể loại:

Quách Mạt Nhược

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Quách Mạt Nhược

Quách Mạt Nhược (郭沫若; 16 tháng 11 1892 – 12 tháng 6 1978), người Lạc Sơn, Tứ Xuyên là nhà thơ, nhà soạn kịch, nhà sử học, nhà hoạt động xã hội Trung Quốc. Ông từng làm hiệu trưởng Trường nghệ thuật mang tên Lỗ Tấn. Sau ngày thành lập Cộng hoà nhân dân Trung Hoa, là chủ tịch Hội liên hiệp văn học nghệ thuật Trung Quốc. Là nhà sử học chuyên về cổ sử Trung Quốc, Quách Mạt Nhược có nhiều cống hiến trong việc nghiên cứu văn tự cổ (ghi trên mai rùa xương thú) và thể chế xã hội nô lệ. Ông còn là viện trưởng đầu tiên Viện khoa học xã hội Trung Quốc trong một thời gian dài. Ông từng bị phê phán trong Cách mạng văn hóa.

Quách Mạt Nhược còn tham gia Hội đồng hoà bình thế giới và từng là phó chủ tịch. Năm 1951, ông được tặng Giải thưởng Hòa bình Lenin.

Các tác phẩm nổi tiếng

Tập thơ “Nữ thần” (1921).
Kịch lịch sử “Khuất Nguyên” (1942)

Tham khảo

Wikimedia Commons có thêm thư viện hình ảnh và phương tiện truyền tải về Quách Mạt Nhược

Thể loại:

Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization

Loại hình	Tổ chức chuyên môn LHQ
Tên gọi tắt	UNESCO
Lãnh đạo	Irina Bokova Bungary
Hiện trạng	Đang hoạt động
Thành lập	16 tháng 11 năm 1945
Trụ sở	Paris, Pháp
Trang web	unesco.org
Trực thuộc	Liên Hiệp Quốc

Cờ UNESCO

Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc, viết tắt UNESCO (tiếng Anh: United Nations Educational Scientific and Cultural Organization) là một trong những tổ chức chuyên môn lớn của Liên hiệp quốc, hoạt động với mục đích “thắt chặt sự hợp tác giữa các quốc gia về giáo dục, khoa học và văn hóa để đảm bảo sự tôn trọng công lý, luật pháp, nhân quyền và tự do cơ bản cho tất cả mọi người không phân biệt chủng tộc, nam nữ, ngôn ngữ, tôn giáo” (trích Công ước thành lập UNESCO).

UNESCO hiện có 195 quốc gia thành viên^[1] và 9 quan sát viên^[2]^[3]. Trụ sở chính đặt tại Paris, Pháp, với hơn 50 văn phòng và vài viện hay trung tâm trực thuộc đặt khắp nơi trên thế giới. Hầu hết các văn phòng của UNESCO làm việc với 3 nước hoặc nhiều hơn trong cùng khu vực.

Một số các dự án nổi bật của UNESCO là duy trì danh sách các di sản thế giới, khu dự trữ sinh quyển thế giới, di sản tư liệu thế giới, công viên địa chất toàn cầu, di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại…

Mục lục

Chức năng

UNESCO có 3 chức năng hoạt động chính phục vụ cho mục đích của tổ chức, bao gồm:

Khuyến khích sự hiểu biết và thông cảm lẫn nhau giữa các dân tộc thông qua những phương tiện thông tin rộng rãi; khuyến nghị những hiệp định quốc tế cần thiết để khuyến khích tự do giao lưu tư tưởng bằng ngôn ngữ và hình ảnh;
Thúc đẩy mạnh mẽ việc giáo dục quần chúng và truyền bá văn hóa bằng cách:
- Hợp tác với các nước thành viên trong việc phát triển các hoạt động giáo dục theo yêu cầu của từng nước;
- Hợp tác giữa các quốc gia nhằm thực hiện từng bước lý tưởng bình đẳng về giáo dục cho mọi người, không phân biệt chủng tộc, nam nữ hoặc bất cứ sự khác biệt nào khác về kinh tế hay xã hội;
- Đề xuất những phương pháp giáo dục thích hợp để luyện tập thiếu nhi toàn thế giới về trách nhiệm của con người tự do;
Duy trì, tăng cường và truyền bá kiến thức bằng cách:
- Bảo tồn và bảo vệ di sản thế giới về sách báo, tác phẩm nghệ thuật và các công trình lịch sử hay khoa học, khuyến nghị với các nước hữu quan về các Công ước quốc tế cần thiết;
- Khuyến khích hợp tác giữa các quốc gia về tất cả các ngành hoạt động trí óc, trao đổi quốc tế những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục, khoa học và văn hóa kể cả trao đổi sách báo, tác phẩm nghệ thuật, dụng cụ thí nghiệm và mọi tư liệu có ích;
- Tạo điều kiện thuận lợi cho các dân tộc tiếp xúc với các xuất bản phẩm của mỗi nước thông qua các phương pháp hợp tác quốc tế thích hợp.

Nguồn: Công ước thành lập UNESCO

Cơ cấu

UNESCO được tổ chức với một Đại hội đồng, một Hội đồng chấp hành và một Ban Thư ký. Đại hội đồng gồm các đại diện của các nước thành viên UNESCO (mỗi nước thành viên được chọn cử 5 đại biểu). Hội đồng chấp hành gồm các ủy viên được Đại hội đồng bầu ra trong số các đại biểu được các nước thành viên ứng cử; mỗi ủy viên của Hội đồng chấp hành đại diện cho Chính phủ nước mình. Ban Thư Ký UNESCO gồm có Tổng Giám đốc và số nhân viên được thừa nhận là cần thiết. Tổng Giám đốc do Hội đồng chấp hành đề nghị và Đại hội đồng bầu cử (nhiệm kỳ 6 năm) với những điều kiện được Đại hội đồng chấp nhận. Tổng Giám đốc là viên chức cao nhất của UNESCO.

Hiện UNESCO có 195 quốc gia là thành viên. Các quốc gia thành viên của Liên Hiệp Quốc có quyền gia nhập UNESCO; còn các quốc gia khác có thể được chấp nhận nếu được Hội đồng chấp hành giới thiệu và được Đại hội đồng biểu quyết với đa số hai phần ba thành viên có mặt tán thành.

Các quốc gia thành viên thường thành lập một tổ chức đại diện cho UNESCO ở nước mình, tùy điều kiện cụ thể. Phổ biến hiện nay là Ủy ban quốc gia UNESCO, trong đó có đại diện của Chính phủ và của các ngành Giáo dục, Khoa học, Văn hóa và Thông tin. Tuy có đại diện tại từng quốc gia, phương châm hoạt động của UNESCO là không can thiệp vào vấn đề nội bộ của các quốc gia. Ủy ban quốc gia UNESCO làm nhiệm vụ cố vấn cho đoàn đại biểu nước mình ở Đại hội đồng và cho Chính phủ trong các vấn đề liên quan đến UNESCO. Ủy ban này thường gồm đại diện các Vụ, Cục, các Bộ, các cơ quan và tổ chức khác quan tâm đến các vấn đề giáo dục, khoa học, văn hóa và thông tin, các nhân vật độc lập tiêu biểu cho các giới liên quan. Nó cũng có thể bao gồm Ban chấp hành thường trực, các cơ quan phối hợp, các tiểu bang và các cơ quan phụ cần thiết khác.

Lịch sử

UNESCO được thành lập ngày 16 tháng 11 năm 1945 với việc ký kết Công ước thành lập của UNESCO. Ngày 1 tháng 11 năm 1946, Công ước này được chính thức có hiệu lực với 20 quốc gia công nhận:

Thập niên 1970 và 1980, UNESCO là trung tâm của một tranh cãi trong đó Hoa Kỳ và Anh cho rằng đây là một diễn đàn để các nước theo chủ nghĩa cộng sản và thế giới thứ ba chống lại phương tây. Hoa Kỳ và Anh lần lượt rút khỏi tổ chức này năm 1984 và 1985. Sau đó, Anh và Hoa Kỳ lại tham gia tổ chức này lần lượt vào các năm 1997 và 2003.

Những năm cuối thập niên 1990, UNESCO đã thực hiện một số cải cách trong tổ chức, như cắt giảm nhân lực và số đơn vị. Số văn phòng giảm từ 79 (năm 1999) xuống 52 (hiện nay).

Năm 1998, UNESCO ủng hộ phần mềm tự do.

Các tổ chức phi chính phủ UNESCO NGO

UNESCO có quan hệ chính thức với 322 tổ chức phi chính phủ quốc tế (NGO).^[4] Phần lớn số đó được UNESCO gọi là “operational”, và một số chọn lọc là “formal”.^[5] Mức quan hệ cao nhất với UNESCO là “formal associate” và có 22 NGO như vậy^[6].

Viết tắt	Tổ chức	Tên gốc
IB	Tú tài Quốc tế	International Baccalaureate
CCIVS	Uỷ ban Điều phối Dịch vụ Tự nguyện Quốc tế	Co-ordinating Committee for International Voluntary Service
EI	Quốc tế Giáo dục	Education International
IAU	Hiệp hội Quốc tế các trường Đại học	International Association of Universities
IFTC	Hội đồng Quốc tế về Điện ảnh, Truyền hình và Truyền thông nghe nhìn	International Council for Film, Television and Audiovisual Communication
ICPHS	Hội đồng Quốc tế về Triết học và Nghiên cứu Nhân văn có Xuất bản Diogenes	International Council for Philosophy and Humanistic Studies which publishes Diogenes
ICSU	Hội đồng Khoa học Quốc tế	International Council for Science
ICOM	Hội đồng Quốc tế các viện Bảo tàng	International Council of Museums
ICSSPE	Hội đồng Quốc tế về Khoa học Thể thao và Giáo dục Thể chất	International Council of Sport Science and Physical Education
ICA	Hội đồng Quốc tế về Lưu trữ	International Council on Archives
ICOMOS	Hội đồng Quốc tế về Di tích và Di chỉ	International Council on Monuments and Sites
IFJ	Liên đoàn Quốc tế các Nhà báo	International Federation of Journalists
IFLA	Liên đoàn Quốc tế các Hiệp hội và Tổ chức Thư viện	International Federation of Library Associations and Institutions
IFPA	Liên đoàn Quốc tế các Hiệp hội Thơ	International Federation of Poetry Associations
IMC	Hội đồng Âm nhạc Quốc tế	International Music Council
IPA	Hiệp hội Cảnh sát Quốc tế	International Police Association
INSULA	Hội đồng Khoa học Quốc tế Phát triển Đảo	International Scientific Council for Island Development
ISSC	Hội đồng Khoa học Xã hội Quốc tế	International Social Science Council
ITI	Viện Nhà hát Quốc tế	International Theatre Institute
IUCN	Liên đoàn Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên Thiên nhiên	International Union for Conservation of Nature and Natural Resources
IUTAO	Liên đoàn Quốc tế các Tổ chức và Hiệp hội Kỹ thuật	International Union of Technical Associations and Organizations
UIA	Liên hiệp các Hiệp hội Quốc tế	Union of International Associations
WAN	Hiệp hội Báo chí thế giới	World Association of Newspapers
WFEO	Liên đoàn Thế giới các Tổ chức Kỹ thuật	World Federation of Engineering Organizations
WFUCA	Liên đoàn Thế giới các Câu lạc bộ, Trung tâm và Hiệp hội UNESCO	World Federation of UNESCO Clubs, Centres and Associations

Các viện và trung tâm

Viết tắt	Tên	Tên gốc	Vị trí
IBE	Văn phòng Giáo dục Quốc tế	International Bureau of Education	Geneva^[7]
UIL	Viện UNESCO về Học tập Suốt đời	UNESCO Institute for Lifelong Learning	Hamburg^[8]
IIEP	Học viện Quốc tế UNESCO về Hoạch định Giáo dục	UNESCO International Institute for Educational Planning	Paris (headquarters) and Buenos Aires (regional office)^[9]
IITE	Viện UNESCO về Công nghệ Thông tin trong Giáo dục	UNESCO Institute for Information Technologies in Education	Moscow^[10]
IICBA	Học viện Quốc tế UNESCO về Xây dựng Năng lực ở châu Phi	UNESCO International Institute for Capacity Building in Africa	Addis Ababa^[11]
IESALC	Học viện Quốc tế UNESCO về Giáo dục Đại học ở Mỹ Latinh và vùng Caribê	UNESCO International Institute for Higher Education in Latin America and the Caribbean	Caracas^[12]
UICTVET	Trung tâm Quốc tế UNESCO-UNEVOC về Giáo dục và Đào tạo về Kỹ thuật và Dạy nghề	UNESCO-UNEVOC International Centre for Technical and Vocational Education and Training	Bonn^[13]
CEPES	Trung tâm UNESCO châu Âu về Giáo dục Đại học	UNESCO European Centre for Higher Education	Bucharest^[14]
UNESCO-IHE	Viện UNESCO-IHE Giáo dục về Nước	UNESCO-IHE Institute for Water Education	Delft^[15]
ICTP	Trung tâm Quốc tế về Vật lý Lý thuyết	International Centre for Theoretical Physics	Trieste^[16]
UIS	Viện Thống kê UNESCO	UNESCO Institute for Statistics	Montreal^[17]
UNESCO VG	Trung tâm UNESCO British Virgin Islands	UNESCO Centre British Virgin Islands	BVI official site
UNESCO-CEP	Trung tâm UNESCO Văn hóa Giáo dục và Đào tạo	The UNESCO Center for Culture and Education	UNESCO-CEP official site

Những ngày Quốc tế của UNESCO

Những ngày Quốc tế do UNESCO đề xuất và được thừa nhận^[18]

Ngày	Tên	Tên gốc
27 tháng 1	Ngày Quốc tế Kỷ niệm Tưởng nhớ các Nạn nhân của Holocaust	International Day of Commemoration in Memory of the Victims of the Holocaust
13 tháng 2	Ngày Phát thanh Thế giới	World Radio Day
21 tháng 2	Ngày tiếng mẹ đẻ Quốc tế	International Mother Language Day
08 tháng 3	Ngày Quốc tế Phụ nữ	International Women’s Day
20 tháng 3	Ngày Quốc tế Pháp ngữ	International Francophonie Day
21 tháng 3	Ngày Quốc tế của Nowruz	International Day of Nowruz
21 tháng 3	Ngày Thơ Thế giới	World Poetry Day
21 tháng 3	Ngày Quốc tế xóa bỏ Kỳ thị chủng tộc	International Day for the Elimination of Racial Discrimination
22 tháng 3	Ngày Thế giới về Nước	World Day for Water
23 tháng 4	Ngày Sách và Bản quyền Thế giới	World Book and Copyright Day
30 tháng 4	Ngày Jazz Quốc tế	International Jazz Day
03 tháng 5	Ngày Tự do Báo chí thế giới	World Press Freedom Day
21 tháng 5	Ngày Thế giới về Đa dạng Văn hóa để Đối thoại và Phát triển	World Day for Cultural Diversity for Dialogue and Development
22 tháng 5	Ngày quốc tế Đa dạng sinh học	International Day for Biological Diversity
25 tháng 5	Ngày châu Phi / Tuần châu Phi	Africa Day / Africa Week
05 tháng 6	Ngày Môi trường Thế giới	World Environment Day
08 tháng 6	Ngày Đại dương Thế giới	World Oceans Day
09 tháng 8	Ngày Quốc tế Dân tộc Bản địa Thế giới	International Day of the World’s Indigenous People
12 tháng 8	Ngày Thanh niên Quốc tế	International Youth Day
23 tháng 8	Ngày Quốc tế Tưởng niệm Buôn bán Nô lệ và Xoá bỏ nó	International Day for the Remembrance of the Slave Trade and its Abolition
08 tháng 9	Ngày Quốc tế biết Chữ	International Literacy Day
15 tháng 9	Ngày Quốc tế vì Dân chủ	International Day of Democracy
21 tháng 9	Ngày Quốc tế Hòa bình	International Day of Peace
05 tháng 10	Ngày Nhà giáo thế giới	World Teachers’ Day
Thứ Tư thứ 2	Ngày Quốc tế Giảm nhẹ Thiên tai	International Day for Disaster Reduction
17 tháng 10	Ngày Quốc tế Xóa nghèo	International Day for the Eradication of Poverty
20 tháng 10	Ngày Thống kê thế giới	World Statistics Day
27 tháng 10	Ngày Thế giới về Di sản Nghe nhìn	World Day for Audiovisual Heritage
10 tháng 11	Ngày Khoa học Thế giới vì Hòa bình và Phát triển	World Science Day for Peace and Development
Thứ Năm thứ 3	Ngày Triết học Thế giới	World Philosophy Day
16 tháng 11	Ngày Khoan dung Quốc tế	International Day for Tolerance
19 tháng 11	Ngày Quốc tế Nam giới	International Men’s Day
25 tháng 11	Ngày Quốc tế Loại bỏ Bạo lực đối với Phụ nữ	International Day for the Elimination of Violence against Women
29 tháng 11	Ngày Quốc tế Đoàn kết với Nhân dân Palestine	International Day of Solidarity with the Palestinian People
01 tháng 12	Ngày thế giới phòng chống bệnh AIDS	World AIDS Day
10 tháng 12	Ngày Nhân quyền	Human Rights Day
18 tháng 12	Ngày Di dân Quốc tế	International Migrants Day

Đại hội đồng

Các chủ tịch (Director-General) từ 1946

Director-General
Tt	Chủ tịch	Từ nước	Nhiệm kỳ
10.	Irina Bokova	Bungary	2009– Hiện nay
9.	Koïchiro Matsuura	Nhật Bản	1999–2009
8.	Federico Mayor Zaragoza	Tây Ban Nha	1987–1999
7.	Amadou-Mahtar M’Bow	Sénégal	1974–1987
6.	René Maheu	Pháp	Quyền 1961, 1961–1974
5.	Vittorino Veronese	Ý	1958–1961
4.	Luther Evans	Hoa Kỳ	1953–1958
3.	John Wilkinson Taylor	Hoa Kỳ	Quyền 1952–1953
2.	Jaime Torres Bodet	México	1948–1952
1.	Julian Huxley	Anh Quốc	1946–1948

Đại hội đồng UNESCO từ 1946:^[19]

Kỳ họp	Tại	Năm	Chủ tọa	Từ nước
38.	Paris	2015	Stanley Mutumba Simataa^[20]	Namibia
37.	Paris	2013	Hao Ping	Trung Quốc
36.	Paris	2011	Katalin Bogyay	Hungary
35.	Paris	2009	Davidson Hepburn	Bahamas
34.	Paris	2007	George N. Anastassopoulos	Hy Lạp
33.	Paris	2005	Musa bin Jaafar bin Hassan	Oman
32.	Paris	2003	Michael Omolewa	Nigeria
31.	Paris	2001	Ahmad Jalali	Iran
30.	Paris	1999	Jaroslava Moserova	Cộng hòa Séc
29.	Paris	1997	Eduardo Portella	Brasil
28.	Paris	1995	Torben Krogh	Đan Mạch
27.	Paris	1993	Ahmed Saleh Sayyad	Yemen
26.	Paris	1991	Bethwell Allan Ogot	Kenya
25.	Paris	1989	Anwar Ibrahim	Malaysia
24.	Paris	1987	Guillermo Putzeys Alvarez	Guatemala
23.	Sofia	1985	Nikolaï Todorov	Bungary
22.	Paris	1983	Saïd Tell	Jordan
4. bất thường	Paris	1982
21.	Belgrade	1980	Ivo Margan	Zambia
20.	Paris	1978	Napoléon LeBlanc	Canada
19.	Nairobi	1976	Taaita Toweett	Kenya
18.	Paris	1974	Magda Jóború	Hungary
3. bất thường	Paris	1973
17.	Paris	1972	Toru Haguiwara	Nhật Bản
16.	Paris	1970	Atilio Dell’Oro Maini	Argentina
15.	Paris	1968	Willian Eteki-Mboumoua	Cameroon
14.	Paris	1966	Bedrettin Tuncel	Thổ Nhĩ Kỳ
13.	Paris	1964	Norair Sissakian	Tây Ban Nha
12.	Paris	1962	Paulo de Berrêdo Carneiro	Brasil
11.	Paris	1960	Akale-Work Abte-Wold	Ethiopia
10.	Paris	1958	Jean Berthoin	Pháp
9.	New Delhi	1956	Maulana Abul Kalam Azad	Ấn Độ
8.	Montevideo	1954	Justino Zavala Muñiz	Uruguay
2. bất thường	Paris	1953
7.	Paris	1952	Sarvepalli Radhakrishnan	Ấn Độ
6.	Paris	1951	Howland Sargeant	Hoa Kỳ
5.	Florence	1950	Count Stefano Jacini	Ý
4.	Paris	1949	Ronald Walker	Úc
1. bất thường	Paris	1948
3.	Beirut	1948	Hamid Bey Frangie	Liban
2.	Mexico City	1947	Manuel Gual Vidal	México
1.	Paris	1946	Léon Blum	Pháp

Ban điều hành

Ban điều hành được bầu tại kỳ họp của Đại hội đồng UNESCO. Mỗi ủy viên được bầu đảm trách nhiệm kỳ 4 năm, tính từ 01 tháng Giêng năm sau trúng cử. Kỳ họp tháng 11/2015 chưa có kết quả cuối cùng.

Executive Board
Nhiệm kỳ	Nhóm I (9)	Nhóm II (7)	Nhóm III (10)	Nhóm IV (12)	Nhóm V(a) (14)	Nhóm V(b) (6)
2016-19^[21]	Pháp Hy Lạp Ý Tây Ban Nha Anh Quốc Hoa Kỳ	Litva Nga Serbia Slovenia	Brasil Haiti México Nicaragua Paraguay	Iran Malaysia Pakistan Hàn Quốc Sri Lanka Việt Nam	Cameroon Bờ Biển Ngà Ghana Kenya Nigeria Sénégal Nam Phi Sudan	Liban Oman Qatar
2014-17^[22]	Đức Hà Lan Thụy Điển	Albania Estonia Ukraina	Argentina Belize CH Dominica El Salvador Saint Kitts & Nevis Trinidad và Tobago	Bangladesh Trung Quốc Ấn Độ Nhật Bản Nepal Turkmenistan	Tchad Guinée Mauritius Mozambique Togo Uganda	Algérie Ai Cập Kuwait Maroc
2012-15	Áo Pháp Ý Tây Ban Nha Anh Quốc Hoa Kỳ	Cộng hòa Séc Montenegro Nga Macedonia	Brasil Cuba Ecuador México	Afghanistan Indonesia Pakistan Papua New Guinea Hàn Quốc Thái Lan	Angola Ethiopia Gabon Gambia Malawi Mali Namibia Nigeria	Tunisia Các TVQ Arab Thống nhất

Các văn phòng

The Garden of Peace, tại trụ sở chính của UNESCO, Paris. Được chính phủ Nhật Bản tài trợ, vườn hoa này được Isamu Noguchi, một nhà điêu khắc mang hai dòng máu Mỹ-Nhật thiết kế và được Toemon Sano, một người làm vườn Nhật Bản thực hiện.

UNESCO có văn phòng tại nhiều nơi trên toàn cầu; trụ sở chính của nó đặt tại Place de Fontenoy, Paris, Pháp, hiện tại đã đổi tên thành World Heritage Centre.^[23]

UNESCO’s field offices are categorized into four primary office types based upon their function and geographic coverage: cluster offices, national offices, regional bureaux and liaison offices.

Các văn phòng theo vùng

Danh sách sau đây bao gồm tất cả các văn phòng UNESCO được phân chia theo vùng và được đánh dấu bằng tên các nước văn phòng đó phục vụ.^[24]

Châu Phi

Abuja – Văn phòng Quốc gia Nigeria
Accra – Văn phòng chung cho Benin, Bờ Biển Ngà, Ghana, Liberia, Nigeria, Sierra Leone và Togo
Addis Ababa – Văn phòng cho Liên minh châu Phi (AU, African Union) và Economic Commission for Africa
Bamako – Văn phòng chung cho Burkina Faso, Guinea, Mali và Niger
Brazzaville – Văn phòng Quốc gia Cộng hòa Congo
Bujumbura – Văn phòng Quốc gia Burundi
Dakar – Văn phòng cấp vùng cho Giáo dục ở châu Phi và Văn phòng chung cho Cape Verde, Gambia, Guinea-Bissau, và Senegal
Dar es Salaam – Văn phòng chung cho Comoros, Madagascar, Mauritius, Seychelles và Tanzania
Harare – Văn phòng chung cho Botswana, Malawi, Mozambique, Zambia và Zimbabwe
Kinshasa – Văn phòng Quốc gia Cộng hòa Dân chủ Congo
Libreville – Văn phòng chung cho Cộng hòa Congo, Cộng hòa Dân chủ Congo, Guinea xích đạo, Gabon và Sao Tome và Principe
Maputo – Văn phòng Quốc gia Mozambique
Nairobi – Văn phòng cấp vùng cho Sciences in Africa và Văn phòng chung cho Burundi, Djibouti, Eritrea, Kenya, Rwanda, Somalia, Nam Sudan và Uganda
Windhoek – Văn phòng Quốc gia Namibia
Yaoundé – Văn phòng chung cho Cameroon, Cộng hòa Trung Phi và Chad

Các nước A rập

Iraq – Văn phòng Quốc gia Iraq (hiện tại đang đặt ở Amman, Jordan)
Amman – Văn phòng Quốc gia Jordan
Beirut – Văn phòng cấp vùng cho Giáo dục tại các nước A rập và Văn phòng chung cho Lebanon, Syria, Jordan, Iraq và Palestine
Cairo – Văn phòng cấp vùng cho Khoa học tại các nước A rập và Văn phòng chung cho Egypt, Libya và Sudan
Doha – Văn phòng chung cho Bahrain, Kuwait, Oman, Qatar, Saudi Arabia, United Arab Emirates và Yemen
Khartoum – Văn phòng Quốc gia Sudan
Rabat – Văn phòng chung cho Algeria, Mauritania, Morocco và Tunisia

Châu Á Thái Bình dương

Xem thêm: UNESCO Asia Pacific Heritage Awards

Almaty – Văn phòng chung cho Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan và Uzbekistan
Apia – Văn phòng chung cho Australia, Quần đảo Cook, Fiji, Kiribati, Quần đảo Marshall, Liên bang Micronesia, Nauru, New Zealand, Niue, Palau, Papua New Guinea, Samoa, Quần đảo Solomon, Tonga, Tuvalu, Vanuatu và Tokelau (quan sát viên)
Bangkok – Văn phòng cấp vùng cho Giáo dục tại châu Á Thái Bình Dương và Văn phòng chung cho Thái Lan, Miến Điện, Lào, Singapore, Việt Nam và Campuchia
Bắc Kinh – Văn phòng chung cho Bắc Triều Tiên, Nhật Bản, Mông Cổ, Trung Quốc và Hàn Quốc
Dhaka – Văn phòng Quốc gia Bangladesh
Hà Nội – Văn phòng Quốc gia Việt Nam
Islamabad – Văn phòng Quốc gia Pakistan
Jakarta – Văn phòng cấp vùng cho Khoa học tại châu Á Thái Bình Dương và Văn phòng chung cho Brunei, Indonesia, Malaysia, the Philippines và Đông Timor
Kabul – Văn phòng Quốc gia Afghanistan
Kathmandu – Văn phòng Quốc gia Nepal
New Delhi – Văn phòng chung cho Bangladesh, Bhutan, Ấn Độ, Maldives, Nepal và Sri Lanka
Phnom Penh – Văn phòng Quốc gia Campuchia
Tashkent – Văn phòng Quốc gia Uzbekistan
Tehran – Văn phòng chung cho Afghanistan, Iran, Pakistan và Turkmenistan

Châu Âu và Bắc Mỹ

Bài này hay một phần của bài có thể có nội dung gây nhầm lẫn hoặc không rõ ràng.
Xin hãy giúp làm rõ thông tin . Thông tin thêm có thể tìm thấy ở trang thảo luận. (January 2012)

Brussels – Liaison Office to the European Union và its subsidiary bodies in Brussels
Geneva – Liaison Office to the United Nations in Geneva
New York City – Liaison Office to the United Nations in New York
Moscow – Văn phòng chung cho Armenia, Azerbaijan, Belarus, Moldova và Nga.
Venice – Văn phòng cấp vùng cho Sciences và Culture in Europe và North America

Mỹ Latinh và quần đảo Caribê

Carondelet Palace, Presidential Palace – with a double decker tourist bus. The Historic Center of Quito is one of the largest, least-altered và best-preserved historic centers in the Americas.^[25] This center was, together with the historic centre of Kraków in Polvà, the first to be declared World Heritage Site by UNESCO on ngày 18 tháng 9 năm 1978.

Brasilia – Văn phòng Quốc gia Brazil
Guatemala City – Văn phòng Quốc gia Guatemala
Havana – Văn phòng cấp vùng cho Văn hóa ở châu Mỹ Latinh và quần đảo Caribê và Văn phòng chung cho Cuba, Dominican Republic, Haiti và Aruba
Kingston – Văn phòng chung cho Antigua và Barbuda, Bahamas, Barbados, Belize, Dominica, Grenada, Guyana, Jamaica, Saint Kitts và Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent và Grenadines, Suriname và Trinidad và Tobago cũng như cho các quan sát viên Quần đảo Virgin thuộc Anh, Quần đảo Cayman, Curaçao và Sint Maarten
Lima – Văn phòng Quốc gia Peru
Mexico City – Văn phòng Quốc gia Mexico
Montevideo – Văn phòng cấp vùng cho Khoa học vùng Mỹ Latinh và quần đảo Caribê và Văn phòng chung cho Argentina, Brazil, Chile, Paraguay và Uruguay
Port-au-Prince – Văn phòng Quốc gia Haiti
Quito – Văn phòng chung cho Bolivia, Colombia, Ecuador và Venezuela
San José – Văn phòng chung cho Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Mexico, Nicaragua và Panama
Santiago de Chile – Văn phòng cấp vùng cho Giáo dục vùng Mỹ Latinh và quần đảo Caribê và Văn phòng Quốc gia Chile

Đại sứ thiện chí

Bài chi tiết: Đại sứ thiện chí UNESCO

Các Đại sứ thiện chí của UNESCO là người sử dụng tài năng hay sự nổi tiếng của mình để truyền bá tư tưởng của UNESCO, đặc biệt là thu hút sự chú ý của giới truyền thông. Chất chuyên ngành khác nhau của người ủng hộ bao gồm những ngưới hoạt động vì hòa bình, hoạt động thể thao, hay làm Đặc phái viên cho UNESCO.

Danh sách giải thưởng UNESCO

UNESCO có 22 giải thưởng^[26] trong các lĩnh vực giáo dục, khoa học, văn hóa và hòa bình:

Giải Hòa bình Félix Houphouët-Boigny
Giải L’Oréal-UNESCO dành cho phụ nữ làm khoa học
Giải Văn chương UNESCO King Sejong
Giải Văn chương UNESCO Khổng Tử
Giải UNESCO/Emir Jaber al-Ahmad al-Jaber al-Sabah nhằm quảng bá giáo dục cho người bị thiểu năng trí tuệ
Giải UNESCO King Hamad Bin Isa Al-Khalifa cho việc sử dụng các công nghiệp thông tin và truyền thông nhằm vào mục đích giáo dục
Giải UNESCO/Hamdan Bin Rashid Al-Maktoum cho các hành động xuất sắc trong việc nâng cao tính hiệu quả của giáo viên
UNESCO/Giải Kalinga cho việc phổ cập khoa học
UNESCO/Institut Pasteur Medal for an outstanding contribution to the development of scientific knowledge that has a beneficial impact on human health
UNESCO/Sultan Qaboos Prize for Environmental Preservation
Great Man-Made River International Water Prize for Water Resources in Arid Zones presented by UNESCO (title to be reconsidered)
Michel Batisse Award for Biosphere Reserve Management
UNESCO/Bilbao Prize for the Promotion of a Culture of Human Rights
UNESCO Prize for Peace Education
UNESCO-Madanjeet Singh Prize for the Promotion of Tolerance and Non-Violence
UNESCO/International José Martí Prize
UNESCO/Avicenna Prize for Ethics in Science
UNESCO/Juan Bosch Prize for the Promotion of Social Science Research in Latin America and the Caribbean
Sharjah Prize for Arab Culture
Melina Mercouri International Prize for the Safeguarding and Management of Cultural Landscapes (UNESCO-Greece)
IPDC-UNESCO Prize for Rural Communication
UNESCO/Guillermo Cano World Press Freedom Prize
UNESCO/Jikji Memory of the World Prize

Các giải thưởng ngừng trao tặng

Giải thưởng Carlos J. Finlay cho vi sinh học (ngừng từ 2005)
Giải thưởng Simón Bolívar (ngừng từ 2004)
Giải thưởng UNESCO về Nghiên cứu Nhân quyền
Giải Quốc tế UNESCO/Obiang Nguema Mbasogo cho Nghiên cứu về Khoa học đời sống (ngừng từ 2010)
UNESCO Prize for the Promotion of the Arts

Tranh cãi và cải cách

Trật tự thông tin và truyền thông thế giới mới

UNESCO đã từng là trung tâm của tranh cãi trong quá khứ, đặc biệt là trong mối quan hệ với Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Singapore và Liên Xô cũ.

Trong những năm 1970 và 1980, UNESCO hỗ trợ cho một “Trật tự thông tin và truyền thông thế giới mới” (New World Information and Communication Order), và báo cáo MacBride (MacBride report) của nó kêu gọi dân chủ hóa phương tiện truyền thông và tiếp cận bình đẳng hơn với các thông tin, đã bị lên án ở các nước vốn có nỗ lực kiềm chế tự do báo chí.

UNESCO đã được một số nước cảm nhận như là sân đấu cho các nước cộng sản và các nhà độc tài của thế giới Thứ ba để tấn công phương Tây^[27]. Nó thể hiện rõ rệt trong tố cáo của Liên Xô vào những năm cuối thập niên 1940 và đầu những năm 1950. Năm 1984, Hoa Kỳ đã cắt giảm của mình đóng góp và rồi rút lui khỏi UNESCO để phản đối, tiếp theo năm 1985 là Vương quốc Anh. Singapore cũng rút theo, với lý do phí thành viên tăng.^[28]

Sau khi thay đổi chính phủ trong năm 1997, Anh gia nhập trở lại. Hoa Kỳ gia nhập lại vào năm 2003, tiếp theo là Singapore ngày 08/10/2007.

Israel

Wikileaks và UNESCO

Vào ngày 16 và 17 tháng Hai 2012, UNESCO đã tổ chức một hội nghị mang tên Truyền thông thế giới sau WikiLeaks và Tin tức thế giới (The Media World after WikiLeaks and News of the World). Mặc dù tất cả sáu tấm áp phích đều tập trung về WikiLeaks, nhưng lại không có ai từ WikiLeaks được mời là diễn giả. Sau khi nhận được đơn khiếu nại từ người phát ngôn WikiLeaks Kristinn Hrafnsson, UNESCO đã mời ông tham dự, nhưng không đưa ra bất kỳ một vị trí trên bảng.^[29] Các đề nghị cũng chỉ được đưa ra một tuần trước khi hội nghị được tổ chức tại Paris, Pháp. Những diễn giả khác như David Leigh và Heather Brooke thì lên tiếng công khai chống lại WikiLeaks và người sáng lập Julian Assange trong quá khứ.

WikiLeaks phát hành một thông cáo báo chí vào ngày 15/02/2012 tố cáo UNESCO trong đó nói: “UNESCO đã tự biến mình thành một trò đùa về nhân quyền quốc tế. Sử dụng “tự do ngôn luận” để kiểm duyệt WikiLeaks từ một hội nghị về WikiLeaks là một điều Orwellian ngớ ngẩn vượt mọi ngôn từ. Đây là một sự lạm dụng quá quắt Hiến chương UNESCO. Đây là thời gian để chiếm UNESCO.”^[30] Kèm theo tuyên bố là email trao đổi của người phát ngôn WikiLeaks Kristinn Hrafnsson và ban tổ chức hội nghị UNESCO.

Xem thêm

Tham khảo

^ UNESCO’s General Conference voted on ngày 31 tháng 10 năm 2011 “to admit Palestine as a member State”. However, it notes that, for “its membership to take effect, Palestine must sign and ratify UNESCO’s Constitution”. “UNESCO ” Media Services ” General Conference admits Palestine as UNESCO Member State”. UNESCO.
^ “Member States | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization”. UNESCO.
^ “The Faroes become associated <ny specialized institutes and centres throughout the world”.^{[liên kết hỏng]}
^ “Quoted on UNESCO official site”. Ngo-db.unesco.org. Truy cập ngày 1 tháng 7 năm 2012.
^ “Full list of NGOs that have official relations with UNESCO”. UNESCO. Truy cập ngày 1 tháng 7 năm 2012.
^ “UNESCO Headquarters Committee 107th session 13 Feb 2009”. Ngo-db.unesco.org. Truy cập ngày 1 tháng 7 năm 2012.
^ IBE official site
^ UIL official site
^ IIEP official site
^ IITE official site
^ IICBA official site
^ IESALC official site
^ UNEVOC official site
^ CEPES official site
^ UNESCO-IHE official site
^ ICTp official site
^ UIS official site
^ International Days | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. UNESCO. Truy cập ngày 12 tháng 7 năm 2013.
^ UNESCO official site: Previous Sessions of the General Conference
^ “President of the 38th session of the General Conference”. UNESCO. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2015.
^ Executive Board – Results of elections. UNESCO General Conference, November 2015. Retrieved 12/11/2015.
^ Table_2013-2015.pdf UNESCO Membership by Electoral Groups. Retrieved 12/11/2015.
^ Charlotte L Joy (ngày 15 tháng 1 năm 2012). The Politics of Heritage Management in Mali: From UNESCO to Djenné. Left Coast Press. tr. 79–. ISBN 978-1-61132-094-7. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2012.
^ “List of All UNESCO Field Offices by Region with Descriptions of Member State Coverage”. UNESCO. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2011.
^ “City of Quito – UNESCO World Heritage”. UNESCO. Truy cập ngày 30 tháng 4 năm 2010.
^ UNESCO Executive Board Document 185 EX/38, Paris, ngày 10 tháng 9 năm 2010
^ “UNESCO Gets Chummy With Equatorial Guinea’s Dictator”. News.change.org. Truy cập 11/05/2015.
^ Singapore to withdraw from UNESCO, The Telegraph, ngày 28 tháng 12 năm 1984.
^ “UNESCO-leaks to refute wikileaks accusation”. UNESCO. ngày 16 tháng 2 năm 2012. Truy cập 01/05/2015.
^ “WikiLeaks denounces UNESCO after WikiLeaks banned from UNESCO conference on WikiLeaks”. WikiLeaks. ngày 15 tháng 2 năm 2012. Truy cập 15/02/2012.

Liên kết ngoài

Wikimedia Commons có thêm thư viện hình ảnh và phương tiện truyền tải về Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc

Liên Hiệp Quốc (UN)

Hệ thống Liên Hiệp Quốc

Các cơ quan chủ chốt	Đại Hội đồng (→ Chủ tịch) Hội đồng Bảo an (→ Thành viên) Hội đồng Kinh tế và Xã hội Ban Thư ký (→ Tổng Thư ký) Tòa án Công lý Quốc tế Hội đồng Ủy trị

Các chương trình và các cơ quan chuyên trách	FAO ICAO ILO IMO ITC IPCC IAEA UNIDO ITU UNAIDS SCSL UNCTAD UNCITRAL UNDP UNEP UNESCO UNFPA UN-HABITAT OHCHR UNHCR UNHRC UNICEF UNIDIR UNODC UNU UNV Phụ nữ Liên Hiệp Quốc UNWTO UPU WFP WHO WMO

Các văn phòng chính	New York (trụ sở) Geneva Nairobi Vienna

Thành viên và Quan sát viên

Lịch sử

Nghị quyết

Các chủ đề liên quan

Thể loại:

Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển

Được đưa ra ký

10 tháng 12 năm1982 ở Montego Bay (Jamaica)

Có hiệu lực

16 tháng 11 năm 1994^[1]

Các điều kiện để có hiệu lực

60 quốc gia phê chuẩn

Các nước tham gia

167^[1]

Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (tiếng Anh: United Nations Convention on Law of the Sea – UNCLOS), cũng gọi là Công ước Luật biển hay cũng được những người chống đối nó gọi là Hiệp ước Luật biển, là một hiệp ước quốc tế được tạo ra trong Hội nghị về luật biển Liên Hiệp Quốc lần thứ 3 diễn ra từ năm 1973 cho đến 1982 với các chỉnh sửa đã được thực hiện trong Hiệp ước Thi hành năm 1994.

Công ước Luật biển là một bộ các quy định về sử dụng các đại dương của thế giới, chiếm 70% diện tích bề mặt Trái Đất. Công ước đã được ký kết năm 1982 để thay thế cho 4 hiệp ước năm 1958 đã hết hạn. UNCLOS có hiệu lực từ năm 1994, và cho đến tháng 10 năm 2014, có 167 quốc gia và Cộng đồng châu Âu đã tham gia Công ước này.^[2] Hoa Kỳ không tham gia vì nước này tuyên bố rằng hiệp ước này không có lợi cho kinh tế và an ninh của Mỹ.

Công ước quy định quyền và trách nhiệm của các quốc gia trong việc sử dụng biển, thiết lập các hướng dẫn rõ ràng cho các hoạt động kinh doanh, bảo vệ môi trường và cải thiện quản lý các tài nguyên thiên nhiên đại dương. Các sự kiện mà thuật ngữ đề cập trong Công ước là: Công ước về Luật biển Liên Hiệp Quốc lần 1, Công ước về Luật biển Liên Hiệp Quốc lần 2, Công ước về Luật biển Liên Hiệp Quốc lần 3. Công ước này là kết quả của Công ước về Luật biển Liên Hiệp Quốc lần 3 và cũng mang tên gọi Công ước về Luật biển Liên Hiệp Quốc.

Trong khi Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc nhận được các công cụ phê chuẩn và gia nhập và Liên Hiệp Quốc quy định ủng hộ các cuộc họp của các quốc gia là thành viên của Công ước thì Liên Hiệp Quốc không có vai trò hoạt động trong việc thi hành Công ước này. Tuy nhiên các tổ chức liên chính phủ tự trị như: Tổ chức Hàng hải Quốc tế, Ủy ban Cá voi Quốc tế và Cơ quan quản lý Đáy biển Quốc tế được Công ước này thành lập lại có một vai trò trong việc thực thi Công ước.

Mục lục

Bối cảnh lịch sử

UNLOS đã tỏ ra cần thiết do tính pháp lý yếu của ý niệm ‘quyền tự do về biển‘ có từ thế kỷ 17: quyền của các quốc gia đã bị giới hạn trong một vành đai lãnh hải mở rộng ra từ các bờ biển của quốc gia đó, thường là 3 hải lý, theo quy định phát đạn pháo được thẩm phán người Hà Lan Cornelius Bynkershoek phát triển. Tất cả các lãnh hải nằm ngoài biên giới quốc gia được xem như lãnh hải quốc tế – tự do cho tất cả các quốc gia, nhưng không thuộc quốc gia nào cả (nguyên tắc mare liberum được Grotius công bố).

Đầu thế kỷ 20, nhiều quốc gia biểu lộ ý muốn mở rộng quyền tuyên bố chủ quyền quốc gia nằm đưa các nguồn tài nguyên khoáng sản, bảo vệ nguồn cá và có các phương tiện để thực thi kiểm soát ô nhiễm. Hội Quốc Liên đã tổ chức một hội nghị năm 1930 tại Hague để bàn về điều này, nhưng hội nghị không đạt được thỏa thuận nào.

Một quốc gia phản ánh nguyên tắc luật bất thành văn quốc tế về quyền một quốc gia để bảo vệ tài nguyên thiên nhiên của mình là Hoa Kỳ, khi năm 1945, Tổng thống Harry S. Truman đã mở rộng sự kiểm soát quốc gia trên các tài nguyên thiên nhiên ở trong thềm lục địa của mình. Các quốc gia khác cũng nhanh chóng ganh đua theo Mỹ. Giữa năm 1946 và 1950, Argentina, Chile, Peru và Ecuador đều nới rộng chủ quyền của mình ra khoảng cách 200 hải lý nhằm bao quát cả ngư trường trong hải lưu Humboldt của họ. Các quốc gia khác đã nới rộng vùng lãnh hải đến 12 hải lý.

Đến năm 1967, chỉ có 25 quốc gia vẫn sử dụng giới hạn 3 hải lý, 66 quốc gia đã quy định giới hạn lãnh hải 12 hải lý và 8 quốc gia đưa ra giới hạn 200 hải lý. Để xem bảng các tuyên bố hàng hải được Liên Hiệp Quốc biên tập, xem ^[3]. Theo bảng này, đến ngày 27 tháng 7 năm 2007, chỉ có vài nước sử dụng giới hạn 3 hải lý là Jordan, Palau và Singapore. Giới hạn 3 hải lý này cũng được sử dụng ở một số đảo của Úc, một khu vực của Belize, một vài eo biển của Nhật Bản, một vài khu vực của Papua New Guinea, và một vài lãnh thổ phụ thuộc của Anh Quốc như Anguilla.

Hội Nghị Liên Hiệp Quốc về Luật Biển lần I

Năm 1956, Liên Hiệp Quốc tổ chức Hội nghị về Luật Biển đầu tiên (UNCLOS I) ở Geneva, Thụy Sĩ. Hội nghị này đạt được bốn hiệp định ký kết năm 1958:

Công Ước về Lãnh Hải và Vùng Tiếp Giáp, có hiệu lực vào ngày 10/09/1964
Công Ước về Thềm Lục Địa, có hiệu lực vào ngày 10/06/1964
Công Ước về Hải Phận Quốc Tế, có hiệu lực vào ngày 30/09/1962
Công Ước về Nghề Cá và Bảo Tồn Tài Nguyên Sống ở Hải Phận Quốc Tế, có hiệu lực vào ngày 20/03/1966.

Mặc dầu Hội nghị lần này được cho là thành công, nhưng nó vẫn để ngỏ vấn đề quan trọng là bề rộng của vùng lãnh hải.

Hội Nghị Liên Hiệp Quốc về Luật Biển Lần II

Năm 1960, Liên Hiệp Quốc tổ chức Hội nghị về Luật Biển lần hai (“UNCLOS II”). Tuy nhiên, hội nghị sáu tuần ở Geneva không đạt được tiến triển nào mới. Nhìn chung, các nước đang phát triển chỉ tham dự như là như là khách, liên minh, hoặc nước độc lập của Mỹ hay Liên Xô mà không nói lên được tiếng nói của mình.

Hội Nghị Liên Hiệp Quốc về Luật Biển Lần III

Các vùng biển theo luật biển quốc tế.

Năm 1967, vấn đề về các tuyên bố khác nhau về lãnh hải đã được nêu ra tại Liên Hiệp Quốc. Năm 1973, Hội nghị Liên Hiệp Quốc lần thứ 3 về Luật biển (Third United Nations Conference on the Law of the Sea) được tổ chức tại New York. Để cố gắng giảm khả năng các nhóm quốc gia thống trị đàm phán, hội nghị dùng một quy trình đồng thuận thay cho bỏ phiếu lấy đa số. Với hơn 160 nước tham gia, hội nghị kéo dài đến năm 1982. Kết quả là một công ước có hiệu lực từ ngày 16 tháng 11 năm 1994, một năm sau khi Guyana – nước thứ 60 ký công ước.

Nội dung công ước có một loạt điều khoản. Những điều khoản quan trọng nhất quy định về việc thiết lập các giới hạn, giao thông đường biển, trạng thái biển đảo, và các chế độ quá cảnh, các vùng đặc quyền kinh tế, quyền tài phán thềm lục địa, khai khoáng lòng biển sâu, chính sách khai thác, bảo vệ môi trường biển, nghiên cứu khoa học, và dàn xếp các tranh chấp.

Công ước đặt ra giới hạn cho nhiều khu vực, tính từ một đường cơ sở (baseline) được định nghĩa kỹ càng. (Thông thường, một đường biển cơ sở chạy theo đường bờ biển khi thủy triều xuống, nhưng khi đường bờ biển bị thụt sâu, có đảo ven bờ, hoặc đường bờ biển rất không ổn định, có thể sử dụng các đường thẳng làm đường cơ sở). Có các khu vực dưới đây:

Nội thủy

Bao phủ tất cả vùng biển và đường thủy ở bên trong đường cơ sở (phía đất liền). Tại đây, quốc gia ven biển được tự do áp đặt luật, kiểm soát việc sử dụng, và sử dụng mọi tài nguyên. Các tàu thuyền nước ngoài không có quyền đi lại tự do trong các vùng nội thủy.

Lãnh hải

Vùng nằm ngoài đường cơ sở có chiều ngang 12 hải lý. Tại đây, quốc gia ven biển được quyền tự do đặt luật, kiểm soát việc sử dụng, và sử dụng mọi tài nguyên. Các tàu thuyền nước ngoài được quyền “qua lại không gây hại” mà không cần xin phép nước chủ. Đánh cá, làm ô nhiễm, dùng vũ khí, và do thám không được xếp vào dạng “không gây hại”. Nước chủ cũng có thể tạm thời cấm việc “qua lại không gây hại” này tại một số vùng trong lãnh hải của mình khi cần bảo vệ an ninh.

Vùng nước quần đảo: Công ước đưa ra định nghĩa về các quốc gia quần đảo trong phần IV, cũng như định nghĩa về việc các quốc gia này có thể vẽ đường biên giới lãnh thổ của mình như thế nào. Đường cơ sở được vẽ giữa các điểm ngoài cùng nhất của các đảo ở ngoài cùng nhất, đảm bảo rằng các điểm này phải đủ gần nhau một cách thích đáng. Mọi vùng nước bên trong đường cơ sở này sẽ là vùng nước quần đảo và được coi như là một phần của lãnh hải quốc gia đó.
Vùng tiếp giáp lãnh hải: Bên ngoài giới hạn 12 hải lý của lãnh hải là một vành đai có bề rộng 12 hải lý, đó là vùng tiếp giáp lãnh hải. Tại đây, nước chủ có thể vẫn thực thi luật pháp của mình đối với các hoạt động như buôn lậu hoặc nhập cư bất hợp pháp.

Vùng đặc quyền kinh tế: Rộng 200 hải lý tính từ đường cơ sở. Trong vùng này, quốc gia ven biển được hưởng độc quyền trong việc khai thác đối với tất cả các tài nguyên thiên nhiên. Khái niệm vùng đặc quyền kinh tế được đưa ra để ngừng các cuộc xung đột về quyền đánh cá, tuy rằng khai thác dầu mỏ cũng đã trở nên một vấn đề quan trọng. Trong vùng đặc quyền kinh tế, nước ngoài có quyền tự do đi lại bằng đường thủy và đường không, tuân theo sự kiểm soát của quốc gia ven biển. Nước ngoài cũng có thể đặt các đường ống ngầm và cáp ngầm.
Thềm lục địa: Được định nghĩa là vành đai mở rộng của lãnh thổ đất cho tới mép lục địa (continental margin), hoặc 200 hải lý tính từ đường cơ sở, chọn lấy giá trị lớn hơn. Thềm lục địa của một quốc gia có thể kéo ra ngoài 200 hải lý cho đến mép tự nhiên của lục địa, nhưng không được vượt quá 350 hải lý, không được vượt ra ngoài đường đẳng sâu 2500m một khoảng cách quá 100 hải lý. Tại đây, nước chủ có độc quyền khai thác khoáng sản và các nguyên liệu không phải sinh vật sống.

Bên cạnh các điều khoản định nghĩa các ranh giới trên biển, công ước còn thiết lập các nghĩa vụ tổng quát cho việc bảo vệ môi trường biển và bảo vệ quyền tự do nghiên cứu khoa học trên biển. Công ước cũng tạo ra một cơ chế pháp lý mới cho việc kiểm soát khai thác tài nguyên khoáng sản tại các lòng biển sâu nằm ngoài thẩm quyền quốc gia, được thực hiện qua Ủy ban đáy biển quốc tế (International Seabed Authority).

Các nước không có biển được quyền có đường ra biển mà không bị đánh thuế giao thông bởi các nước trên tuyến đường nối với biển đó.

Ký và phê chuẩn

đã phê chuẩn

đã kí nhưng chưa phê chuẩn

chưa kí

Bắt đầu kí – 10 tháng 12 năm 1982.

Đi vào hiệu lực – 16 tháng 11 năm 1994.^[2]

Các nước đã kí nhưng chưa phê chuẩn – (17) Afghanistan, Bhutan, Burundi, Campuchia, Cộng hòa Trung Phi, Colombia, El Salvador, Ethiopia, Iran, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên, Libya, Liechtenstein, Niger, Rwanda, Swaziland, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Hoa Kỳ.

Các nước chưa kí – (17) Andorra, Azerbaijan, Ecuador, Eritrea, Israel, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Nam Sudan, Peru, San Marino, Syria, Tajikistan, Đông Timor, Thổ Nhĩ Kỳ, Turkmenistan, Uzbekistan, Venezuela.

Thông tin thêm

Ngày 20 tháng 9 năm 2007, một tòa án trọng tài thành lập dưới Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển đã ra phán quyết về một tranh chấp biên giới trên biển từ lâu giữa Guyana và Suriname^[4].

Tham khảo

^ The United Nations Convention on the Law of the Sea
^ ^a ^ă Chronological lists of ratifications of, accessions and successions to the Convention and the related Agreements as at 3 October 2014. Retrieved 22/05/2015.
^ Table of claims to maritime jurisdiction
^ http://www.pca-cpa.org/showpage.asp?pag_id=1147 Guyana/Suriname (official site of the Permanent Court of Arbitration)

Xem thêm

List of parties to the United Nations Convention on the Law of the Sea

Liên kết ngoài

Toàn văn Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển
Trang chính về Công ước
Hội nghị các bên tham gia công ước LHQ về luật biển
Các vùng biển của quốc gia theo Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982, qdnd, 10.05.2014
TẠI SAO NƯỚC MỸ CHƯA THAM GIA UNCLOS 1982 ? (kỳ 1)
TẠI SAO NƯỚC MỸ CHƯA THAM GIA UNCLOS 1982 ? (kỳ 2)

Thể loại:

Kanji

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Bài này viết về hệ thống kí tự sử dụng trong chữ viết tiếng Nhật. Đối với các định nghĩa khác, xem Kanji (định hướng).

Kanji (漢字^(かんじ) Hán tự^?), là loại chữ tượng hình mượn từ chữ Hán (hànzì),^[1] được sử dụng trong hệ thống chữ viết tiếng Nhật hiện đại cùng với hiragana và katakana. Thuật ngữ tiếng Nhật kanji dùng để chỉ các kí tự Trung Quốc nghĩa đen là ” chữ Hán” (Hán tự)^[2] và nó được viết cùng kí tự với từ tiếng Trung hànzì.^[3]

Hệ thống chữ viết tiếng Nhật

Thành phần
Kanji [hiện]
Kana [hiện]
Biểu tượng đánh máy [hiện]
Sử dụng
Âm tiết[hiện]
Latin hoá
Rōmaji[hiện]
x t s

Kanji
Thể loại	Chữ tượng hình
Ngôn ngữ	Tiếng Nhật thượng cổ, Tiếng Nhật
Nguồn gốc	Giáp cốt văn Triện thư Lệ thư Kaishu Kanji
Anh em	Hanja, Zhuyin, chữ Hán phồn thể, chữ Hán giản thể, chữ Nôm, chữ Khitan, chữ Jurchen
ISO 15924	`Hani`
Note: Trang này có thể chứa những biểu tượng ngữ âm IPA trong Unicode.

Hán tự

Chữ viết

Trước khi có chữ viết

Kiểu chữ in

Thuộc tính

Nét bút (thứ tự)

Biến thể

Theo dạng kí tự
Khang Hi tự điển Tân tự hình Bảng Hán tự quy phạm thông dụng (Đại lục) Danh sách tự vị chữ Hán thông dụng (Hồng Kông) Kiểu chữ Hán tiêu chuẩn quốc gia (Đài Loan)
Theo cách sử dụng tự vị
Biến thể về tự vị Bảng Hán tự quy phạm thông dụng (Đại lục) Jōyō kanji (Nhật Bản)
Tiêu chuẩn trước đây
Các ký tự thông dụng (Đại lục) Các ký tự thường dùng (Đại lục) Tōyō kanji (Nhật Bản)

Cải cách

Trung Quốc
Phồn thể Giản thể (Lần một Lần hai) Tranh luận
Nhật Bản
Cũ (Kyūjitai) Mới (Shinjitai) Ryakuji
Trung-Nhật
Khác biệt giữa Shinjitai và chữ Hán giản thể
Triều Tiên
Yakja
Singapore
Giản thể tự biểu

Đồng tự khác nghĩa

Văn độc và bạch độc

Sử dụng trong các chữ viết cụ thể

Mục lục

Lịch sử

Có một số bất đồng về cách thức chữ Hán du nhập vào Nhật Bản, nhưng ý kiến được chấp nhận rộng rãi nhất là các nhà sư đã mang các văn bản chữ Hán vào Nhật vào khoảng thế kỉ thứ 5. Các văn bản này được viết bằng chữ Hán vào và lúc đầu cũng được đọc bằng âm Hán. Tuy nhiên qua thời gian, hệ thống Hán văn (漢文, kanbun) xuất hiện – nó dùng văn bản chữ Hán với dấu thanh cho phép người Nhật đọc nó theo quy tắc ngữ pháp tiếng Nhật.

Lúc bấy giờ tiếng Nhật chưa có dạng chữ viết. Ngay cả hệ thống chữ viết man’yōgana (万葉仮名, được dùng trong tuyển tập thơ cổ Man’yōshū) cũng dùng bộ chữ kanji với số ký tự hạn chế nhằm ký âm, chứ không nhằm diễn đạt ngữ nghĩa. Man’yōgana viết ở dạng đường cong trở thành hiragana (ひらがな, 平仮名), một hệ thống chữ viết dành cho phụ nữ (không được phép tham gia vào nền giáo dục cao). Hầu hết văn chương của phụ nữ vào thời đại Heian được viết bằng hiragana. Song song đó, katakana (カタカナ, 片仮名) xuất hiện do được các tu sinh giản lược manyogana thành một thành tố đơn. Hiragana và katakana được gọi chung là kana.

Khi hệ thống chữ viết tiếng Nhật trưởng thành và mở rộng, kanji được dùng để viết một số phần trong câu, như danh từ, tính từ và động từ, còn hiragana được dùng để viết đuôi của động từ (okurigana), từ chỉ có ở tiếng Nhật và từ khó đọc hay nhớ bằng Kanji. Hiragana cũng được dùng trong sách dùng cho trẻ em và khi muốn giảm nhẹ mức độ của từ hoặc lời yêu cầu, thí dụ như từ kudasai (ください, xin vui lòng) và kodomo (子供, trẻ em). Ngược lại, vì có hình dạng góc cạnh, katakana được dùng để biểu thị từ tượng thanh, các âm thô và đột ngột, âm thanh của động vật và từ vay mượn của nước ngoài. Tuy nhiên cần lưu ý rằng việc dùng katakana để viết từ vay mượn chỉ xuất hiện sau này. Lúc đầu, các từ này được viết bằng kanji, dựa theo nghĩa (煙草 tabako, thuốc lá) hay theo phát âm (tempura 天婦羅 hay 天麩羅, tên một món ăn). Ngày nay thì ngược lại. Từ vay mượn, đặc biệt là gốc tiếng Anh, đang nhanh chóng thay thế cả những từ thường dùng có sẵn dạng tương đương trong tiếng Nhật thay vì được dùng để lấp khoảng trống từ vựng. Một giáo sư ngôn ngữ học ước tính đến 1/3 tiếng Nhật văn nói dùng từ vay mượn hay wasei-eigo, từ tiếng Anh được phát minh bởi người Nhật và từ kết hợp như パソコン pasokon (personal computer, máy tính cá nhân)

Phân loại chữ Hán Nhật văn theo lịch sử

Quốc tự (Kokuji)

Trong khi một số từ chữ Hán trong tiếng Nhật và trong tiếng Trung có thể đọc qua lại lẫn nhau, một số từ chữ Kanji của tiếng Nhật không có chữ Hán tương đương trong tiếng Trung. Ngoài những từ được dùng với nghĩa khác, những từ có cùng nghĩa nhưng viết khác, cũng có những từ riêng của tiếng Nhật được gọi là Kokuji (国字), còn được gọi là Wasei kanji (和製漢字, tức Kanji được chế ra tại Nhật). Có hàng trăm chữ Quốc tự (xem danh sách ở sci.lang.japan AFAQ), và mặc dù một số từ này ít được dùng, những từ còn lại đã góp phần quan trọng và ngôn ngữ viết tiếng Nhật. Ví dụ như:

峠 tōge (đỉnh đèo)
榊 sakaki (cây sakaki, chi Cleyera)
畑 hatake (cánh đồng)
辻 tsuji (ngã tư đường)
働 dō, hatara(ku) (làm việc)

Quốc huấn (Kokkun)

Kokkun (国訓) là những chữ Kanji có nghĩa trong tiếng Nhật khác với nghĩa nguyên thuỷ trong tiếng Trung. Thí dụ:

沖 oki (ngoài khơi; tiếng Trung: chōng rửa)
椿 tsubaki (Camellia japonica, cây sơn trà Nhật Bản; tiếng Trung: chūn cây xuân Toona spp.)

Cách viết cũ và mới

Bài chi tiết: Kyūjitai và Shinjitai

Một số chữ kanji trong tiếng Nhật có thể được viết theo 2 cách khác nhau: cách viết cũ hay “Kyūjitai” (旧字体（きゅうじたい） – “cựu tự thể”) và cách viết mới hay “Shinjitai” (新字体（しんじたい）- “tân tự thể”). Dưới đây là một số thí dụ về hai cách viết, trong đó cách viết cũ đứng trước cách viết mới:

國国 kuni (quốc, tức quốc gia)
號号 gō (hào, nghĩa là số, ký hiệu, dấu hiệu)
變変 hen, ka(waru) (biến, nghĩa là thay đổi)

Cổ tự thể được dùng trước khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc; sau chiến tranh chính phủ Nhật đưa ra tân tự thể với lối viết đơn giản hóa. Một số chữ mới này tương tự với chữ Hán giản thể được dùng tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Thường thì trong tiếng Nhật, nếu chữ Hán đó có Shinjitai thì Kyujitai sẽ không được sử dụng. Tuy vậy nhiều chữ ở Kyujitai vẫn được dùng thường xuyên dù có Shinjitai, và giữa 2 tự thể còn có thể khác nghĩa. Ví dụ chữ “Long” (ryuu – “rồng”), Kyujitai: 龍, Shinjitai: 竜, đều dùng phổ biến như nhau. Hay chữ “diệp”, Kyujitai: 葉 – “は(ha) – lá cây”, nhưng ở Shinjitai: 叶, nó chỉ được dùng trong động từ “kanaimasu” – 叶います – “đáp ứng, phù hợp”, và không thể tráo đổi 2 thể này ở từ “lá cây” và “đáp ứng” được (tức là muốn viết chữ “diệp” có nghĩa là “lá cây”, phải viết chữ 葉, không được viết chữ 叶, dù 2 thể của chữ này trong tiếng Nhật đều được sử dụng phổ biến).

Cũng có những chữ Hán được dùng trong tiếng Nhật chỉ với mục đích phát âm (当て字 ateji). và nhiều chữ Hán không được dùng trong tiếng Nhật. Tuy nhiên, về mặt lý thuyết, bất cứ chữ Hán nào cũng có thể là chữ Nhật Bản. Đại Hán-Hòa từ điển (大漢和辞典, Morohashi Daikanwa Jiten) là từ điển chữ Hán dùng trong tiếng Nhật lớn nhất cho đến nay; nó có gần 5 vạn mục từ, bao gồm cả những mục từ chưa từng được dùng trong tiếng Nhật.

Ký tự đặc biệt đứng cùng Kanji

Trong tiếng Nhật, có một số ký tự đặc biệt được sử dụng khi viết cùng Kanji:

Dấu lặp lại Kanji ngay trước – “々” – được gọi là “kurikaeshi” (くりかえし). Ký tự này khi viết sau 1 chữ Hán, ta sẽ đọc nó theo âm của chữ Hán trước nó (tất nhiên sẽ có vài trường hợp biến âm sang âm đục hay âm bán đục cùng hàng). Ký tự này giúp người viết không cần phải viết lại chữ Hán ở trước nó. VD:

“tokidoki” (ときどき – “thỉnh thoảng”) vốn sẽ viết là 2 chữ “thời” – 時時 – trong tiếng Nhật ta sẽ viết 1 chữ “thời” với ký tự này – 時々.
”hibi” (ひび – “ngày ngày”) vốn sẽ viết là 2 chữ “nhật” – 日日 – trong tiếng Nhật ta sẽ viết 1 chữ “nhật” với ký tự này – 日々.
”iroiro” (いろいろ- “nhiều”) vốn sẽ viết là 2 chữ “sắc” – 色色 – trong tiếng Nhật ta sẽ viết 1 chữ “sắc” với ký tự này – 色々.
Tương tự như vậy trong một số tên của người Nhật: Nene (寧々), Nonohana (野々花),…

Chữ “ke – ケ” của katakana khi viết nhỏ lại (nhỏ bằng chữ “tsu – っ/ッ” với chức năng là âm ngắt) và đứng cạnh chữ Hán, sẽ được đọc là “ka” hoặc “ga”.

VD: 2ヶ月 (にかげつ – “ni-ka-getsu” – “2 tháng”).

Cách đọc

Do cách thức du nhập vào tiếng Nhật, một ký tự kanji có thể được dùng để viết một hoặc nhiều từ (hay hình vị, trong hầu hết các trường hợp) khác nhau. Từ cách nhìn nhận của người đọc, kanji cũng có một hoặc nhiều cách đọc khác nhau. Để quyết định sử dụng cách đọc nào, người ta phải dựa vào văn cảnh, dụng ý, hoàn cảnh phức hợp, thậm chí là vị trí từ kanji đó trong câu. Một số từ kanji thông dụng có từ 10 cách đọc trở lên. Những cách đọc này thường được phân loại thành nhóm on’yomi (hay cách đọc on) hoặc kun’yomi (hay cách đọc kun).

On’yomi (Cách đọc kiểu Hán)

On’yomi (音読み), cách đọc Hán-Nhật, là sự Nhật hóa cách phát âm tiếng Hán của Hán tự vào thời điểm nó được du nhập vào. Một số ký tự Kanji được du nhập từ các vùng khác nhau của Trung Quốc vào các thời điểm khác nhau, dẫn đến có nhiều on’yomi, và thường có nhiều ý nghĩa. Những kanji được phát minh thêm ở Nhật thường không có on’yomi, nhưng cũng có một số ngoại lệ, chẳng hạn ký tự 働 (động) “làm việc”, có kun’yomi là hataraku và on’yomi là dō, hay ký tự 腺 (tuyến), chỉ có cách đọc on’yomi là sen.

Nhìn chung, on’yomi chia làm 4 kiểu:

Cách đọc Go-on (呉音 – “Ngô âm” – âm của tiếng Ngô) có xuất xứ từ cách phát âm trong thời kỳ Nam-Bắc triều ở Trung Quốc hay Bách Tế ở Triều Tiên, vào thế kỷ thứ 5 – 6. “Ngô” ở đây chính là khu vực nước Ngô thời Xuân Thu hoặc nước Đông Ngô thời Tam Quốc ở Trung Quốc (đều có có trung tâm là là thành phố Thượng Hải ngày nay).
Cách đọc Kan-on (漢音 – “Hán âm” – âm của tiếng Hán) có xuất xứ từ cách phát âm trong thời kỳ nhà Đường^[4] vào khoảng thế kỷ thứ 7 – 9, chủ yếu lấy cách phát âm ở kinh đô Trường An (長安,长安) của nhà Đường làm tiêu chuẩn.
Cách đọc Tō-on (唐音 – “Đường âm”) có xuất xứ từ cách phát âm của các triều đại sau đó, như nhà Tống^[5] (宋) và nhà Minh (明). Đây là cách đọc chủ yếu được du nhập trong các thời kỳ Heian (平安) cho đến Edo (江戸). Ngoài ra còn một dạng khác là Tōsō-on (唐宋音 – “Đường Tống âm”).
Cách đọc Kan’yō-on (慣用音 – “Quán dụng âm”- âm đọc theo thói quen) là những cách đọc ra đời do bị biến đổi, nhầm lẫn và được người Nhật chấp nhận trong ngôn ngữ của họ.

Các ví dụ (những cách đọc hiếm dùng nằm trong dấu ngoặc đơn)

Kanji	Hán Việt	Nghĩa	Go-on	Kan-on	Tō-on	Kan’yō-on
明	minh	sáng	myō	mei	(min)	—
行	hành	đi, đến	gyō	kō	(an)	—
極	cực	cực hạn	goku	kyoku	—	—
珠	châu	ngọc, châu báu	shu	shu	ju	(zu)
度	độ	mức độ, trình độ	do	(to)	—	—
輸	thâu	chuyên chở	(shu)	(shu)	—	yu
雄	hùng	giống đực, mạnh	—	—	—	yū
熊	hùng	con gấu	—	—	—	yū
子	tử	đứa trẻ	shi	shi	su	—
清	thanh	trong	shō	sei	(shin)	—
京	kinh	thủ đô	kyō	kei	(kin)	—
兵	binh	quân, lính	hyō	hei	—	—
強	cường	mạnh khỏe	gō	kyō	—	—

Kiểu đọc thông dụng nhất là kan-on. Cách đọc go-on đặc biệt thông dụng trong các thuật ngữ đạo Phật, chẳng hạn gokuraku 極楽 “cực lạc”. Cách đọc tō-on được dùng trong một số từ như isu 椅子 (ỷ tử) “chiếc ghế” hay futon 布団 (bố đoàn) “tấm nệm”.

Trong tiếng Hán, hầu hết các ký tự chỉ có một âm tiết tiếng Hán duy nhất. Tuy nhiên, một số từ đồng chuế khác nghĩa (cùng cách viết, khác ý nghĩa) được gọi là 多音字 (đa âm tự – bính âm: duōyīnzì) như 行 (hành – bính âm: háng hay xíng) (tiếng Nhật: kō, gyō) có nhiều hơn một cách đọc biểu diễn những ý nghĩa khác nhau, điều này cũng được phản ánh ở sự tiếp nhận trong tiếng Nhật. Ngoài ra, nhiều âm tiết tiếng Hán, đặc biệt là các âm tiết với thanh nhập (入声), không tương thích với các âm vị phụ-nguyên âm dùng rộng rãi trong tiếng Nhật cổ. Do đó hầu hết on’yomi được hình thành bởi hai morae (âm tiết hay nhịp), mora thứ hai có thể là sự kéo dài của nguyên âm trong mora thứ nhất, hoặc là một trong các âm tiết ku, ki, tsu, chi, hoặc âm tiết n, và được lựa chọn một cách tương đương nhất so với các nguyên âm cuối trong tiếng Hán trung cổ. Thực tế, các phụ âm vòm ở trước các nguyên âm không phải là i, cũng như âm tiết n, có lẽ đã được thêm vào tiếng Nhật để mô phỏng dễ hơn tiếng Hán; không đặc điểm nào trong số này xảy ra trong tiếng Nhật nguyên gốc.

On’yomi được dùng chủ yếu trong các từ ghép kanji (熟語 jukugo thục ngữ), một số là kết quả do du nhập cùng với chính những ký tự kanji đó từ các từ các từ tiếng Hán do có thể không tồn tại trong tiếng Nhật hoặc không thể phát âm rõ ràng nếu chỉ sử dụng ngôn ngữ bản địa. Quá trình vay mượn ngôn ngữ này tương tự với quá trình vay mượn các từ tiếng Latin hoặc tiếng Pháp Noóc-măng đối với tiếng Anh, hay vay mượn các từ tiếng Pháp hoặc tiếng Anh đối với tiếng Việt; bởi các thuật ngữ mượn tiếng Hán thường có tính chuyên môn hóa uyên bác, âm tiết kiểu cách hơn so với từ bản địa tương ứng. Ngoại lệ đáng kể nhất trong nguyên tắc này là tên họ, trong đó thường sử dụng cách đọc kun’yomi hơn.

Kun’yomi (cách đọc kiểu Nhật)

Cách đọc kiểu Nhật hay cách đọc bản địa, kun’yomi (訓読み), là cách đọc một chữ kanji lấy nghĩa, dựa trên cách phát âm của một từ tương đương tiếng Nhật, tức yamatokotoba. Cách đọc này chuyển nghĩa của kanji sang một chữ tương xứng nhất trong tiếng Nhật. Giống với on’yomi, mỗi kanji có thể có một hoặc nhiều cách đọc. Có khi kanji đó chỉ có on’yomi mà không có kun’yomi.

Lấy ví dụ, ký tự kanji 東, “phía đông“, có cách đọc on’yomi là tō. Tuy nhiên, tiếng Nhật vốn đã có 2 từ mang nghĩa “phía đông” là: higashi và azuma. Do đó, ký tự 東 có những cách đọc kun là higashi và azuma. Ngược lại, ký tự kanji 寸, “thốn”, biểu thị một đơn vị đo chiều dài trong tiếng Hán (xấp xỉ 3 cm), tiếng Nhật bản địa không có từ nào mang nghĩa tương đương. Do đó, nó chỉ có cách đọc on là sun và không có cách đọc kun nào. Hầu hết các kokuji, tức các ký tự kanji do người Nhật tạo ra thêm, chỉ có các cách đọc kun.

Đặc trưng của kun’yomi được quyết định bởi cấu trúc âm tiết (phụ)-nguyên của yamatokotoba. Hầu hết các kun’yomi của danh từ và tính từ thường có độ dài từ 2 đến 3 âm tiết, không tính các ký tự hiragana đi kèm có tên gọi okurigana. Okurigana không được xem là một phần trong bản chất cách đọc của ký tự, mặc dù chúng là một phần trong cách đọc của toàn bộ từ. Người mới học tiếng Nhật có thể ít khi gặp phải các ký tự có cách đọc dài, nhưng những cách đọc có ba bốn âm tiết hay thậm chí nhiều hơn không hề hiếm. Những ký tự như 承る uketamawaru và 志 kokorozashi có đến 5 âm tiết chỉ để biểu đạt một ký tự kanji, đây là những cách đọc dài nhất trong số các kanji nằm trong bộ Jōyō kanji.

Trong một số trường hợp, nhiều hơn một từ kanji được dùng để biểu diễn một từ tiếng Nhật duy nhất. Điều này thường xảy ra khi những từ kanji khác nhau biểu diễn những sắc thái ý nghĩa khác nhau. Chẳng hạn, từ なおす (naosu) có nghĩa là “sửa”, “chữa”, nhưng khi viết là 治す thì mang nghĩa là “chữa bệnh” (sinh vật sống), còn khi viết là 直す thì mang nghĩa là “sửa chữa cái gì đó” (đồ vật). Đặc điểm phân biệt nhiều khi rất rõ ràng nhưng không phải lúc nào cũng vậy. Sự khác biệt quan điểm giữa các tài liệu tham khảo không phải là hiếm; một cuốn từ điển có thể nói rằng những từ kanji này là tương đương, trong khi một cuốn từ điển khác lại chỉ ra những điểm khác biết trong cách dùng. Kết quả là, người bản địa cũng có thể không nắm rõ từ kanji nào được dùng, họ dựa vào sở thích cá nhân hoặc đành viết từ đó bằng hiragana. Thói quen này thường gặp đối với những trường hợp phức tạp như từ もと moto, có thể viết bằng ít nhất 5 ký tự kanji: 元, 基, 本, 下 và 素, ba ký tự đầu trong số đó chỉ có rất ít sự khác biệt về sắc thái.

Những cách đọc kanji trong ngôn ngữ địa phương cũng được phân loại bằng kun’yomi, cách đọc đáng chú ý nhất là trong tiếng Ryukyu.

Những cách đọc khác

Có nhiều từ ghép kanji sử dụng kết hợp cách đọc on’yomi và kun’yomi, gọi là các từ jūbako (重箱) hay yutō (湯桶), chúng chính là những ví dụ của loại từ ghép này (chúng là những từ tự diễn giải): ký tự đầu tiên của jūbako được đọc bằng on’yomi, ký tự thứ hai dùng kun’yomi, những cách đọc khác liên quan đến yutō. Đó là dạng từ lai trong tiếng Nhật. Có thể kể một số ví dụ khác, như 場所 basho “nơi, địa điểm” (cách đọc kun-on), 金色 kin’iro “màu vàng kim” (on-kun) hay 合気道 aikidō “môn võ Aikido” (kun-on-on).

Một số kanji cũng có những cách đọc ít được biết đến hơn gọi là nanori (名乗り), hầu hết được dùng cho tên người, và thường liên quan đến cách đọc kun’yomi. Tên địa danh đôi khi cũng dùng cách đọc nanori hoặc, thỉnh thoảng hơn, có những cách đọc rất riêng không theo quy luật nào cả.

Gikun (義訓) hay jukujikun (熟字訓 thục tự huấn) là những cách đọc các từ ghép kanji không tương ứng với cả on’yomi hay kun’yomi của mỗi ký tự trong từ đó. Lấy ví dụ, 今朝 (“sáng nay”) không đọc là *ima’asa – tương ứng với kun’yomi của mỗi ký tự -, cũng không đọc là *konchō – tương ứng với on’yomi của mỗi ký tự -, mà được đọc là kesa — một từ tiếng Nhật Bản địa có 2 âm tiết (đây có thể được xem là một hình vị đơn nhất, hoặc sự hợp nhất của 今日　kyō (trước đây là kefu), “hôm nay”, và 朝 asa, “buổi sáng”).

Nhiều ateji (当て字, kanji chỉ dùng để biểu diễn ngữ âm) có các ý nghĩa được suy ra từ cách dùng của chúng: ví dụ, từ cổ 亜細亜 ajia trước đây được dùng để biểu diễn “Asia” (châu Á) bằng kanji; ký tự 亜 (á) ngày nay có nghĩa là “Asia” (châu Á) trong những từ ghép như 東亜 tōa, “Đông Á”. Từ cách viết 亜米利加 amerika, “Hoa Kỳ”, lấy ra ký tự thứ 2, tạo thành từ gần chính thức 米国 beikoku, dịch sát nghĩa là “mễ quốc” nhưng vẫn mang nghĩa “Hoa Kỳ”.

Khi nào dùng cách đọc nào

Mặc dù có nhiều quy tắc khi nào dùng cách đọc on’yomi hay khi nào dùng kun’yomi, trong tiếng Nhật tràn ngập các trường hợp không theo quy tắc, và ngay cả người bản địa không phải lúc nào cũng có thể biết cách đọc của một ký tự nếu không có kiến thức tốt.

Quy tắc vỡ lòng là đối với những kanji độc lập, chẳng hạn một ký tự biểu diễn một từ đơn nhất, thường được đọc bằng cách đọc kun’yomi của chúng. Chúng có thể được viết cùng với okurigana để biểu đạt biến cách kết thúc của động từ hay tính từ, hay do qui ước. Ví dụ: 情け nasake “sự cảm thông”, 赤い akai “đỏ”, 新しい atarashii “mới”, 見る miru “nhìn”, 必ず kanarazu “nhất định, nhất quyết”. Okurigana là một khía cạnh quan trọng trong cách dùng kanji trong tiếng Nhật; xem bài viết đó để biết thêm về kun’yomi.

Các từ ghép kanji nhìn chung được đọc bằng on’yomi, trong tiếng Nhật gọi là 熟語 jukugo (thục ngữ). Ví dụ, 情報 jōhō “thông tin”, 学校 gakkō “trường học”, và 新幹線 shinkansen “tàu tốc hành” đều tuân theo dạng này. Sự khác nhau giữa quy tắc đọc kanji độc lập và ghép làm cho nhiều từ có ý nghĩa gần giống nhau nhưng lại có cách đọc hoàn toàn khác nhau. 東 “hướng đông” và 北 “hướng bắc” khi đứng độc lập dùng cách đọc kun tương ứng là higashi và kita, trong khi từ ghép 北東 “hướng đông bắc” lại dùng cách đọc on là hokutō. Điều này còn phức tạp hơn bởi thực tế nhiều kanji có nhiều hơn một cách đọc on’yomi: 生 đọc là sei trong từ 先生 sensei “giáo viên” nhưng lại đọc là shō trong 一生 isshō “cả đời người”. Ý nghĩa cũng có thể là tác nhân đối với cách đọc; 易 đọc là i khi nó mang nghĩa “đơn giản”, những lại thành eki khi nó mang nghĩa “tiên đoán, bói toán”, cả hai cách đọc đều là on’yomi của ký tự này.

Quy tắc vỡ lòng này cũng có rất nhiều ngoại lệ. Số lượng những từ ghép đọc bằng kun’yomi không lớn như on’yomi, nhưng cũng không phải là hiếm. Chẳng hạn như 手紙 tegami “thư”, 日傘 higasa “cái ô”, hay một từ khá nổi tiếng 神風 kamikaze “ngọn gió thần thánh”. Những từ ghép như thế cũng có thể có okurigana, như 空揚げ (còn được viết là 唐揚げ) karaage “đồ ăn chiên” và 折り紙 origami “nghệ thuật gấp giấy”, mặc dù nhiều khi chúng được viết bỏ đi okurigana (ví dụ, 空揚 hay 折紙).

Tương tự, một số ký tự on’yomi cũng có thể được dùng như một từ khi đứng độc lập: 愛 ai “tình yêu”, 禅 Zen “thiện”, 点 ten “dấu chấm”. Hầu hết các trường hợp này liên quan đến những kanji không có kun’yomi, nên có thể không có sự nhầm lẫn, mặc dù vẫn có các ngoại lệ. Ký tự độc lập 金 có thể đọc là kin “tiền, vàng” hoặc cũng có thể là kane “tiền, kim loại”; chỉ có cách dựa vào ngữ cảnh mới biết được cách đọc và ý nghĩa trong dụng ý của người viết.

Do có nhiều cách đọc nên số lượng từ cùng cách viết khác ý nghĩa cũng tăng lên, nhiều khi chúng có các ý nghĩa khác nhau phụ thuộc vào cách đọc. Lấy một ví dụ là từ 上手, có thể đọc theo 3 cách khác nhau: jōzu (khéo léo, giỏi), uwate (phần trên), hoặc kamite (phần trên). Thêm nữa, từ 上手い lại được đọc là umai (khéo léo, giỏi). Người ta thường furigana trong những trường hợp này để làm rõ sự nhập nhằng về ý nghĩa.

Như đã nói ở trên, cách đọc 重箱 jūbako và 湯桶 yutō cũng không hề hiếm. Thực tế, toàn bộ 4 kiểu kết hợp cách đọc đều có thể xảy ra: on-on, kun-kun, kun-on và on-kun.

Nhiều tên địa danh nổi tiếng, như Tokyo (東京 Tōkyō) hay ngay cả tên Nhật Bản (日本 Nihon hoặc nhiều khi đọc là Nippon) được đọc bằng on’yomi; tuy nhiên, đại đa số tên địa danh ở Nhật được đọc bằng kun’yomi: 大阪 Ōsaka, 青森 Aomori, 箱根 Hakone. Khi các ký tự được dùng để viết tắt tên địa danh, cách đọc của chúng có thể không như nguyên gốc. Đội bóng chày của Osaka (大阪) và Kobe (神戸) có tên gọi Hanshin (阪神) Tigers, được lấy từ cách đọc on’yomi của ký tự kanji thứ 2 trong từ Ōsaka và đầu tiên trong từ Kōbe. Tên của tuyến đường sắt Keisei (京成) nối thành phố Tokyo (東京) và Narita (成田) cũng tương tự như vậy, nhưng cách đọc ký tự 京 trong 東京 lại biến thành kei, mặc dù kyō là một cách đọc on’yomi trong từ Tōkyō.

Tên họ của người Nhật cũng thường được đọc bằng kun’yomi: 山田 Yamada, 田中 Tanaka, 鈴木 Suzuki. Tên riêng tuy không hẳn được đọc theo kiểu jūbako hay yutō đã đề cập, mà cũng bao gồm lẫn lộn kun’yomi, on’yomi và nanori: 大助 Daisuke [on-kun], 夏美 Natsumi [kun-on]. Do các bậc cha mẹ thường tự lựa chọn theo ý riêng, nên cách đọc tên riêng thường không theo bất kỳ quy tắc nào và cũng không thể biết chắc chắn cách đọc tên riêng của một người nếu không xác định lại. Người đặt tên có thể khá sáng tạo, có những đứa trẻ mang tên 地球 Āsu hay 天使 Enjeru, nghĩa đen tương ứng là “Địa Cầu” và “Thiên Sứ”, những cách phát âm cũng gần giống các từ tiếng Anh “Earth” và “Angel” (khi được Nhật hóa phát âm); chúng không phải là tên phổ biến, cách đọc thông thường của 2 từ này tương ứng là chikyū và tenshi. Tuy nhiên, luôn có những quy tắc phổ biến giúp người đọc có kinh nghiệm có thể đoán trước khá chính xác cách đọc của hầu hết tên riêng.

Hỗ trợ phát âm

Do thường xảy ra các trường hợp tối nghĩa, kanji nhiều khi được viết kèm theo cách phát âm trong văn cảnh đó, bằng cách dùng các ký tự rubi (ルビ) gọi là furigana (những ký tự kana nhỏ viết kèm theo bên trên – khi viết theo hàng ngang – hoặc bên phải – khi viết theo hàng dọc – của ký tự kanji) hay kumimoji (những ký tự kana nhỏ nằm ngay trên dòng viết ngay sau ký tự kanji). Kiểu viết này đặc biệt thường gặp trong các văn bản dành cho trẻ em hoặc người nước ngoài, và trong manga (truyện tranh Nhật Bản). Nó cũng thường được dùng trên báo chí để diễn đạt những cách đọc hiếm dùng hay những ký tự không có trong bảng kanji thường dùng đã được công nhận chính thức.

Tổng số chữ Kanji trong tiếng Nhật

Đây đang là con số bị tranh cãi. Đại Hán Hòa Từ điển – từ điển chữ Hán được Haruo Shirane đánh giá là cực kỳ đáng tin cậy – có chứa khoảng 5 vạn chữ Hán và được cho là khá đầy đủ. Tuy nhiên những từ điển tiếng Trung gần đây có đến trên 8 vạn chữ Hán, nhiều ký tự bao gồm cả những biến thể rất ít biết đến. Hầu hết số đó đều không phổ biến ở cả Nhật Bản và Trung

Cải cách chính tả và các danh sách chữ Hán trong tiếng Nhật

Kyōiku kanji

Jōyō kanji

Jinmeiyō kanji

Hyōgaiji

Các tiêu chuẩn công nghiệp Nhật Bản đối với kanji

Gaiji

Các thể loại kanji

Giảng dạy chữ Kanji trong tiếng Nhật

Bảng chữ Hán trong nhóm “Thường dụng Hán tự” – tức các chữ Hán thông dụng trong sách báo tiếng Nhật – bao gồm 2.230 chữ Hán, trong đó các chữ Hán trong giảng dạy (“giáo dục Hán tự”) in màu đỏ. Theo hệ thống sắp xếp KLD của Halpern trong Từ điển cho người học Kanji, Kodansha.

Học sinh tiểu học ở Nhật được dạy và cố gắng nắm được 1.006 ký tự kanji cơ bản trong “Kyōiku kanji” (教育漢字) trước khi kết thúc lớp sáu. Thứ tự các ký tự được học đã được thay đổi. Danh sách Kyōiku kanji là một phần của danh sách lớn hơn bao gồm 1.945 chữ Hán gọi là “Jōyō kanji” (常用漢字) – đây là những ký tự cần phải nắm được để có thể đọc tốt sách báo tiếng Nhật. Các học sinh Nhật thường nắm bắt được danh sách lớn hơn trước khi kết thúc lớp chín.^[6] Học sinh tiểu học học các ký tự này bằng cách bắt chước và học các bộ.

Các học viên học tiếng Nhật như một ngoại ngữ thường phải học chữ kanji mà không nắm được trước những từ vựng liên quan đến chúng. Do vậy, giải pháp cho những học viên này rất đa dạng, từ những phương pháp bắt chước, học thuộc lòng, hay các phương pháp sao cho dễ nhớ hơn, như dùng hình ảnh, hay những cách liên tưởng. Những học viên tiếng Nhật là người nói tiếng Việt thường cố gắng học thuộc cả phiên âm Hán Việt của ký tự đó (trừ những kokuji do người Nhật tự sáng chế) để dễ đoán nghĩa các từ vựng được viết bằng ký tự đó, hoặc một số người học thuộc các nét bộ như khi học tiếng Hán.

Chính phủ Nhật Bản đưa ra các kỳ thi “kiểm định thí nghiệm” (Kanji kentei), viết tắt của 日本漢字能力検定試験 (Nihon kanji nōryoku kentei shiken có nghĩa là “Kiểm tra năng lực nắm bắt chữ Kanji trong tiếng Nhật”) để kiếm tra khả năng đọc và viết chữ Kanji. Cấp độ cao nhất của kỳ thi này kiểm tra trong phạm vi khoảng 6.000 chữ Kanji.

Chú thích

^ Taylor, Insup; Taylor, Maurice Martin (1995). Writing and literacy in Chinese, Korean, and Japanese. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company. tr. 305. ISBN 90-272-1794-7.
^ Suski, P.M. (2011). The Phonetics of Japanese Language: With Reference to Japanese Script. tr. 1. ISBN 9780203841808.
^ Hànzì, giản thể: 汉字; phồn thể: 漢字. Malatesha Joshi, R.; Aaron, P.G. (2006). Handbook of orthography and literacy. New Jersey: Routledge. tr. 481–2. ISBN 0-8058-4652-2.
^ Dù cách đọc này du nhập vào Nhật vào thời Đường nhưng cách đọc lại gọi là âm của thời nhà Hán.
^ Dù cách đọc này du nhập vào Nhật vào thời Tống nhưng cách đọc lại gọi là âm của thời nhà Đường.
^ J. Halpern, “The Kodansha Kanji Learner’s Dictionary”, p. 38a (2006)

Tham khảo

RomajiDesu Kanji Lookup Tìm Kanji theo nhiều bộ thủ/chi tiết, hỗ trợ hướng dẫn viết Kanji.
Chuyển đổi Kanji thành Romaji, Hiragana Chuyển đổi văn bản hay trang web có chứa kanji thành các dạng dễ đọc hơn, và dịch nghĩa (tiếng Anh) từng từ một.
Tangorin Tìm kanji bằng cách lựa chọn các chi tiết của nó.
Từ điển Hán Việt Từ điển Hán Việt dùng cho điện thoại Blackberry, giúp bạn tra cứu kanji với nhiều ví dụ được lấy từ các bài thi năng lực nhật ngữ đã được dịch ra tiếng việt.

Xem thêm

Danh sách kanji theo số nét

Wikimedia Commons có thư viện hình ảnh và phương tiện truyền tải về Kanji

Thể loại:

Video yêu thích
KimYouTube

Trở về trang chính
Hoàng Kim Ngọc Phương Nam Thung dung Dạy và học CNM365 Tình yêu cuộc sống Cây Lương thực Dạy và Học Kim on LinkedIn KimYouTube Kim on Facebook

	Chào ngày mới 17 thá… trong Kênh ông Kiệt giữa lòng d…
	Chào ngày mới 17 thá… trong Mưa xuân
	Con đường xanh yêu t… trong Mưa xuân
	Vùng trời nhân văn \|… trong Để tôi đọc lại
	Vùng trời nhân văn \|… trong Mưa xuân

16 tháng 11

Mục lục

Sự kiện

Thế kỷ 6

Thế kỷ 14

Thế kỷ 16

Thế kỷ 17

Thế kỷ 18

Thế kỷ 19

Thế kỷ 20

Thế kỷ 21

Sinh

Mất

Những ngày lễ

Tham khảo

Quách Mạt Nhược

Các tác phẩm nổi tiếng

Tham khảo

Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc

Mục lục

Chức năng

Cơ cấu

Lịch sử

Các tổ chức phi chính phủ UNESCO NGO

Các viện và trung tâm

Những ngày Quốc tế của UNESCO

Đại hội đồng

Các chủ tịch (Director-General) từ 1946

Đại hội đồng UNESCO từ 1946:[19]

Ban điều hành

Các văn phòng

Các văn phòng theo vùng

Châu Phi

Các nước A rập

Châu Á Thái Bình dương

Châu Âu và Bắc Mỹ

Mỹ Latinh và quần đảo Caribê

Đại sứ thiện chí

Danh sách giải thưởng UNESCO

Các giải thưởng ngừng trao tặng

Tranh cãi và cải cách

Trật tự thông tin và truyền thông thế giới mới

Israel

Wikileaks và UNESCO

Xem thêm

Tham khảo

Liên kết ngoài

Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển

Mục lục

Bối cảnh lịch sử

Hội Nghị Liên Hiệp Quốc về Luật Biển lần I

Hội Nghị Liên Hiệp Quốc về Luật Biển Lần II

Hội Nghị Liên Hiệp Quốc về Luật Biển Lần III

Ký và phê chuẩn

Thông tin thêm

Tham khảo

Xem thêm

Liên kết ngoài

Kanji

Mục lục

Lịch sử

Phân loại chữ Hán Nhật văn theo lịch sử

Quốc tự (Kokuji)

Quốc huấn (Kokkun)

Cách viết cũ và mới

Ký tự đặc biệt đứng cùng Kanji

Cách đọc

On’yomi (Cách đọc kiểu Hán)

Kun’yomi (cách đọc kiểu Nhật)

Những cách đọc khác

Khi nào dùng cách đọc nào

Hỗ trợ phát âm

Tổng số chữ Kanji trong tiếng Nhật

Cải cách chính tả và các danh sách chữ Hán trong tiếng Nhật

Kyōiku kanji

Jōyō kanji

Jinmeiyō kanji

Hyōgaiji

Các tiêu chuẩn công nghiệp Nhật Bản đối với kanji

Gaiji

Đại hội đồng UNESCO từ 1946:^[19]